Λογοτεχνία Γ´ Λυκείου: Φάκελος εκπαιδευτικού
Εισαγωγή στην ιδέα του δικτύου και στην επιλογή των κειμένων
Η ιδέα είναι να αρχίσει η λογοτεχνική εκπαίδευση της Γ΄ Λυκείου με ένα δίκτυο κειμένων και να προχωρήσει στην εξακτίνωσή του, ώστε να περιλάβει όσα προβλέπονται ως οργάνωση περιεχομένων στην τάξη αυτή.
Ποια δίκτυα όμως;
- Μια πρώτη αρχή είναι ότι τα κείμενα που συνιστούν ένα δίκτυο, αποτελούν λογοτεχνικές αναπαραστάσεις μιας κρίσιμης ανθρώπινης κατάστασης/ συνθήκης και δεν έλκονται απευθείας από έννοιες και καταστάσεις της πραγματικότητας (π.χ. οικογενειακές σχέσεις, προσφυγιά). Στην επιλογή, δηλαδή, του δικτύου δεν μας οδηγούν οι ανάγκες και οι ιεραρχήσεις της πραγματικότητας, διότι αυτό θα μπορούσε να μετατρέψει το μάθημα της Λογοτεχνίας σε όχημα για τη μεταβίβαση έτοιμων αξιών ή απαντήσεων σε μείζονα κοινωνικά, ψυχολογικά κ.ά. προβλήματα. Με άλλα λόγια, στον διδακτισμό.
- Μια δεύτερη αρχή είναι ότι το δίκτυο είναι σκόπιμο να παράγει ερωτήματα και θέματα που να βρίσκονται κοντά στα ενδιαφέροντα και τα βιώματα των μαθητών και μαθητριών, τουλάχιστον στον βαθμό που τα προηγούμενα ορίζονται από την ηλικία.
- Τα δίκτυα που προτείνονται εδώ είναι παραδειγματικά, δεν διαμορφώνουν «έναν νέο σχολικό λογοτεχνικό κανόνα» και μπορούν να αντικατασταθούν από οποιαδήποτε άλλα. Ο μοναδικός λόγος της επιλογής τους είναι ότι δοκιμάστηκαν σε τάξεις.
-
Πώς επιλέγουμε τα κείμενα των δικτύων;
Γιατί αυτά τα κείμενα κι όχι κάποια άλλα; Με ποια κριτήρια θα αναζητήσουμε τα κείμενα που θα διαλεχθούν μέσα σ’ ένα δίκτυο;
Στο ΠΣ δίνονται ορισμένα κριτήρια για την επιλογή. Ας τα υπενθυμίσουμε:
• η δυνατότητα των κειμένων να αναδείξουν ενδιαφέροντα ή/και δυνητικά επικαιροποιήσιμα ερωτήματα – θέματα συζήτησης,
• η λογοτεχνική αξία των κειμένων,
• η λειτουργία τους ως κειμένων ερεθιστικών για τη σκέψη και τον προβληματισμό, πιθανόν και «ανατρεπτικών», με την έννοια ότι υποδεικνύουν αμφισβητήσεις κυρίαρχων λογικών και μετατοπίσεις απόψεων,
• η ίση αναλογία πεζών και ποιητικών κειμένων, παλαιών και σύγχρονων, ελληνικών και μεταφρασμένων (ως συμπληρωματικό κριτήριο).
Τα κριτήρια αυτά μπορούμε να τα εξειδικεύσουμε λίγο περισσότερο:
-
Ένα πρώτο κριτήριο είναι ότι τα κείμενα των δικτύων δεν είναι σκόπιμο να αντλούνται μόνο από αυτό που συνήθως θεωρούμε ως «σχολικό λογοτεχνικό κανόνα», διότι τα κείμενα αυτά είναι και χρονικά απομακρυσμένα από την ηλικία των μαθητών/τριών και παράγουν ένα περιορισμένο φάσμα ερωτημάτων, κατά κανόνα ιστορικά προσδιορισμένων. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείονται τα κείμενα αυτά, εφόσον διαλέγονται με πιο σύγχρονες ματιές στα υπό συζήτηση ερωτήματα/θέματα.
-
Ένα δεύτερο κριτήριο είναι ότι τα κείμενα των δικτύων δεν είναι σκόπιμο να περιορίζονται σε κείμενα μιας γενιάς ή ενός ρεύματος ή ενός είδους ή, πολύ περισσότερο, ενός/ μιας συγγραφέα. Διότι, στην περίπτωση αυτή, το φάσμα των ερωτημάτων που αναδεικνύονται είναι περιορισμένο και, επομένως, ο διάλογος δεν μπορεί να εξαντλήσει όλο του το δυνατό εύρος.
