ΕΓΛ 50-Ελληνική Γλώσσα και Γλωσσολογία
Απαντήστε
(α) υποχρεωτικά στην ερώτηση 1
(β) σε 3από τις ερωτήσεις 2, 3, 4 και 5.
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε βιβλία και σημειώσεις.
-
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ
Μεταγράψτε στο Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο τα κείμενα Α και Β, φωνολογικά για την ΑΕ και φωνητικά για τη ΝΕ, αγνοώντας φαινόμενα συνεκφοράς:
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Φιλοκαλοῦμέν τε γὰρ μετ’ εὐτελείας καὶ φιλοσοφοῦμεν ἄνευ μαλακίας· πλούτῳ τε ἔργου μᾶλλον καιρῷ ἢ λόγου κόμπῳ χρώμεθα, καὶ τὸ πένεσθαι οὐχ ὁμολογεῖν τινὶ αἰσχρόν, ἀλλὰ μὴ διαφεύγειν ἔργῳ αἴσχιον. ἔνι τε τοῖς αὐτοῖς οἰκείων ἅμα καὶ πολιτικῶν ἐπιμέλεια, καὶ ἑτέροις πρὸς ἔργα τετραμμένοις τὰ πολιτικὰ μὴ ἐνδεῶς γνῶναι· μόνοι γὰρ τόν τε μηδὲν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλ’ ἀχρεῖον νομίζομεν, καὶ οἱ αὐτοὶ ἤτοι κρίνομέν γε ἢ ἐνθυμούμεθα ὀρθῶς τὰ πράγματα, οὐ τοὺς λόγους τοῖς ἔργοις βλάβην ἡγούμενοι, ἀλλὰ μὴ προδιδαχθῆναι μᾶλλον λόγῳ πρότερον ἢ ἐπὶ ἃ δεῖ ἔργῳ ἐλθεῖν. διαφερόντως γὰρ δὴ καὶ τόδε ἔχομεν ὥστε τολμᾶν τε οἱ αὐτοὶ μάλιστα καὶ περὶ ὧν ἐπιχειρήσομεν ἐκλογίζεσθαι· ὃ τοῖς ἄλλοις ἀμαθία μὲν θράσος, λογισμὸς δὲ ὄκνον φέρει.
(Μετάφραση:
Γιατί αγαπάμε το ωραίο με απλότητα, και αγαπάμε τη σοφία χωρίς μαλθακότητα. Μεταχειριζόμαστε τον πλούτο περισσότερο σαν μια ευκαιρία έργων παρά σαν αφορμή κομπορρημοσύνης και το να ομολογεί κανείς την φτώχεια του δεν είναι ντροπή, είναι όμως αισχρότερο να μην προσπαθεί να την αποφύγει με την εργασία. Επιπλέον, οι ίδιοι εμείς είμαστε σε θέση να φροντίζουμε ταυτόχρονα για τις ιδιωτικές μας υποθέσεις και για τις υποθέσεις της πόλης μας, και ενώ ασχολούμαστε με διαφορετικά επαγγέλματα κατέχουμε καλά τα πολιτικά ζητήματα. Γιατί είμαστε ο μόνος λαός που αυτόν που δε μετέχει στα κοινά δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο αλλά άχρηστο, και οι μόνοι που ή κρίνουμε ή διαμορφώνουμε σωστές γνώμες για τα πράγματα, γιατί δεν θεωρούμε τους λόγους εμπόδιο των έργων, αλλά μάλλον θεωρούμε εμπόδιο να μην έχουμε κατατοπισθεί προφορικά σε όσα έχουμε να κάνουμε, πριν καταπιαστούμε με αυτά. Γιατί υπερέχουμε από τους άλλους και ως προς αυτό, ότι δηλαδή εμείς οι ίδιοι τολμάμε να υπολογίσουμε για όσα πρόκειται να επιχειρήσουμε. Σχετικά μ’ αυτό, στους άλλους η αμάθεια φέρνει θράσος, ενώ η σκέψη τους κάνει να διστάζουν.)
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Πλήθος Σαδδουκαίων
Ρωμαίων υπαλλήλων
μάντεις και αστρονόμοι
(κάποιος Βαλβίλος εξ Εφέσου)
περιστοιχίζουν τον Αυτοκράτορα.
[…]
Τους υπάτους εγώ ανέδειξα στις συνελεύσεις
κι αυτοί κληρονομήσανε τα δικαιώματα
φορέσαν πορφυρούν ατίθασον ένδυμα
σανδάλια μεταξωτά ή πανοπλία
εξακοντίζουν τα βέλη τους εναντίον μου –
η θέλησή μου που καταπατήθηκε
τόσους αιώνες.
