Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Τετάρτη πρωί, περιμένοντας στην ουρά της τράπεζας …χαμένος στις σκέψεις μου, ξάφνου ακούω τη λέξη «μόρφωση» που αμέσως ενεργοποιεί την προσοχή μου… Δύο γονείς -προφανώς- συνομιλούν γεμάτοι αγωνία για τις εξελίξεις, που πραγματικά τρέχουν με απίστευτους ρυθμούς τις τελευταίες ημέρες στο πολιτικό σκηνικό της χώρας και καταλήγουν να αναρωτιούνται αν πρέπει να επενδύσουν στην περαιτέρω μόρφωση των παιδιών τους ή αν θα ήταν καλύτερα να επενδύσουν επιχειρηματικά, δημιουργώντας μια πιο σταθερή προοπτική για εκείνα, στο ασταθές όμως, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, περιβάλλον της Ελλάδας.
Κάπου εκεί λοιπόν και φεύγοντας (επιτέλους!) από την τράπεζα προσπάθησα να απαντήσω κι εγώ με τη σειρά μου στο συγκεκριμένο ερώτημα. Τελικά δεν μου πήρε πολύ χρόνο… Η απάντηση για εμένα ήταν εύκολη. Προσπαθώντας όμως να επιχειρηματολογήσω υπέρ της άποψής μου, θυμήθηκα τα λόγια που είχε πει κάποτε ο Σιμόν Πέρες: «Νομίζω ότι οι οικονομίες κοιτάζουν προς τη λανθασμένη κατεύθυνση. Δε θα πρέπει να κοιτάζουν προς την οικονομική πλευρά της ανάπτυξης αλλά στην επιστημονική έκρηξη που θα πρέπει να γίνει. Δεν είναι τα πουγκιά μας που θα πλουτίσουν τα μυαλά μας αλλά είναι τα μυαλά μας που θα γεμίσουν τα πουγκιά μας».
Αναντίρρητα οι νέοι είναι τα θύματα της ανεργίας αλλά και της κρίσης γενικότερα. Αυτό αποτυπώνεται και στη χώρα μας, όπου η κρίση στην οικονομία πλήττει ιδιαίτερα τη νεολαία, κάτι που σημαίνει ότι το μέλλον είναι παντελώς αβέβαιο και απαισιόδοξο. Στο παρελθόν όταν κάποιος αποφοιτούσε από το λύκειο θεωρείτο ότι ήταν μορφωμένος και οι περισσότερες πόρτες επαγγελματικής αποκατάστασης ήταν ορθάνοικτες.
Δυστυχώς, τα πράγματα σήμερα έχουν αλλάξει ριζικά και ο κάτοχος πανεπιστημιακού τίτλου πολλές φορές μοιάζει σαν να είναι κάτοχος απολυτηρίου. Οι ανάγκες της εποχής επιβάλλουν στους νέους να επενδύουν στη γνώση και στη μόρφωση, διαφορετικά οι προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης θα είναι ακόμη πιο δυσοίωνες για αυτούς. Σίγουρα οι τίτλοι σπουδών δεν είναι και η εγγύηση για επαγγελματική αποκατάσταση καθώς χρειάζονται κι άλλα πράγματα όπως επαγγελματισμός, όρεξη, κοινωνικότητα, θετική διάθεση, σκληρή δουλειά αλλά αποτελούν τη βασική παράμετρο επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Αυτό που όμως πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε, είναι ότι η επένδυση στη μόρφωση δεν θα μας αποκαταστήσει μόνο επαγγελματικά, μιας και αυτό είναι το ζητούμενο τις περισσότερες φορές, αλλά πάνω από όλα θα μπορέσει να μας διαμορφώσει ως ανθρώπους.
