Για να είναι καλή μια παράγραφος, πρέπει να έχει:
—ένα σαφή σκοπό
—επαρκή ανάπτυξη
—ενότητα
—αλληλουχία νοημάτων
—συνοχή και
—έμφαση
Σαφής σκοπός
Αν θέλεις η παράγραφός σου να μεταβιβάζει καθαρά τις σκέψεις σου και τα συναισθήματά σου, πρέπει πρώτα να εξετάσεις ποιος είναι ακριβώς ο σκοπός σου. Τι ακριβώς θέλεις να πεις και ποιο είναι το θέμα. Τα στάδια που πρέπει να ακολουθήσεις είναι τα ακόλουθα:
-σκέφτεσαι τι θέλεις να πεις σχετικό με το θέμα, με άλλα λόγια εξετάζεις ποιος είναι ο σκοπός σου,
-διατυπώνεις τον σκοπό σε μορφή πρότασης. Βεβαιώνεσαι πως η πρόταση εκφράζει τη στάση σου απέναντι στο θέμα,
-εντάσσεις την πρόταση που εκφράζει τον σκοπό σου σε μια καλή θεματική πρόταση.
Παράδειγμα:
Υποθέτεις πως έχεις να γράψεις μία παράγραφο για την πρώτη σου εργασία. Σκέφτεσαι να συσχετίσεις το συναίσθημα της ωριμότητας που αποκτά ο εργαζόμενος με τη συστηματική εργασία. Επιπλέον πρέπει να καταδείξεις τη στάση σου απέναντι στο θέμα της ωρίμασης του ατόμου μέσω της συστηματικής εργασίας. Και η συγκεκριμένη σου στάση είναι ακριβώς ο σκοπός της παραγράφου σου. Στη συνέχεια διατυπώνεις τον σκοπό σου σε μια ενδιαφέρουσα θεματική πρόταση. Τέτοια θα μπορούσε να είναι η εξής: «Με την πρώτη συστηματική του εργασία ο νέος κάνει ένα βήμα προς την ωριμότητα» ή κάπως αλλιώς: «Η πρώτη συστηματική εργασία βοηθάει τον άνθρωπο να ωριμάσει». Παρατήρησε ότι η θεματική πρόταση περικλείει όχι μόνο το θέμα της παραγράφου αλλά και τη στάση του συγγραφέα της στο θέμα.
Άσκηση:
Σου δίνονται οι ακόλουθες θεματικές προτάσεις, για να τις αναπτύξεις σε παραγράφους:
—Ο σύγχρονος αθλητισμός έχει εμπορευματοποιηθεί.
—Βασικό αίτιο της ανεργία θεωρείται το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα.
—Η διαφήμιση προβάλλει πρότυπα ζωής.
—Μία βασική λειτουργία της οικογένειας είναι η κοινωνικοποίηση των
μελών της.
—Σημαντικό αίτιο του πολιτιστικού προβλήματος θεωρείται η αστυφιλία.
Επαρκής ανάπτυξη
Μία παράγραφος, για να είναι πετυχημένη, δεν αρκεί να έχει μια ενδιαφέρουσα θεματική πρόταση και ένα σαφή σκοπό, που να εκφράζεται μέσα στη θεματική της πρόταση. Επιπλέον, χρειάζεται η επαρκής ανάπτυξη της θεματικής πρότασης. Η ανάπτυξη της παραγράφου επαρκώς μπορεί να γίνει με παραδείγματα, με σύγκριση και αντίθεση, με αιτιολόγηση, με αίτια και αποτελέσματα, με ορισμό, με διαίρεση, με αναλογία, με συνδυασμό μεθόδων.
Ενότητα
Μία καλή παράγραφος εκτός από το σαφή σκοπό και την επαρκή της ανάπτυξη πρέπει να έχει και ενότητα, πράγμα που σημαίνει πως δεν θα περιέχει προτάσεις/ιδέες/σκέψεις άσχετες με την κύριο θέμα το οποίο εκφράζεται με τη θεματική της πρόταση. Οι άσχετες λεπτομέρειες καταστρέφουν την ενότητα της παραγράφου.
