ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Ἰσοκράτους Εὐαγόρας 8-11
Οι δυσκολίες για τη συγγραφή εγκωμίου με τη χρήση του πεζού λόγου
Οἶδα μὲν οὖν ὅτι χαλεπόν ἐστιν ὃ μέλλω ποιεῖν, ἀνδρὸς ἀρετὴν διὰ λόγων ἐγκωμιάζειν. Σημεῖον δὲ μέγιστον· περὶ μὲν γὰρ ἄλλων πολλῶν καὶ παντοδαπῶν λέγειν τολμῶσιν οἱ περὶ τὴν φιλοσοφίαν ὄντες, περὶ δὲ τῶν τοιούτων οὐδεὶς πώποτ’ αὐτῶν συγγράφειν ἐπεχείρησεν. Καὶ πολλὴν αὐτῶν ἔχω συγγνώμην. Τοῖς μὲν γὰρ ποιηταῖς πολλοὶ δέδονται κόσμοι· καὶ γὰρ πλησιάζοντας τοὺς θεοὺς τοῖς ἀνθρώποις οἷόν τ’ αὐτοῖς ποιῆσαι καὶ διαλεγομένους καὶ συναγωνιζομένους οἷς ἂν βουληθῶσιν, καὶ περὶ τούτων δηλῶσαι μὴ μόνον τοῖς τεταγμένοις ὀνόμασιν, ἀλλὰ τὰ μὲν ξένοις, τὰ δὲ καινοῖς, τὰ δὲ μεταφοραῖς, καὶ μηδὲν παραλιπεῖν, ἀλλὰ πᾶσιν τοῖς εἴδεσιν διαποικῖλαι τὴν ποίησιν· τοῖς δὲ περὶ τοὺς λόγους οὐδὲν ἔξεστιν τῶν τοιούτων, ἀλλ’ ἀποτόμως καὶ τῶν ὀνομάτων τοῖς πολιτικοῖς μόνον καὶ τῶν ἐνθυμημάτων τοῖς περὶ αὐτὰς τὰς πράξεις ἀναγκαῖόν ἐστιν χρῆσθαι. Πρὸς δὲ τούτοις οἱ μὲν μετὰ μέτρων καὶ ῥυθμῶν ἅπαντα ποιοῦσιν, οἱ δ’ οὐδενὸς τούτων κοινωνοῦσιν· ἃ τοσαύτην ἔχει χάριν ὥστ’, ἂν καὶ τῇ λέξει καὶ τοῖς ἐνθυμήμασιν ἔχῃ κακῶς, ὅμως αὐταῖς ταῖς εὐρυθμίαις καὶ ταῖς συμμετρίαις ψυχαγωγοῦσιν τοὺς ἀκούοντας. Γνοίη δ’ ἄν τις ἐκεῖθεν τὴν δύναμιν αὐτῶν· ἢν γάρ τις τῶν ποιημάτων τῶν εὐδοκιμούντων τὰ μὲν ὀνόματα καὶ τὰς διανοίας καταλίπῃ, τὸ δὲ μέτρον διαλύσῃ, φανήσεται πολὺ καταδεέστερα τῆς δόξης ἧς νῦν ἔχομεν περὶ αὐτῶν. Ὅμως δὲ καίπερ τοσοῦτον πλεονεκτούσης τῆς ποιήσεως, οὐκ ὀκνητέον, ἀλλ’ ἀποπειρατέον τῶν λόγων ἐστὶν, εἰ καὶ τοῦτο δυνήσονται, τοὺς ἀγαθοὺς ἄνδρας εὐλογεῖν μηδὲν χεῖροντῶν ἐν ταῖς ᾠδαῖς καὶ τοῖς μέτροις ἐγκωμιαζόντων.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1.Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα: «Οἶδα μὲν οὖν… δέδονται κόσμοι·»
2.Για ποιο λόγο δεν πρέπει να διστάζει κάποιος, σύμφωνα με τον ρήτορα, να γράφει σε πεζό λόγο;
3.Γνοίη δ’ ἄν τις ἐκεῖθεν τὴν δύναμιν αὐτῶν· ἢν γάρ τις τῶν ποιημάτων τῶν εὐδοκιμούντων τὰ μὲν ὀνόματα καὶ τὰς διανοίας καταλίπῃ, τὸ δὲ μέτρον διαλύσῃ, φανήσεται πολὺ καταδεέστερα τῆς δόξης ἧς νῦν ἔχομεν περὶ αὐτῶν. Στο παραπάνω απόσπασμα: α) να μεταφέρετε τους ρηματικούς τύπους που βρίσκονται στον αόριστο στην ίδια έγκλιση και στο ίδιο πρόσωπο του ενεστώτα, β) να γράψετε τη δοτική πληθυντικού των τριτόκλιτων ουσιαστικών, γ) να γράψετε τους άλλους βαθμούς του επιθέτου καταδεέστερα και του επιρρήματος πολύ.