[…]
Τώρα κι εγώ υποψιάζομαι
όλο το πλήθος των αυλοκολάκων
όλους τους ταπεινούς γραμματικούς
τους βραβευμένους με χρυσά παράσημα
λεγεωνάριους και στρατηλάτες
υποψιάζομαι τις αυλητρίδες τη γιορτή
όλους τους λόγους και προπόσεις
αυτούς που παριστάνουνε τους εθνικούς
τον πορφυρούν χιτώνα του πρίγκηπος
[…]
Εγώ πάλι μέσα στο πλήθος διακλαδίζομαι
η θέλησή μου διακλαδίζεται μέσα στο πλήθος
μαζεύω τους σκόρπιους σπόρους μου
για την καινούργια μακρινή μου ανάσταση
μαζεύω.
(25 βαθμοί)
ΑΠΑΝΤΗΣΤΕ ΣΕ ΤΡΕΙΣ (3) ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
- Αναλύστε μορφολογικά τους παρακάτω τύπους. Χαρακτηρίστε τα μορφήματα ως λεξικά ή γραμματικά (παραγωγικά ή κλιτικά) και περιγράψτε τα χαρακτηριστικά των κλιτικών μορφημάτων. Για τα ονόματα της ΑΕ υιοθετήστε τη διάκριση σε θεματική και αθέματη κλίση. Περιγράψτε όποιες φωνολογικές διαδικασίες προϋποθέτει η ανάλυσή σας.
ΑΕ: φιλοσοφοῦμεν, πλούτῳ, μετέχοντα, πράγματα, προδιδαχθῆναι, απράγμονα
ΝΕ:ανέδειξα, εξακοντίζουν, καταπατήθηκε, στρατηλάτες, λεγεωνάριους, φορέσαν
(25 βαθμοί)
Α. Σχεδιάστε δενδροδιαγράμματα για τις παρακάτω προτάσεις με βάση τους κανόνες φραστικής δομής στο Chomsky1965. Αν υποθέτετε διαφορές μεταξύ βαθείας και επιφανειακής δομής, δηλώστε στο δενδροδιάγραμμα μετακινήσεις και ίχνη. Ποια σημεία παραμένουν προβληματικά για τους κανόνες αυτούς;
ΑΕ: -ἐνθυμούμεθα ὀρθῶς τὰ πράγματα -τοῖς ἄλλοις λογισμὸς ὄκνον φέρει
ΝΕ: -τους υπάτους εγώ ανέδειξα στις συνελεύσεις
Β. Αναλύστε τις παρακάτω προτάσεις με βάση τις λειτουργικές προσεγγίσεις που γνωρίζετε, λαμβάνοντας υπόψιν τα περικείμενά τους (από την Ερώτηση 1). Ποιες δομές είναι προβληματικές για τις προσεγγίσεις αυτές;
ΑΕ: -πλούτῳ τε ἔργου μᾶλλον καιρῷ ἢ λόγου κόμπῳ χρώμεθα
-μόνοι γὰρ τόν μηδὲν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα ἀλλ’ ἀχρεῖον νομίζομεν
ΝΕ: -τους υπάτους εγώ ανέδειξα στις συνελεύσεις
- βαθμοί)
- Με βάση τα παρακάτω παραδείγματα σχολιάστε τις σημασιολογικές ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στον παρακείμενο της ΑΕ, της ΝΕ και των διαλέκτων από τις οποίες σας δίνονται παραδείγματα (* σημαίνει αντιγραμματικό με τη συγκεκριμένη ερμηνεία, *? σημαίνει οριακάγραμματικό με τη συγκεκριμένη ερμηνεία).
ΑΕ:
–ἀλλ᾽ εὖ γε μέντοι ἐπιστάσθων ὅτι οὔτε ἀποδεδράκασιν·οἶδα γὰρ ὅπῃ οἴχονται·οὔτε ἀποπεφεύγασιν·ἔχω γὰρ τριήρεις ὥστε ἑλεῖν τὸ ἐκείνων πλοῖον.
(Αλλά να ξέρουν καλά ότι δεν έχουν αποδράσει, γιατί ξέρω προς τα πού έχουν πάει. Ούτε έχουν ξεφύγει, διότι έχω τριήρεις και θα καταλάβω το πλοίο τους.)
-σκέψασθε[…] εἴ τις ἐμοὶ καὶ᾽Ερατοσθένει ἔχθραπώποτεγεγένηταιπλὴν ταύτης
(Αναρωτηθείτε αν έχει ποτέ υπάρξει κάποια έχθρα ανάμεσα σ’ εμένα και τον Ερατοσθένη εκτός από αυτήν εδώ.)
-Χριστὸς ἀπέθανεν […] και ἐτάφη […] καὶ ἐγήγερταιτῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ κατὰ τὰς γραφάς
(Ο Χριστός πέθανε […] και ενταφιάστηκε […] και έχει αναστηθεί [=αναστήθηκε] την τρίτη ημέρα, σύμφωνα με τις γραφές.)
-πολλῶν μηνῶν νενόσηκε
(εδώ και πολλούς μήνες έχει αρρωστήσει [= αρρώστησε και παραμένει άρρωστος])
-οὐδ’ ἔτι πῦρ ἐπὶ βώμων λέλαμπεν (ούτε έχει λάμψει [=λάμπει] πια η φωτιά στους βωμούς)
ΝΕ:
-Έλα να φάμε, έχω μαγειρέψει
-Το έχω μαγειρέψει πολλές φορές αυτό το φαγητό
-*Έχει χτυπήσει χτες [=χτύπησε χτες]
-*Έχει φοβηθεί! [=φοβάται πολύ!]
-*Έχει αρρωστήσει από το 2010 [=αρρώστησε και παραμένει άρρωστος από το 2010]
-Την έχω γραμμένη την εργασία
-*?Την έχω διαβασμένη την εφημερίδα πολλές φορές
Νότιες διάλεκτοι (Αρκαδία, Μεσσηνία):
-Την έχω μαγειρεμένη/μαγειρεμένα τη σούπα, έλα να φάμε
-*?Την έχω μαγειρεμένη/μαγειρεμένα τη σούπα αυτή πολλές φορές
Κύπρος:
-Είμαι φαημένος [=έχω φάει]
-*Είμαι φαημένη πολλές φορές [=έχω φάει πολλές φορές]
-Έχω το μαεϊρεμένον το λουβίν [=το έχω μαγειρέψει το φασόλι]
-*Έχω το μαεϊρεμένον το λουβίν πολλές φορές [=το έχω μαγειρέψει το φασόλι πολλές φορές]
-Εμαεΐρεψα πολλές φορές λουβίν [=έχω μαγειρέψει πολλές φορές φασόλι]
-Εμαεΐρεψα λουβίν, κόπκιασε να φάμεν [=έχω μαγειρέψει φασόλι, κόπιασε να φάμε]
-Η συνάδελφός μας Άντρη Αντωνίου έχει φέρει στον κόσμο χτες το πρωί ένα υγιέστατο κοριτσάκι
(25 βαθμοί)
Α. Τι είδους παραβιάσεις των συνομιλιακών αξιωμάτων έχουμε στις παρακάτω περιπτώσεις και τι υπονοήματα παράγονται;
-Γιάννης: Κώστα, μου χρωστάς είκοσι ευρώ.
Κώστας: Ζέστη και σήμερα, ζέστη!
-Ο Γιάννης είναι γάιδαρος.
-Κώστας: Έχεις φίλο;
Μαρία: Ναι. Επίσης έχω μεταπτυχιακό, διδακτορικό και μαύρη ζώνη στο καράτε.
Β. Συζητήστε τη διαφορά μεταξύ εκφωνητικής πράξης (locution) και πιθανής προσλεκτικής πράξης/ισχύος (illocutionaryact/force) των παρακάτω εκφωνημάτων και τους μηχανισμούς με τους οποίους παράγεται πραγματολογικά η προσλεκτική ισχύς (έμμεση γλωσσική πράξη) αφού περιγράψετε ένα πιθανό συγκείμενο για το καθένα:
-Κώστα, πού είναι εκείνα τα είκοσι ευρώ που μου χρωστάς;
-Έλα!
-Τι αμαρτίες πληρώνω;
Γ. Συζητήστε πώς η παραβίαση των συνθηκών επιτυχίας των παρακάτω γλωσσικών πράξεων ή/και παραβιάσεις των συνομιλιακών αξιωμάτων συντελούν στη λογοτεχνικότητα των κειμένων:
Ι
Χαίρετ’, ἀριστῆες πολέμου μέγα κῦδος ἔχοντες,
κοῦροι Ἀθηναίων ἔξοχοι ἱπποσύνᾳ,
οἵ ποτε καλλιχόρου περὶ πατρίδος ὠλέσαθ’ ἥβην
πλείστοις Ἑλλάνων ἀντία μαρνάμενοι.
(Χαίρετε, του πόλεμου άριστοι, που έχετε μεγάλη φήμη/νέοι της Αθήνας, ξεχωριστοί στην ιπποσύνη/που για την όμορφη πατρίδα σας χάσατε τα νιάτα σας/πολεμώντας ενάντια σε πολυάριθμους αντιπάλους).
ΙΙ
Μὰ τί γυρεύουν οἱ ψυχές μας ταξιδεύοντας
πάνω σὲ καταστρώματα κατελυμένων καραβιῶν
στριμωγμένες μὲ γυναῖκες κίτρινες καὶ μωρὰ ποὺ κλαῖνε
χωρὶς νὰ μποροῦν νὰ ξεχαστοῦν οὔτε μὲ τὰ χελιδονόψαρα
οὔτε μὲ τ᾿ ἄστρα ποὺ δηλώνουν στὴν ἄκρη τὰ κατάρτια.
Τριμμένες ἀπὸ τοὺς δίσκους τῶν φωνογράφων
δεμένες ἄθελα μ᾿ ἀνύπαρχτα προσκυνήματα
μουρμουρίζοντας σπασμένες σκέψεις ἀπὸ ξένες γλῶσσες.
Μὰ τί γυρεύουν οἱ ψυχές μας ταξιδεύοντας
πάνω στὰ σαπισμένα θαλάσσια ξύλα
ἀπὸ λιμάνι σὲ λιμάνι;
(25 βαθμοί)