Θουκυδίδη, Ιστορίαι 3.78 (Κριτήριο αξιολόγησης)
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ
Καὶ οἱ μὲν Κερκυραῖοι κακῶς τε καὶ κατ᾿ ὀλίγας προσπίπτοντες ἐταλαιπώρουν τὸ καθ᾿ αὑτούς· οἱ δ᾿ Ἀθηναῖοι φοβούμενοι τὸ πλῆθος καὶ τὴν περικύκλωσιν ἁθρόαις μὲν οὐ προσέπιπτον οὐδὲ κατὰ μέσον ταῖς ἐφ᾿ ἑαυτοὺς τεταγμέναις, προσβαλόντες δὲ κατὰ κέρας καταδύουσι μίαν ναῦν. Καὶ μετὰ ταῦτα κύκλον ταξαμένων αὐτῶν περιέπλεον καὶ ἐπειρῶντο θορυβεῖν. Γνόντες δὲ οἱ πρὸς τοῖς Κερκυραίοις καὶ δείσαντες μὴ ὅπερ ἐν Ναυπάκτῳ γένοιτο, ἐπιβοηθοῦσι, καὶ γενόμεναι ἁθρόαι αἱ νῆες ἅμα τὸν ἐπίπλουν τοῖς Ἀθηναίοις ἐποιοῦντο. Οἱ δ᾿ ὑπεχώρουν ἤδη πρύμναν κρουόμενοι καὶ ἅμα τὰς τῶν Κερκυραίων ἐβούλοντο προκαταφυγεῖν ὅτι μάλιστα, ἑαυτῶν σχολῇ τε ὑποχωρούντων καὶ πρὸς σφᾶς τεταγμένων τῶν ἐναντίων.Ἠ μέν οὖν ναυμαχία τοιαύτη γενομένη ἐτελεύτα ἐς ἡλίου δύσιν.
Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1.Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Καὶ μετὰ ταῦτα κύκλον…. ἐτελεύτα ἐς ἡλίου δύσιν».
Μονάδες 30
2.Ποια λάθη τακτικής σημείωσαν οι Κερκυραίοι στη ναυτική τους αναμέτρηση με τους Λακεδαιμονίους. Πού πιστεύετε ότι οφείλονται;
Μονάδες 10
3.Με ποια τακτική οι Αθηναίοι κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν την αριθμητική υπεροχή των αντιπάλων τους και να πλήξουν τον εχθρικό στόλο.
Μονάδες 10
4.Με βάση την παράγραφο 78 αλλά και την παράγραφο 75 που ακολουθεί να χαρακτηρίσετε το Νικόστρατο ως άνθρωπο, ως διπλωμάτη και ως στρατηγό.
[3.75] Την επόμενη μέρα ο Νικόστρατος ο γιος του Διειτρέφους στρατηγός των Αθηναίων φτάνει από τη Ναύπακτο για ενίσχυση με δώδεκα πλοία και πεντακόσιους οπλίτες από τους Μεσσήνιους· και προσπαθούσε να επιτύχει συμφωνία και τους πείθει ώστε να συμφωνήσουν μεταξύ τους να δικάσουν μεν δέκα άνδρες, τους κατ’ εξοχήν υπαίτιους, οι οποίοι όμως δεν έμειναν πλέον εκεί, και οι υπόλοιποι να παραμείνουν στο νησί αφού κάνουν συμφωνία μεταξύ τους και με τους Αθηναίους, υπό τον όρο να θεωρούν τους ίδιους εχθρούς και φίλους. Και (ο Νικόστρατος) αφού πέτυχε αυτά επρόκειτο να αποπλεύσει· οι αρχηγοί όμως των δημοκρατικών τον πείθουν να αφήσει πίσω σε αυτούς πέντε πλοία από τα δικά του, ώστε οι αντίπαλοί τους να αποθαρρυνθούν να κάνουν κίνημα, και αφού οι ίδιοι επανδρώσουν με πληρώματα ισάριθμα (πλοία) από τα δικά τους θα τα στείλουν μαζί του. Αυτός συμφώνησε και αυτοί στρατολογούσαν για τα καράβια τους εχθρούς τους. Εκείνοι (οι ολιγαρχικοί) επειδή φοβήθηκαν μήπως σταλούν στην Αθήνα κάθισαν ως ικέτες στο ιερό των Διόσκουρων. Ο Νικόστρατος προσπαθούσε να τους σηκώσει και τους παρηγορούσε. Επειδή όμως δεν τους έπειθε (να μπουν στα πλοία), οι δημοκρατικοί αφού οπλίστηκαν με αυτή την πρόφαση, ότι δηλαδή δεν σκέφτονταν κάτι καλό αυτοί, με τη δυσπιστία να μη θέλουν να αποπλεύσουν μαζί (με το Νικόστρατο) πήραν τα όπλα των ολιγαρχικών από τα σπίτια και μερικούς απ’ αυτούς, όσους συνάντησαν τυχαία, θα τους σκότωναν, αν ο Νικόστρατος δεν τους εμπόδιζε.
Μονάδες 10
5.Τι είναι οι δημηγορίες και ποιος ο ρόλος τους στο έργο του Θουκυδίδη;
Μονάδες 10
6.Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται για κάθε λέξη:
- ἐταλαιπώρουν: γ’ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα
- πλῆθος: ονομαστική πληθυντικού
- προσβαλόντες: β’ πληθυντικό ευκτικής αορίστου β’
- ταῦτα: δοτική ενικού στο ίδιο γένος
- τεταγμέναις: α’ πληθυντικό οριστικής αορίστου στην ίδια φωνή
- ναῦν: δοτική πληθυντικού
- περιέπλεον: απαρέμφατο ενεστώτα
- γένοιτο: β’ ενικό αορίστου β’ προστακτικής
- πρύμναν: γενική πληθυντικού
- δύσιν: δοτική ενικού
Μονάδες 10
7.α) Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου και να δηλώσετε τι προσδιορίζουν: φοβούμενοι, κύκλον, θορυβεῖν, ἁθρόαι, κρουόμενοι, ἡλίου.
Μονάδες 6
β) Να αναγνωρίσετε την πρόταση «μή γένοιτο» (είδος, συντακτική θέση, εισαγωγή, εκφορά).
Μονάδες 4
8.α) φοβούμενοι, προσβαλόντες, ταξαμένων, ἐπιβοηθοῦσι, προκαταφυγεῖν: Να γράψετε από μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
Μονάδες 5
β) κατάπτωση, πλωτός, δειλός, περιποιητικός, τέλος: Να συνδέσετε τις λέξεις της νέας ελληνικής με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.
Μονάδες 5
