Για το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στις Α΄ και Β΄ τάξεις ΓΕΛ
Ως γενική οδηγία για την ομαλή ολοκλήρωση της σχολικής χρονιάς, την επανένταξη των μαθητών/τριών στην εκπαιδευτική διαδικασία και την καλύτερη κατά το δυνατόν μετάβαση στην επόμενη σχολική χρονιά, για τα μαθήματα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Α και Β τάξεων ΓΕΛ προτείνουμε: Να μη δοθεί έμφαση στην ποσοτική διάσταση των προβλεπόμενων θεματικών ενοτήτων που αποτελούν αντικείμενα διδασκαλίας στα εν λόγω μαθήματα, αλλά στην ποιοτική διάσταση των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων, δηλαδή να ενισχυθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες, ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στους στόχους των μαθημάτων αυτών και να μην αποτελεί προτεραιότητα η ποσοτική κάλυψη της διδακτέας ύλης.
Ειδικότερα και σύμφωνα με τις «Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στις Α΄ και Β΄ τάξεις Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2019 – 2020» /Αρ. Πρωτ. 143602/Δ2/17-09-2019/ΥΠΑΙΘ: η διδακτική προσέγγιση της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας είναι «ανοικτή» ως προς τα περιεχόμενα, ώστε οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές και μαθήτριες να επιλέγουν το κειμενικό τους υλικό. Επομένως:
«Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να σχεδιάσει το πρόγραμμα που θα ακολουθήσει, με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες του σχολικού περιβάλλοντος, σε επίπεδο τάξης, σχολικής μονάδας, τοπικής κοινωνίας. Ο σχεδιασμός πρέπει να οδηγεί στον ανασχεδιασμό με βάση την ανατροφοδότηση από τη διδακτική πράξη, η αξιολόγηση να είναι διαρκής και διαμορφωτική, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να συνειδητοποιούν την εξέλιξή τους και η/ο εκπαιδευτικός να έχει δεδομένα για τον ανασχεδιασμό του διδακτικού του/της προγράμματος.»(Βλ. Οδηγίες σσ.24-26).
1. Για το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας
Σύμφωνα με τα παραπάνω οι μαθησιακές διαδικασίες, μέσω των οποίων επιτυγχάνονται οι στόχοι της γλωσσικής εκπαίδευσης σε όλες τις τάξεις του ΓΕΛ, διακρίνονται σε δύο επίπεδα:
α) διαδικασίες κατανόησης κειμένων
β) διαδικασίες παραγωγής γραπτού, προφορικού και πολυτροπικού λόγου.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες αναμένεται να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται στις παραπάνω διαδικασίες τις οποίες σχηματικά θα μπορούσαμε να αποδώσουμε και ως εξής:
Α. Διαδικασίες κατανόησης του νοήματος, της οργάνωσης και της μορφής των κειμένων
Α1. Εντοπισμός και αναγνώριση των βασικών χαρακτηριστικών των κειμένων
Α2. Ερμηνεία και μετασχηματισμοί των κειμένων
Α3. Κριτικός στοχασμός/ αξιολόγηση των κειμένων
Α4. Αναστοχασμός σχετικά με ακολουθούμενες στρατηγικές κατανόησης κειμένων
Β. Διαδικασίες παραγωγής γραπτού, προφορικού και πολυτροπικού λόγου:
Μετασχηματισμοί κειμένων
Β1. Σχεδιασμός και οργάνωση των κειμένων
Β2. Σύνθεση κειμένων (συγγραφική φάση)
Β3. Αναθεώρηση – Δημοσίευση των κειμένων
Β4.Αναστοχασμός σχετικά με τις ακολουθούμενες στρατηγικές παραγωγής
λόγου/μετασχηματισμού των κειμένων
Εξάλλου, σύμφωνα πάντα με τις Οδηγίες: «ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη γλωσσική και επικοινωνιακή ετοιμότητα των μαθητών/τριών και να παρεμβαίνει στις περιπτώσεις που διαπιστώνει ελλείμματα γνώσης. Η διδασκαλία των μορφοσυντακτικών φαινομένων, του λεξιλογίου, των σημασιολογικών και πραγματολογικών στοιχείων συναρτάται πάντοτε με τη χρήση της γλώσσας στη νοηματοδότηση των κειμένων και δεν αποβλέπει στην απομνημόνευση μεταγλωσσικών όρων. Οι δραστηριότητες οργανώνονται σε επίπεδο κειμένου, με προσομοίωση όσο το δυνατό αυθεντικών συνθηκών επικοινωνίας, έχουν μετασχηματιστικό χαρακτήρα και ενθαρρύνουν τη χρησιμοποίηση εκ μέρους των μαθητών και μαθητριών βιβλίων αναφοράς σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή (γραμματικές, λεξικά κ.λπ.)»(Βλ. Οδηγίες σσ.24-26).
2. Για το μάθημα της Λογοτεχνίας
Σύμφωνα με τις Οδηγίες (Αρ.Πρωτ.143602/Δ2/17-09-2019/ΥΠΑΙΘ) οι μαθητές και οι μαθήτριες αναμένουμε ότι θα πρέπει:
α) να έχουν αποκτήσει αναγνωστικές δεξιότητες, ώστε να αξιοποιούν συνδυαστικά έναν αριθμό ενδοκειμενικών και εξωκειμενικών στοιχείων, για να ιχνηλατούν με μεγαλύτερη επάρκεια το νοηματικό υπόστρωμα των κειμένων,
β) να μπορούν να θέτουν κρίσιμα για εκείνους/εκείνες ερωτήματα/θέματα συζήτησης σχετικά με τα ζητήματα που πραγματεύονται τα κείμενα• τα ερωτήματα να λειτουργούν στη συνέχεια ως άξονες ή κέντρα αλληλεπιδράσεων και συνομιλιών μεταξύ των μαθητών/τριών, ελεύθερων τόσο στη διανοητική όσο και στη συναισθηματική τους διάσταση,
γ)να είναι σε θέση να διαπραγματεύονται τις υποθέσεις τους στο πλαίσιο μιας αναγνωστικής/ ερμηνευτικής κοινότητας.
Τα προηγούμενα εξειδικεύονται σε συγκεκριμένα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα σε τέσσερα επίπεδα (Βλ. Οδηγίες σ.27,28):
Α. Κατανόησης κειμένων
Β. Ερμηνείας κειμένων
Γ. Μετασχηματισμού ή/και παραγωγής κειμένων
Δ. Αναστοχασμού σε σχέση με τις ακολουθούμενες στρατηγικές ανάγνωσης/κατανόησης
