Του Νίκου Τσούλια
Εκπαίδευση είναι ό,τι επιβιώνει όταν όλα όσα μάθαμε έχουν ξεχαστεί
F. Skinner.
Αγχωμένοι από την κρατούσα εκπαιδευτική – κοινωνική αντίληψη περί νομιμοποίησης του σχολείου κυρίως από την εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών στο πανεπιστήμιο και στα Τ.Ε.Ι., παραβλέπουμε σημαντικές όψεις της όλης εικόνας της σχολικής ζωής, α) την αυταξία της – αφού η περίοδος του σχολείου δεν είναι μόνο προετοιμασία για τη ζωή αλλά είναι και η ίδια κομμάτι της ζωής (Τζον Ντιούι) -, β) το πολιτισμικό της φορτίο, γ) την πρώτη και ιδιαίτερα σημαντική φάση κοινωνικοποίησης των νέων.
Η ανάπτυξη σχολικής ζωής είναι βασικό στοιχείο για την παιδαγωγική λειτουργία και αποτελεί το πεδίο όπου επωάζεται η αντίληψη της βιωματικής μάθησης, της μάθησης εκείνης που έχει ριζώματα στην ίδια τη ζωή του παιδιού και που τροφοδοτεί την ευρεία έννοια της παιδείας.
Σήμερα που ευδοκιμούν οι θεωρήσεις της «μεταγνώσης», είναι πιο αναγκαίο το πολιτιστικό «σύμπαν» του σχολείου. Οι γνώσεις δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο για να διαμορφώσουμε χειραφετημένους πολίτες, ελεύθερες συνειδήσεις, αρτιωμένες προσωπικότητες. Η καλλιέργεια της δημιουργικότητας του ανθρώπου αν δε γίνει συστηματικά από τις μικρές ηλικίες, δύσκολα αναπτύσσεται αργότερα. Και ο χώρος της τέχνης μπορεί να δώσει φτερά στη φαντασία του νέου, να τον οδηγήσει στα μυστικά της συνεχούς μορφωτικής καλλιέργειας και να του ζωογονήσει τις πνευματικές ανησυχίες και αναζητήσεις και τον εσωτερικό διάλογο που κάνει ο καθένας μας διαρκώς και αδιαλείπτως με τον εαυτό του.
Ο εκπαιδευτικός πρέπει να αποτινάξει από πάνω του κάθε πρακτική υπαλληλοποίησης, πρέπει να είναι δημιουργός και θεράπων των πολιτιστικών πρωτοβουλιών του σχολείου, να διευρύνει διαρκώς και μεθοδικά τις κοινωνικές και μορφωτικές ευθύνες του. Κατά τη γνώμη μου, αυτό το μέρος των καθηγητριών και καθηγητών που σηκώνει το βάρος της πολιτιστικής άνοιξης στα σχολεία, δίνει το αυθεντικό είδωλο του παιδαγωγού και πρέπει να στηριχθεί με απόλυτο τρόπο από την πολιτεία. Αν θα έπρεπε να ρωτηθώ ποια εικόνα εκπαιδευτικού θέλω να εκφράσω, έχω στο μυαλό μου αυτούς τους ακάματους εκπαιδευτικούς – διανοούμενους της νεανικής ανησυχίας.
Μια ξένη παροιμία λέει ότι «το δρόμο τον φτιάχνεις περπατώντας». Αυτό οφείλουμε να κάνουμε και εμείς. Να δημιουργούμε δρόμους με τις αναζητήσεις και τη δράση μας, να ξεχερσώνουμε νέους τόπους παρέμβασης για τους μαθητές μας. Να επινοούμε πεδία πρωτοβουλιών και πρωτογενών αυθεντικών εκφράσεων του νεανικού κόσμου.
Το θέατρο, οι μουσικές ομάδες, οι εικαστικές τέχνες, οι μορφωτικές δραστηριότητες, οι βιβλιοφιλικές πρωτοβουλίες, οι λογοτεχνικές ημερίδες, οι επισκέψεις στα μουσεία κλπ συνθέτουν το γαλαξία της ουσιαστικής παιδαγωγικής σχολικής λειτουργίας, εκφράζουν το Όλον της προσωπικότητας των νέων. Και οι μαθητές που ασχολούνται με τον πολιτισμό είναι το καμάρι και των γονέων τους και των δασκάλων τους. Είναι οι μαθητές που πιστεύουν στις δυνάμεις τους και θέλουν να δώσουν το δικό τους χρώμα στο μέλλον τους. Αλλά αυτό δεν είναι και ο βασικός πόθος της αγωγής;
