Πλάτωνος Συμπόσιον – Μάθημα 48ον: Η θαυμαστή φύσις της ψυχής του Σωκράτους
Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ παρουσιάζουν τον κύκλο μαθημάτων: ΠΛΑΤΩΝΟΣ “ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ”, με την διδάκτορα κ. ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ.
Τίτλος 48ου μαθήματος: “Η θαυμαστή φύσις της ψυχής του Σωκράτους”. [Γ΄ Μέρος του λόγου του Αλκιβιάδου (συνέχεια και τέλος) – Δ΄ Μέρος του λόγου του Αλκιβιάδου : “Συμπόσιον”, στ. 219b-222b]
Το μάθημα παραδόθηκε στην Αθήνα, στην αίθουσα ΕΛΛΗΝ.Α.Ι.Σ., στις 12 Ιουνίου 2018. ( Ακολουθήστε μας: «Στα χνάρια των Αρχαίων Ελλήνων». Χάρτης με αρχαιολογικούς χώρους και προορισμούς https://www.google.com/maps/d/u/0/vie… lw1PkffcoJqO_5xN&ll=38.09221466301354%2C23.999670300000048&z=6 )
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 48ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Γ΄ Μέρος του λόγου του Αλκιβιάδου (συνέχεια και τέλος) – Δ΄ Μέρος του λόγου του Αλκιβιάδου : “Συμπόσιον”, στ. 219b-222b.
Η στιγμή που ο Αλκιβιάδης αγκαλιάζει τον Σωκράτη είναι η στιγμή που η Πενία, δηλαδή ο αισθητός κόσμος της ύλης, αγκαλιάζει τον Πόρο, δηλαδή τον νοητό κόσμο των Ιδεών.
Ο θαυμασμός που τρέφει η ανθρώπινη ψυχή του Αλκιβιάδου για την δαιμονία ψυχή του Σωκράτους, που διακατέχεται από αφοβία θανάτου, αναδεικνύεται στην περιγραφή της μάχης της Ποτείδαιας. Εδώ ο Αλκιβιάδης αναδεικνύει την υπεροχή της δαιμονίας ψυχής του Σωκράτους σε όλα τα επίπεδα.
Στο επίπεδο των σωματικών πόνων, ο Σωκράτης άντεχε πολύ περισσότερο από όλους όσους είχαν συστρατευθεί με αυτόν. Στις κακουχίες του χειμώνα, η αντοχή του Σωκράτους ήταν αξιοθαύμαστη, εφόσον, όταν κάποτε ενέσκηψε μεγάλος παγετός, ενώ όλοι έβγαιναν στο στρατόπεδο ντυμένοι με χοντρά ρούχα και υποδήματα τυλιγμένα με δέρματα αρνιών, ο Σωκράτης ήταν ο μόνος που έβγαινε ντυμένος με τον τρίβωνα που φορούσε και τον χειμώνα και το καλοκαίρι και ανυπόδητος.
Εδώ αναδεικνύεται ακόμη μια φορά ότι ο Σωκράτης είναι η ενσάρκωσις του δαιμονίου έρωτος του λόγου της Διοτίμας, εφόσον αυτή περιγράφει τον δαιμόνιο έρωτα ως ανυπόδητο. Η κορύφωσις, όμως, του έργου του δαιμονίου έρωτος, που ενσαρκώνει ο Σωκράτης, αναδεικνύεται από τον Αλκιβιάδη, όταν αυτός περιγράφει την στιγμή που ο Σωκράτης στην Ποτείδαια, συγκεντρώθηκε στον εαυτό του και διαλογίστηκε όρθιος και ακίνητος για πολλές ώρες. Είναι η στιγμή που ο Σωκράτης, όρθιος και ακίνητος, επιζητούσε την κάθοδο του κόσμου των Ιδεών προς τον δαιμόνιο νου του, προκειμένου να μπορέσει να μεταλαμπαδεύσει τις αόρατες Ιδέες στο ορατό και αισθητό σύμπαν.
Στο τέταρτο μέρος του λόγου του, ο Αλκιβιάδης αποκαλύπτει την δαιμόνια φύση του Σωκράτους, όταν αναδεικνύει την ατοπία της ψυχής, αλλά και το άχρονον της δαιμονίας παρουσίας του Σωκράτους, ο οποίος δεν ομοιάζει με κανέναν απολύτως άνθρωπο, ούτε μεταξύ των ανθρώπων του παρελθόντος ούτε μεταξύ των σύγχρονων ανθρώπων του παρόντος. Η μόνη δυνατή παρομοίωση είναι αυτή της δαιμονίας ψυχής του Σωκράτους με τους Σιληνούς και τους Σατύρους, οι οποίοι ήσαν υπηρέτες του Διονύσου, άσχημοι ως προς την εξωτερική τους όψη, αλλά θείοι και ενάρετοι ως προς την ψυχή.
Με αυτήν την έννοια, οι λόγοι του Σωκράτους είναι όμοιοι με τους Σιληνούς που είναι σαν τα ερμάρια που, όταν ανοίξουν, αποκαλύπτονται στο εσωτερικό τους τα χρυσά αγάλματα της αρετής. Κατ’ αναλογίαν και οι λόγοι του Σωκράτους, ενώ φαίνονται γελοίοι, κοινότοποι και γεμάτοι επαναλήψεις, όταν ανοιχθούν σαν τα ερμάρια και διαφανεί το βάθος τους, τότε διακρίνεται η σοφία και τα θεία αγάλματα της αρετής που είναι κρυμμένα μέσα τους.
Ο Αλκιβιάδης φθάνει στην κορωνίδα του λόγου του στο τέλος του τέταρτου και τελευταίου μέρους, όταν αποκαλύπτει την διαλεκτική μεταξύ εραστού και ερώμενου: Ο Σωκράτης, ενώ φαίνεται ότι είναι μόνο εραστής, στην πραγματικότητα γίνεται και ερώμενος, όταν ακριβώς η ψυχή του ερώμενου μαθητού του ωριμάσει μέσω του αντέρωτος και καταστεί και αυτή, με την σειρά της ερώσα ψυχή.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ Βιογραφικό σημείωμα Δρ. Άννας Χ. Μαρκοπούλου: https://drive.google.com/file/d/1pg-H…
Εικόνα τίτλων παρουσίασης: “Σωκράτης και Αλκιβιάδης”, 1816. Ελαιογραφία σε καμβά του Δανού ζωγράφου Christoffer Wilhelm Eckersberg (1783-1853) Μουσείο Thorvaldsen, Κοπεγχάγη, Δανία.
- Ενημερωθείτε για όλα τις Διαλέξεις
- Ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook Φιλολογικός Ιστότοπος για να ενημερώνεστε για όλα τα εκπαιδευτικά θέματα.
