Του Νίκου Τσούλια
Οι βαθιές αλλαγές στην οικονομία, στην κοινωνία και στον πολιτισμό με την διαρκώς αυξανόμενη εμπορευματοποίηση σχεδόν κάθε αγαθού και κάθε δραστηριότητας προφανώς αλλάζουν τη λειτουργία, το περιεχόμενο και το ρόλο της θεσμικής εκπαίδευσης.
Τώρα η εστία των αλλαγών δεν είναι στη σχέση δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης ούτε στην ανατροπή της ισορροπίας μεταξύ ανθρωπιστικών και θετικών /τεχνολογικών επιστημών ούτε και στην επέκταση της κατάρτισης σε βάρος της εκπαίδευσης / παιδείας. Τώρα η αιχμή των μετασχηματισμών είναι intramuros και αφορά το περιεχόμενο και τον κοινωνικό χαρακτήρα του σχολείου. Αμφισβητείται δηλαδή ο μορφωτικός και ο παιδαγωγικός, ο πολιτιστικός και ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας του. «Η εργαλειακή και οικονομιστική θεώρηση της παιδείας διασπά τη σύνθετη προσωπικότητα του ανθρώπινου εαυτού, περισφίγγοντάς την σε δύο μόνο διαστάσεις της και μάλιστα ‘ιδιωτικές’, του εργαζόμενου όντος και του καταναλωτή» (Κ. Σταμάτης, Η αβέβαιη «κοινωνία της γνώσης»).
Η εκπαίδευση καλείται να παίξει έναν απόλυτα εργαλειακό ρόλο στην αγορά εργασίας και να μη συνδέεται κατ’ ουσία με την αγωγή και με την παιδεία, με τον άνθρωπο και με την κοινωνία. Ανατρέπεται δηλαδή η βασική ιδέα ότι «η εκπαίδευση είναι κατεξοχήν ανθρώπινη και κοινωνική υπό την έννοια ότι είναι προϊόν της γλώσσας μας και της αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους και μέρος του κοινωνικού και πολιτισμικού πλαισίου» (Carr W., Kemmis S., Για μια κριτική εκπαιδευτική θεωρία).
Μπροστά σ’ αυτές τις κοσμοϊστορικές αλλαγές οι εκπαιδευτικοί είναι κυριολεκτικά μόνοι τους! Τα προοδευτικά κόμματα, που ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή των μεταρρυθμιστικών δημοκρατικών αλλαγών, κυριολεκτικά λείπουν. Το Κ.Κ.Ε. κάνει αξιόλογες αναλύσεις ως προς την κοινωνική και την ιδεολογική όψη των εξελίξεων αλλά αφενός εντάσσει τη θεώρησή του στη γενικότερη πολιτική πρότασή του περί ανατροπής του καπιταλισμού και δεν ασχολείται στο δέον γενέσθαι επί του τρέχοντος και επί του επιμέρους (της εκπαίδευσης) και αφετέρου έχει αυτόνομη συνδικαλιστική δράση και δεν εμπλέκεται ούτε κατά υποψία σε οποιουδήποτε είδους συνθέσεις με τις άλλες παρατάξεις.
Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. συνεπής στη διαχρονική έλλειψη δημοκρατικής εκπαιδευτικής πρότασης εφαρμόζει την πολιτική των μνημονίων, μια γνήσια νεοφιλελεύθερη συνταγή και ανακατεύει επιμέρους ζητήματα (θρησκευτικά, προσευχή, παρελάσεις κλπ) για να καλύψει την ουσία των βαθιά συντηρητικών αλλαγών στο περιεχόμενο του σχολείου στεγνώνοντάς το μάλιστα από κάθε πολιτιστική δραστηριότητα, αφού με θεσμικό και νομοθετικό τρόπο με το σχέδιο νόμου «Αναδιοργάνωση των δομών υποστήριξης της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις» υπονομεύει τις δημιουργικές πρωτοβουλίες εκπαιδευτικών και μαθητών. Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. θα προσπαθήσει να ξαναθυμηθεί τον παλιό εαυτό του όταν εκπνεύσει η δημαγωγική (και μόνο) πρότασή του στη σκληρή δοκιμασία της ελληνικής κοινωνίας. Αλλά δεν θα ενδιαφέρει κανέναν τότε η στάση του της μετανοούσας αμαρτωλής.
Το Κίνημα Αλλαγής ασχολείται με το ποιες αποστάσεις θα κρατάει από τους δύο πόλους της Ν.Δ. και του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. αντί να αναπτύξει τη δική του αυτοπροσδιοριζόμενη πολιτική πρόταση και αυτό επηρεάζει όλες τους τις επιμέρους πολιτικές. Στον τομέα της εκπαίδευσης μάλιστα επικρατεί αλαλία. Τόσα και τόσα συμβαίνουν, κι όμως το Κίνημα δεν φαίνεται πουθενά. Ο κ. Γαβρόγλου αλωνίζει με τη δημαγωγία του κάθε ημέρα και ο Τομέας Παιδείας του Κινήματος αγρόν ηγόραζε και δεν παράγει και δεν δημοσιοποιεί στοιχειωδώς έστω επιμέρους προτάσεις επί των εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα ότι ούτε στο Σύστημα Πρόσβασης δεν έχει σαφή πρόταση και μιλάει ταυτόχρονα και για Εθνικό Απολυτήριο αλλά και για ξεχωριστό προπαρασκευαστικό έτος – ιδέα παλιά και …ανόητη – που το αναφέρει και ο Υπουργός Παιδείας στις από εδώ και απ’ εκεί περιπλανήσεις του στις οποίες λέει τα πάντα χωρίς να λέει τίποτα!
Από την άλλη πλευρά, η Ν.Δ. βλέπει τις ενδείξεις του Ο.Ο.Σ.Α. να αποτελούν το βασικό έδαφος της πολιτικής ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ., στοιχείο που τη διευκολύνει ουσιαστικά στη δική της πολιτική και την τροφοδοτεί στο ιδεολογικό πεδίο. Και έτσι δίνει μάχες αντιπαράθεσης σε άλλα επιμέρους πεδία (αριστεία, θρησκευτικά, αξιολόγηση κλπ).
Και οι εκπαιδευτικοί τι κάνουν; Μπορούν να αμφισβητήσουν και να αντιμετωπίσουν τις βαθιές αλλαγές που ανατρέπουν την ουσιαστική μορφωτική και παιδαγωγική αφήγηση του δημοκρατικού σχολείου – όπως το γνωρίσαμε κυρίως στη σοσιαλδημοκρατική εκδοχή του – ή θα μετασχηματίσουν και το δικό τους ρόλο αποδεχόμενοι παθητικά και «υπαλληλικά» αυτές τις μεταβολές; Επ’ αυτού, θα επανέλθουμε.