Άσκηση:
—Να διαγράψεις τις προτάσεις που καταστρέφουν την ενότητα στις ακόλουθες παραγράφους:
-Ο μέσος πολίτης αγωνίζεται σήμερα σκληρά , για να πετύχει άνετη και ευπρεπή ζωή. Ωστόσο, και όταν ακόμα φτάσει τον στόχο αυτό, συνεχίζει την εντατική του προσπάθεια αδιαφορώντας συχνά για την ψυχική του ισορροπία. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο της διπλής απασχόλησης του εργαζομένου, ο οποίος θυσιάζει τον ελεύθερο χρόνο του, προκειμένου να αυξήσει το εισόδημά του. Η διαφήμιση ωθεί τους ανθρώπους στον καταναλωτισμό. Η απληστία είναι βασικό γνώρισμα του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος δεν ικανοποιείται από όσα έχει και ζητάει περισσότερα υλικά αγαθά. Πολλές φορές οι άνθρωποι αποκτούν άγχος στην προσπάθειά τους να αυξήσουν το εισόδημά τους. Οι γιατροί προειδοποιούν πως το άγχος προκαλεί ψυχικές νόσους. Η βοήθεια ενός ψυχιάτρου κοστίζει ακριβά.
-Ο αθλητισμός σήμερα δεν αποτελεί είδος ψυχαγωγίας, αλλά μέσο αποπροσανατολισμού του πολίτη από τα σταθερά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Με τον αθλητισμό επιδιώκεται ο αποπροσανατολισμός του πολίτη από τα σοβαρά προβλήματα της ανεργίας, της εγκληματικότητας, της χρήσης ναρκωτικών, και η διοχέτευση της ενεργητικότητας των πολιτών σε ανώδυνες για τους πολιτικούς δράσεις. Αυτό αποδεικνύει ο φανατισμός των ανθρώπων που υποστηρίζουν μία αθλητική ομάδα. Οι φανατισμένοι οπαδοί συχνά δημιουργούν προβλήματα στη διάρκεια διεξαγωγής των αγώνων καταστρέφοντας τους αθλητικούς χώρους και προκαλώντας τραυματισμούς των αθλητών. Για τα προβλήματα διεξαγωγής των αθλητικών αγώνων φταίει η διαιτησία. Επιπλέον, ο αθλητισμός έχει εμπορευματοποιηθεί. Συχνά οι πρωταθλητές συμμετέχουν σε διαφημίσεις, προκειμένου να προωθήσουν επώνυμα καταναλωτικά προϊόντα. Η διαφήμιση οδηγεί τους ανθρώπους στον καταναλωτισμό.
Αλληλουχία
Μία παράγραφος μπορεί να έχει τις απαραίτητες λεπτομέρειες για επαρκή ανάπτυξη ή να μην περιέχει άσχετες λεπτομέρειες που να καταστρέφουν την ενότητά της. Ωστόσο, στην περίπτωση που οι απαραίτητες λεπτομέρειες δεν μπουν σε μια λογική σειρά, η παράγραφος δεν θα δώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ποια είναι η καλύτερη διάταξη λεπτομερειών εξαρτάται από το είδος των λεπτομερειών και από τον σκοπό του συγγραφέα. Οι λεπτομέρειες μιας επεξηγηματικής ή ερμηνευτικής παραγράφου θα πρέπει να μπουν σε τέτοια σειρά, που ο αναγνώστης της να μπορεί να παρακολουθήσει τη σκέψη του συγγραφέα χωρίς δυσκολία. Γενικά, χρησιμοποιούμε δύο τρόπους για την κατάταξη των λεπτομερειών και των νοημάτων τους: (1) από τα γνωστά στα άγνωστα, από τα εύκολα στα δύσκολα, από τα επουσιώδη στα ουσιώδη ή (2) τη χρονολογική σειρά.
Άσκηση:
Στις παρακάτω παραγράφους ο μαθητής αγνόησε την αρετή της αλληλουχίας. Μπορείς να τον βοηθήσεις; Προσπάθησε να βάλεις τις αριθμημένες προτάσεις κάθε παραγράφου στη σωστή σειρά τους:
-(1)Ο καταναλωτισμός μετατρέπει τον σύγχρονο άνθρωπο σε μηχανή που λειτουργεί, για να εργάζεται και για να καταναλώνει, υποβιβάζοντάς τον σε μη σκεπτόμενο ον. (2) Επιπλέον, ο καταναλωτισμός έχει αρνητικές συνέπειες και στην οικονομία, με δεδομένο ότι παρατηρούνται στην αγορά φαινόμενα αισχροκέρδειας σε βάρος των ανυποψίαστων καταναλωτών. (3) Αξίζει να σημειωθεί πως συχνά ο καταναλωτισμός δημιουργεί ενδοοικογενειακά προβλήματα, όταν συνήθως τα νεαρά μέλη της οικογένειας επιθυμούν να καταναλώνουν ό, τι προβάλλεται αγνοώντας τον οικογενειακό προϋπολογισμό και τις οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας. (4) Πολλές φορές ο καταναλωτισμός δημιουργεί εξαρτήσεις μιας χώρας από άλλες ισχυρές τεχνολογικά. (5) Ο καταναλωτισμός συνοδεύεται από σημαντικό αριθμό εισαγωγών προϊόντων που οι αναπτυσσόμενες χώρες αγοράζουν από τις αναπτυγμένες.
– (1)Η έλλειψη εισοδήματος εξαιτίας της ανεργίας προκαλεί ανθρώπινη δυστυχία και απογοητεύσεις. (2) Επίσης, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας σε μια χώρα μπορεί να προκαλέσουν κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές μέχρι και πραξικοπήματα. (3) Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανεργία θεωρείται βασική αιτία της κρίσης που περνάει ο θεσμός της οικογένειας σήμερα. (4) Οι υψηλοί ρυθμοί ανεργίας συνοδεύονται συνήθως από αυξημένα ποσοστά αλκοολισμού, εγκληματικότητας και χρήσης τοξικών ουσιών. (5) Η ανεργία μειώνει τη δυνατότητα του ατόμου για κατανάλωση ακόμα και βασικών ειδών ανάγκης. (6) Η ανεργία θεωρείται βασικό αίτιο της πτώσης του βιοτικού επιπέδου ενός λαού.
Συνοχή
Η κατάταξη των λεπτομερειών στη φυσική τους σειρά είναι απαραίτητο στοιχείο μιας καλής παραγράφου, αλλά από μόνη της δεν αποτελεί εγγύηση για την απρόσκοπτη μετάβαση από τη μια λεπτομέρεια στην άλλη. Άρα, οι λεπτομέρειες θα πρέπει να κατατάσσονται σε μια λογική σειρά και επιπλέον να συνδέονται μεταξύ τους με τρόπο τέτοιο, ώστε ο αναγνώστης της να παρακολουθεί τη σκέψη σας χωρίς χάσματα. Από τους πιο δημοφιλείς τρόπους σύνδεσης των λεπτομερειών είναι η χρήση αντωνυμιών που αναφέρονται σε ουσιαστικά των προηγούμενων προτάσεων. Εναλλακτικά μπορείτε να συνδέσετε τις προτάσεις της παραγράφου μεταξύ τους χρησιμοποιώντας μεταβατικές εκφράσεις. Τέτοιες εκφράσεις είναι οι ακόλουθες:
-με άλλα λόγια, για να γίνω πιο σαφής (εισάγουν επεξήγηση)
-εντούτοις, ωστόσο, εκτός τούτου, ακόμα και αν (προετοιμάζουν αντίθεση ή εναλλαγή)
-επίσης, επιπλέον, ακόμα, επιπρόσθετα (προσθέτουν μια νέα ιδέα)
-Επομένως, συμπερασματικά, συνεπώς, σύμφωνα με τα παραπάνω, άρα (δηλώνουν ένα συμπέρασμα)
-Τώρα, πριν, έπειτα, εντωμεταξύ, όταν, αργότερα (δηλώνουν χρονική σχέση ή διαδοχή)
Άσκηση:
Στις ακόλουθες παραγράφους απουσιάζουν οι μεταβατικές εκφράσεις/λέξεις. Χρησιμοποίησε την κατάλληλη στην αρχή κάθε περιόδου.
—Η συμβολή των μέσων μαζικής ενημέρωσης στη γνωριμία, στον αλληλοσεβασμό και στην αλληλοκατανόηση των λαών είναι σημαντική.________________ καλλιεργώντας τον διάλογο, ο οποίος είναι απαραίτητη προϋπόθεση επικοινωνίας, μπορούν να συμβάλλουν στην επίλυση των διαφορών μεταξύ των λαών και στην αποτροπή του πολέμου. __________________ό, τι αφορά την οικονομική, πολιτική ή πολιτιστική ζωή ενός λαού μεταδίδεται σε πραγματικό χρόνο από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όλων των χωρών. ________________ ο εκσυγχρονισμός των μέσων ενημέρωσης διευκολύνει τη γνωριμία των λαών. ______________
συμβάλλουν στο να κατανοήσει ένας λαός τις ιδιορρυθμίες των άλλων.
__________________εξαλείφονται οι προκαταλήψεις που πιθανόν τρέφει ένας λαός για τους άλλους. ______________τα μέσα μαζικής ενημέρωσης βοηθούν τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι απλά και μόνο πολίτες μιας χώρας, αλλά πολίτες του κόσμου.
***
Μεγάλη σημασία για την ορθή επιλογή επαγγέλματος έχουν τα ενδιαφέροντα και η κλίση του νέου. ______________ οι νέοι θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις προοπτικές του επαγγέλματος που επιλέγουν. Καλό είναι να αποφεύγουν τα νέα παιδιά επαγγέλματα παραδοσιακά που έχουν κορεστεί και δεν έχουν ζήτηση στην αγορά. ______________ οι νέοι θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα κληθούν να εργαστούν. ______________ για πολλούς νέους μοναδικό κριτήριο επιλογής επαγγέλματος αποτελεί το κύρος που ακολουθεί συγκεκριμένα επαγγέλματα.
Έμφαση
Όλα τα παραπάνω στοιχεία χαρακτηρίζουν μία καλή παράγραφο. Εξίσου σημαντικό στοιχείο όμως είναι και η έμφαση. Όσο σπουδαίες και αν είναι οι ιδέες, όταν θάβονται μέσα στην παράγραφο, λίγη έμφαση έχουν ή καθόλου. Τις αξιόλογες ιδέες θα είναι καλό να τις βάζουμε στην αρχή, προκειμένου να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον του αναγνώστη μας ή στο τέλος, για να αφήσουμε καλές εντυπώσεις.
Οδηγίες
Ξαναδιαβάστε την παράγραφο που έχετε γράψει. Προσέξτε τα παρακάτω σημεία. Έπειτα αναθεωρήστε, αν αυτό το κρίνετε απαραίτητο.
- Θέμα. Είναι έτσι διατυπωμένο, ώστε να χρειάζεται μόνο μία παράγραφος για την ανάπτυξη; Είναι αναπτυγμένο αρκετά;
- Θεματική πρόταση. Περιλαμβάνει τον σκοπό σας; Διατυπώνει με ακρίβεια και σαφήνεια την κύρια ιδέα της παραγράφου σας;
- Μεσαίο τμήμα. Έχετε οικοδομήσει κάθε πρόταση που υπάρχει εδώ πάνω στην κύρια ιδέα; Έχετε επιλέξει αρκετές και κατάλληλες λεπτομέρειες για την ανάπτυξη της κύριας ιδέας; Είναι σαφής η διάταξή τους και η σχέση μεταξύ τους; Έχουν συνοχή;
- Τέλος. Τελειώνει η παράγραφός σας με μια αξιόλογη πρόταση κατακλείδα, που να ξανατονίζει την κύρια ιδέα και να προκαλεί θετικές εντυπώσεις;
Αν η απάντηση σε κάποια από αυτές τις ερωτήσεις είναι «όχι», προβείτε στην απαιτούμενη αναθεώρηση.