4. α) πᾶσιν, χρῆσθαι, οὐδενὸς, τούτων, τοὺς ἀκούοντας. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου.
β) Γνοίη δ’ ἄν τις ἐκεῖθεν τὴν δύναμιν αὐτῶν. Να αναγνωρίσετε την πρόταση και να τη μετατρέψετε στον πλάγιο λόγο (με όλους τους δυνατούς τρόπους) με εξάρτηση ὁ ῥήτωρ εἶπε.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Γνωρίζω λοιπόν, ότι είναι δύσκολο αυτό που πρόκειται να κάνω, να εγκωμιάζω δηλαδή με (πεζά) λόγια την αρετή ενός άνδρα. Πολύ μεγάλη απόδειξη αυτού που λέω είναι το εξής: Εκείνοι που ασχολούνται με την φιλοσοφία τολμούν να μιλούν περί πολλών άλλων και ποικίλων πραγμάτων, αλλά κανείς τους δεν επιχείρησε ποτέ να συγγράψει γι᾽ αυτού του είδους τα πράγματα. Και τους συγχωρώ πολύ. Διότι στους ποιητές επιτρέπονται (να μεταχειρίζονται) πολλά στολίδια.
2. Ο ρήτορας υποστηρίζει ότι, μολονότι υπερέχει η ποίηση του πεζού λόγου, δεν πρέπει να διστάζει κανείς να γράφει πεζούς λόγους, μήπως κατορθώσει έτσι να εγκωμιάζει τους ένδοξους άνδρες όχι χειρότερα από εκείνους που τους εγκωμιάζουν στις ωδές και στα ρυθμικά τραγούδια.
3. α) Γνοίη:γιγνώσκοι, καταλίπῃ:καταλείπῃ, διαλύσῃ: διαλύῃ
β) τὴν δύναμιν: ταῖς δυνάμεσι, τῶν ποιημάτων: τοῖς ποίημασι, τὰ ὀνόματα: τοῖς ὀνόμασι,
γ) καταδεέστερα: καταδεῆ, καταδεέστατα, πολύ:πλέον, πλεῖστα (πλεῖστον)
4. α) πᾶσιν: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο τοῖς εἴδεσιν
χρῆσθαι: υποκείμενο της απρόσωπης έκφρασης ἀναγκαῖόν ἐστιν, τελικό απαρέμφατο
οὐδενὸς: αντικείμενο στο κοινωνοῦσιν
τούτων: γενική διαιρετική από το οὐδενός
τοὺς ἀκούοντας: επιθετική μετοχή, αντικείμενο στο ψυχαγωγοῦσιν
β) Γνοίη δ’ ἄν τις ἐκεῖθεν τὴν δύναμιν αὐτῶν: Κύρια πρόταση κρίσεως
ὁ ῥήτωρ εἶπε γνῶναι δ’ ἄν τινά ἐκεῖθεν τὴν δύναμιν αὐτῶν
ὁ ῥήτωρ εἶπε ὅτι δ’ ἄν τις ἐκεῖθεν τὴν δύναμιν αὐτῶν.
