Με τον όρο Βυζαντινή ιστοριογραφία εννοείται εκείνο το μέρος της βυζαντινής γραμματείας, το οποίο αναφέρεται στην καταγραφή της ιστορίας.
Οι δύο τάσεις της βυζαντινής λογοτεχνικής παραγωγής, η λόγια και η δημώδης (λαϊκή) βρίσκουν έκφραση στην βυζαντινή ιστοριογραφία σε δύο κύριες “τάσεις”, που εξελίσσονται παράλληλα. Αυτές είναι η (πολιτική-στρατιωτική) ιστορία και η χρονογραφία. Παράλληλα με αυτές και τουλάχιστον στην πρώιμη βυζαντινή περίοδο γεννιέται και αναπτύσσεται και η εκκλησιαστική ιστορία.
Τα χαρακτηριστικά της εκκλησιαστική ιστοριογραφία είναι:
- παράθεση βιβλικών χωρίων για τεκμηρίωση
- τήρηση εκκλησιαστικών παραδόσεων
- επιμονή στην ακρίβεια
- οικουμενικός χαρακτήρας
- συνδυασμός ιστορίας και βιογραφίας
- απλότητα και καθαρότητα ύφους
- έμφαση στο έργο αυτοκρατόρων, αγίων, όχι για απλούς ανθρώπους
- προβολή τοπικών παραδόσεων
- ενδιαφέρον για την ύπαιθρο και για την ασκητική ζωής τις πόλεις
- εστίαση σε ανώτερο κλήρο και ιεράρχες
- απολογητικός χαρακτήρας
- καθαρά ελληνική υπόθεση
Η ιστορία και η χρονογραφία είναι δύο παράλληλες τάσεις της βυζαντινής ιστοριογραφίας, ήδη από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο. Οι ρίζες και των δύο βρίσκονται στην αρχαία ελληνική παράδοση. Το γεγονός αυτό είναι για την ιστορία ολοφάνερο και προκύπτει με στοιχειώδη εξέταση των βυζαντινών ιστορικών κειμένων. Πατέρας της χρονογραφίας θεωρείται ο (“εξελληνισμένος Σύρος”) Ιωάννης Μαλάλας, που έζησε τον 6ο αιώνα, όμως φαίνεται πως έχει τις ρίζες της στα χρονικά πόλεων (π.χ. Πάριο χρονικό), τους υπατικούς καταλόγους και άλλες δευτερεύουσες ιστορικές πηγές, που αναπτύχθηκαν στην αρχαιότητα.
Η πιο βασική διαφορά για να χαρακτηριστεί ένα έργο σαν χρονογραφία είναι η έκθεση των γεγονότων από κτίσεως κόσμου μέχρι τις ημέρες του χρονογράφου, σε αντιδιαστολή με τα ιστορικά έργα, που εκθέτουν τα γεγονότα μιας συγκεκριμένης μόνο ιστορικής περιόδου. Η άποψη ότι οι χρονογραφίες είναι έργα μοναχών, που προσπαθούν με το έργο τους, κυρίως, να επιμορφώσουν τους ομοίους τους στα μοναστήρια, έχει σήμερα πια εγκαταλειφθεί, αφού ένα ελάχιστο ποσοστό των συγγραφέων των λεγόμενων μοναχικών χρονικών ήταν αποδεδειγμένα μοναχοί, αλλά και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μοναχός κάθε ένας που, κατά μια (προσφιλή ασφαλώς) συνήθεια των βυζαντινών, πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του κλεισμένος σε ένα μοναστήρι.
Κατεβάστε ολόκληρο το αρχείο: Βυζαντινοί ιστορικοί και χρονογράφοι Χρονογράφοι: Πηγές-έργα-χαρακτηριστικά
- Ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook Φιλολογικός Ιστότοπος για να ενημερώνεστε για όλα τα εκπαιδευτικά θέματα.