Η μόρφωση αποτελεί ένα αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου και είναι ένας βασικός παράγοντας, καθοριστικός και καταλυτικός για την πορεία της ζωής του και την εξέλιξή του. Η μόρφωση και η Παιδεία σμιλεύουν τον εσωτερικό κόσμοκαι τη συνείδηση του ατόμου, επιτρέπουν και προωθούν την ανακάλυψη στοιχείων ειδοποιών των ατόμων μιας κοινωνίας και συντελούν στη δημιουργική έκφραση αυτών των στοιχείων. Η μόρφωση φέρνει σε επαφή και εξοικειώνει τον άνθρωπο με την πληροφορία και κατ’ επέκταση καλλιεργεί και τροφοδοτεί την επικοινωνία. Προωθεί και ενδυναμώνει τη σκέψη, την αναζήτηση, τη ζύμωση και την κυοφορία νέων προσεγγίσεων -ιδεών- αντιλήψεων που οδηγούν την κοινωνία στην πρόοδο και την ανάπτυξη όλων των μελών της. Επανατοποθετεί, ουσιαστικά και συνειδητά τον άνθρωπο μέσα στο σύνολο ως αναπόσπαστο και δημιουργικό κομμάτι του.
Μόρφωση είναι και ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τη γνώση που έχουμε λάβει, δηλαδή ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε στους συνανθρώπους μας και τα υπόλοιπα ζωντανά πλάσματα του τόπου, ο τρόπος που βάζουμε το κοινό καλό πάνω από τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και ευχαριστήσεις. Μόρφωση πάει να πει να παίρνουμε από τη φύση όσα μπορεί να μας δώσει, να τα μοιραζόμαστε με τους συνανθρώπους μας και να αφήνουμε και κάτι για τις επόμενες γενιές. Μόρφωση είναι να κρατάμε και να αναπτύσσουμε ανθρώπινες αξίες, όπως η δικαιοσύνη, το καθήκον, η τιμιότητα, η αλήθεια, η εργατικότητα και η αγάπη προς τον άνθρωπο, την κοινωνία και το περιβάλλον, εξελίσσοντας την ανθρώπινη κοινωνία προς το μέλλον που της αξίζει.
Μόρφωση. Μορφώνω, δίνω μορφή. Μορφή σε τι όμως; Θα λέγαμε ότι η μόρφωση αφορά το «καλούπωμα» της γνώσης. Φυσικά όταν κάποιος ακούει τη λέξη καλούπι, στο μυαλό του θα έχει κάτι αρνητικό, ήτοι τη στείρα απομνημόνευση και παπαγαλία. Όχι στη δική μας περίπτωση όμως καθώς χρησιμοποιούμε τον όρο διαφορετικά. Μόρφωση στην ουσία είναι η συνδυαστική χρήση και κατανόηση όλης της έως τώρα αποκτηθείσας γνώσης μέσω της εκπαίδευσης. Η γνώση δηλαδή παίρνει μορφή και παύει να είναι κατηγοριοποιημένη σε τομείς και μπορεί να συνδυάζεται και να χρησιμοποιείται κατά το δοκούν.
Ένας άνθρωπος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μορφωμένος όταν έχει κατανόηση ενός ευρέος φάσματος γνωστικών αντικειμένων. Ένας άνθρωπος θα μπορούσε να είναι μορφωμένος, όχι μόνο διότι γνωρίζει οικονομικά, ιστορία, φιλοσοφία ή φυσικές επιστήμες, αλλά επειδή μπορεί και χρησιμοποιεί αυτό το γνωστικό υπόβαθρο για να αναλύει τον κόσμο γύρω του, να ερμηνεύει συμπεριφορές και να μεταδίδει αυτό που εκείνος αντιλαμβάνεται με κάποια ικανή επιχειρηματολογία και λογική συνοχή στους γύρω του.
Η απάντηση λοιπόν είναι ότι η μόρφωση κάλλιστα μπορεί να αποτελέσει μια σίγουρη «επένδυση» για τον άνθρωπο… Σε κάθε περίπτωση όμως δεν μπορείς να χαράξεις τον δρόμο για κάποιον άλλον άνθρωπο, όποιος κι αν είναι αυτός. Μπορείς όμως να του δείξεις δρόμους. Και να του εμφυσήσεις τη βεβαιότητα πως η μόρφωση θα του δώσει τη δυνατότητα να κάνει περισσότερες επιλογές, αλλά κυρίως να γίνει καλύτερος ο ίδιος. Και καλύτερος δεν σημαίνει πληρέστερο βιογραφικό, αλλά να μπορεί να διαχειρίζεται τόσο την αντάρα όσο και τη γαλήνη που θα εναλλάσσονται στη ζωή του συνέχεια…