-
Το δίκτυο, επομένως, είναι σκόπιμο να απαρτίζεται από κείμενα ειδολογικής και υφολογικής ποικιλίας και διαφορετικής προσωπικής, ιστορικής ή ιδεολογικής οπτικής. Τέτοια, για παράδειγμα, δεν είναι μόνο κείμενα που αποτυπώνουν τη ρομαντική εκδοχή της ανιδιοτελούς φιλίας, αλλά και κείμενα που θέτουν ζητήματα συγκρούσεων και απογοητεύσεων και διατρέχουν όλους τους αφηγηματικούς τρόπους (ρομαντικό, ρεαλιστικό, κωμικό, σατιρικό-ανατρεπτικό). Δεν αποκλείεται και η επιλογή στίχων τραγουδιών για τη συμπερίληψη στο δίκτυο, όταν αυτό εκτιμάται ότι θα προκαλέσει το ενδιαφέρον και θα διευρύνει τον διάλογο.
Στο δίκτυο κειμένων φτάνει κάποιος από δύο δρόμους:
– Είτε από έναν αριθμό κειμένων (2-3) τα οποία διαλέγονται ήδη μεταξύ τους ως προς ένα κοινό θέμα/ερώτημα (π.χ. όταν κάποιος θέλει να φύγει …/ όταν κάποιος βλέπει την αλήθεια …) και ενεργοποιούν έναν πρώτο διαλογικό κύκλο. Στη συνέχεια προστίθενται και άλλα κείμενα που συνδέονται με κάποιο νήμα με τα προηγούμενα και διευρύνουν τον διάλογο ή/και του δίνουν άλλη τροπή, μετατοπίζοντας τη βάση του.
– Είτε από ένα κείμενο που θέτει κάποιο ερώτημα και πλαισιώνεται σταδιακά από άλλα κείμενα. Τα κείμενα που εισάγονται στο δίκτυο δεν είναι δορυφόροι του αρχικού κειμένου. Δηλαδή δεν αντιμετωπίζονται ως παράλληλα, που υπάρχουν για να διαφωτίσουν το πρώτο κείμενο, αλλά ως ισοδύναμα με εκείνο, που διαλέγονται μαζί του πάνω στο κοινό ερώτημα.
| Διαβάστε επίσης: Λογοτεχνία Γ´ Λυκείου, Φάκελος Υλικού |
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Μέρος 1ο
Σχετικά με το ΔΙΚΤΥΟ: «Όταν θέλεις να φύγεις…»
Α1. Συλλογιστική του δικτύου
Α2. Εργαλεία του διδάσκοντος για την επέκταση και την εμβάθυνση του διαλόγου
Α3. Παραδείγματα ερωτήσεων για κείμενα του δικτύου
Α4. Παραδείγματα ερμηνευτικού διαλόγου: Απόσπασμα απομαγνητοφωνημένης διδασκαλίας [Μ. Χάκκας, «Η σύσκεψη»]
Α5.Δραστηριότητες
Α6. Σύνδεσμοι
Μέρος 2ο
Σχετικά με το ΔΙΚΤΥΟ: «Ανατομία ενός εγκλήματος»
Α1. Συλλογιστική του δικτύου
Α2. Εργαλεία του διδάσκοντος για την επέκταση και την εμβάθυνση του διαλόγου
Α3. Παραδείγματα ερωτήσεων που μπορούν να αξιοποιηθούν κατά την προσέγγιση κειμένων του δικτύου
Α4.Δραστηριότητες
Α5.Σύνδεσμοι
Μέρος 3ο
Σχετικά με το ΔΙΚΤΥΟ: «Βίοι ελάσσονες»
Α1. Συλλογιστική του δικτύου
Α2. Γενικότερα (ενδεικτικά) ερωτήματα που μπορούν να τεθούν και να συζητηθούν στο πλαίσιο του συγκεκριμένου δικτύου:
Α3. Ενδεικτική διδακτική πρόταση Project
Α4. Ενδεικτικές δραστηριότητες σχετικές με την πλαισίωση του κειμένου με δημοσιευμένα κριτικά σχόλια ή ερμηνευτικές απόψεις
Α5. Ενδεικτικές δραστηριότητες για συσχέτιση λογοτεχνικού έργου με την τέχνη του κινηματογράφου, αλλά και την οπτικοποίηση μη-μυθοπλαστικού κινηματογραφικού υλικού (ντοκυμαντέρ)
| Διαβάστε επίσης: Νεοελληνική Γλώσσα Γ´ Λυκείου, Φάκελος υλικού |
