Κείμενο: Σκέψεις με αφορμή την εξάπλωση των πολέμων και της βίας

[…] Οι εξελίξεις της επιστήμης, της τεχνολογίας, της βιομηχανίας, της οικονομίας, οι οποίες προωθούν πλέον το διαστημόπλοιο Γη, δε ρυθμίζονται ούτε από την πολιτική ούτε από τη δεοντολογία. Έτσι, εκείνο που φαινόταν ότι επρόκειτο να εξασφαλίσει τη βέβαιη πρόοδο φέρνει βεβαίως δυνατότητες μελλοντικής προόδου, αλλά παράλληλα δημιουργεί και αυξάνει τους κινδύνους.

Οι παραπάνω εξελίξεις συνοδεύονται από πολλαπλές βάρβαρες οπισθοδρομήσεις. Οι πόλεμοι πληθαίνουν στον πλανήτη και χαρακτηρίζονται όλο και περισσότερο από τα εθνικοθρησκευτικά συστατικά τους. Παντού η συνείδηση του πολίτη υποχωρεί και η βία απλώνεται σαν γάγγραινα στις κοινωνίες. […]

Στον τομέα αυτό, όπως και σε άλλους, η γεμάτη μίσος βαρβαρότητα που έρχεται από τα βάθη των ιστορικών αιώνων συνοδεύεται από την παγερή και ανώνυμη βαρβαρότητα που χαρακτηρίζει τον πολιτισμό μας.

Οι επικοινωνίες επεκτείνονται στον πλανήτη, ωστόσο η ασυνεννοησία αυξάνεται. Οι κοινωνίες γίνονται όλο και περισσότερο αλληλεξαρτώμενες, είναι όμως όλο και περισσότερο έτοιμες να αλληλοσπαραχθούν. […]

Παραδόξως το χάος στο οποίο κινδυνεύει να βυθιστεί η ανθρωπότητα εμπεριέχει την τελευταία της ελπίδα. Γιατί; Καταρχήν, επειδή η εγγύτητα του κινδύνου ευνοεί τη συνειδητοποίηση, η οποία μπορεί έτσι να διευρυνθεί και να πολλαπλασιαστεί για να φτιάξει μια μεγάλη πολιτική επίγειας σωτηρίας. Κυρίως όμως για την εξής αιτία: όταν ένα σύστημα είναι ανίκανο να θεραπεύσει τα ζωτικά του προβλήματα είτε αποσυντίθεται είτε μπορεί μέσα στην αποσύνθεσή του να μεταμορφωθεί σε ένα μετασύστημα πλουσιότερο, ικανό να θεραπεύσει αυτά τα προβλήματα. […]

Ωστόσο, έτσι όπως ο οργανισμός μας διαθέτει μη διαφοροποιημένα κύτταρα που μπορούν να δημιουργήσουν όλα τα όργανά μας, το ίδιο και η ανθρωπότητα διαθέτει τις γενικές αρετές που επιτρέπουν τη δημιουργία νέων. Αν αληθεύει ότι οι αρετές αυτές βρίσκονται σε νάρκη, σε καταστολή από την εξειδίκευση και την ακαμψία των κοινωνιών μας, τότε οι γενικευμένες κρίσεις που τις κλυδωνίζουν και κλυδωνίζουν και τον πλανήτη θα μπορούσαν να φέρουν τη ζωτική μεταμόρφωση. Πρέπει να περάσουμε από την απελπισία για να ξαναβρούμε την ελπίδα.

Edgar Morin, «Πόλεμος και ειρήνη», εφημ. LE MONDE, αναδημοσίευση στην εφημ. ΤO ΒΗΜΑ, 2003

Θέμα 1^ο

α) Σε ποιους τομείς ο συγγραφέας διαπιστώνει πρόοδο και σε ποιους οπισθοδρόμηση;

β) Σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν να δώσετε το χαρακτηρισμό «Σωστό» ή «Λάθος», ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο.

1.Η τεχνολογική και οικονομική πρόοδος εξασφαλίζουν ένα μέλλον προόδου.

2.Η βία υποσκελίζει τη συνείδηση του πολίτη.

3.Ο σύγχρονος πολιτισμός δεν διακρίνεται από τη βαρβαρότητα του παρελθόντος.

4.Το χάος στο οποίο οδηγείται η ανθρωπότητα δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας.

5.Το κείμενο κλείνει με ένα αισιόδοξο μήνυμα.

Θέμα 2ο

α) Να βρείτε τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης της πέμπτης παραγράφου του κειμένου («Παραδόξως …. προβλήματα.»).

β) πληθαίνουν, διευρυνθεί, φτιάξει, ακαμψία, κλυδωνίζουν. Να γράψετε τα συνώνυμα των παραπάνω λέξεων.

γ) Οι εξελίξεις της επιστήμης, της τεχνολογίας, της βιομηχανίας, της οικονομίας, δε ρυθμίζονται ούτε από την πολιτική ούτε από τη δεοντολογία. Να αναγνωρίσετε τη σύνταξη (ενεργητική, παθητική) και να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της.

Θέμα 3ο (Παραγωγή λόγου)

Υποστηρίζεται ότι η εκπαίδευση μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της ειρήνης. Με ποιους συγκεκριμένους τρόπους νομίζετε ότι μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Γράψτε ένα κείμενο 250-300 λέξεων που θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας.