Nεοελληνική Γλώσσα Β´ Γυμνασίου: 1η Ενότητα – Από τον τόπο μου σ᾽όλη την Ελλάδα (Ασκήσεις)
Ι. Στις παρακάτω περιόδους να βρείτε τα υποκείμενα και να προσδιορίσετε τη μορφή τους.
α) Τα παιδιά έπαιζαν στην αυλή του σχολείου.
β) Οι άρρωστοι δέχτηκαν την επίσκεψη του γιατρού.
γ) Εσείς προλάβατε το αεροπλάνο;
δ) Ποιος έγραψε το σημείωμα;
ε) Κάποιοι περπατούν στην παραλία.
στ) Το αυτοκίνητο διέσχιζε το δρόμο.
ζ) Κατεβαίνουν και οι τελευταίοι από το πλοίο.
η) Απαγορεύεται να κυκλοφορείτε στους διαδρόμους.
θ) Το ότι δεν έφυγες ήταν θετικό.
ΙΙ. Μπορείτε να εντοπίσετε τα αχώριστα μόρια- προθήματα και τις λέξεις από τις οποίες σχηματίζονται οι παρακάτω λέξεις; Χωρίστε τις λέξεις στα δύο μέρη από τα οποία έχουν σχηματιστεί.
- ανακαλύπτω
- ξεκουράζομαι
- αναζητώ
- υποδέχομαι
- ακατοίκητος
- επιστροφή
- συναποτελώ
- αδιάβαστος
- αμφιταλαντεύομαι
ΙΙΙ. Σχηματίστε λέξεις με τα μόρια α-, ξε- συν-, εκ- και με τη λέξη που δίνεται στην πρώτη στήλη και φτιάξτε λεκτικά σύνολα στη δεύτερη στήλη:
ονοματικά σύνολα
α-
- κύμα …………………… θάλασσα
- ήλιος …………………… μέρος ύ
- δωρ …………………… περιοχή
- ομαλός …………………… έδαφος
συν-
- πλέγμα ……………………… νησιών
- κυβερνήτης ……………………… αεροπλάνου
- χρόνος ……………………… αμαξοστοιχίες
- επιβάτης ……………………… πλοίου
ρηματικά σύνολα
ξε-
- κουράζομαι ……………………… με τις διακοπές
- καλοκαιριάζω ……………………… στην εξοχή
- φορτώνω ……………………… τις αποσκευές
- φεύγω ……………………… από τη δουλειά
εκ-
- τιμώ ……………………… την αξία της φύσης
- τυπώνω ……………………… οδηγό διακοπών
- ερευνώ ……………………… τις παραλίες
- ορμώ ……………………… τα Σαββατοκύριακα
IV. Να βρείτε τον τρόπο ανάπτυξης των παρακάτω παραγράφων:
- Η προβολή σκηνών βίας από τα ΜΜΕ επιδρά καθοριστικά στην εύπλαστη παιδική ηλικία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια πολλές βίαιες πράξεις νεαρών μαθητών που έφτασαν στα όρια ακραίας εγκληματικής συμπεριφοράς. Είναι χαρακτηριστικό πως ειδικά στη Ν. Υόρκη νεαροί σχολικής ηλικίας δολοφόνησαν συμμαθητές τους στο χώρο του σχολείου. Επιβεβαιώνεται, επομένως, πως τα πρότυπα βίας βρίσκουν μιμητές ακόμη και στο σχολικό περιβάλλον.
- Αστερίξ, ο ήρωας αυτών των περιπετειών. Μικρόσωμος πολεμιστής αλλά παμπόνηρος και με κοφτερό μυαλό, του εμπιστεύονται χωρίς αμφιβολίες όλες τις επικίνδυνες αποστολές, για τις οποίες συνήθως καταστρώνει και το σχέδιο δράσης. Ο Αστερίξ αντλεί την υπεράνθρωπη δύναμή του από το μαγικό ζωμό του Δρυΐδη Πανοραμίξ. Οβελίξ, ο αχώριστος φίλος του Αστερίξ. Μεγάλων σωματικών διαστάσεων, προμηθευτής μενίρ σε ολόκληρη την επικράτεια και μεγάλος εραστής του ψητού αγριογούρουνου! Είναι πάντοτε έτοιμος να ακολουθήσει τον Αστερίξ σε μια νέα περιπέτεια και ας μην καταλαβαίνει πάντοτε τι ακριβώς συμβαίνει, αρκεί να υπάρχουν αγριογούρουνα και τρανοί καυγάδες! Η δύναμή του είναι ατελείωτη, επειδή είχε βουτήξει στη μαρμίτα με το μαγικό ζωμό, όταν ήταν μικρός.
R.Goscinny –A.Uderzo Αστερίξ ο Γαλάτης, μτφρ. I. Μαραντέι, εκδ. ΜΑΜΟΥΘΚΟΜΙΞ, 1994 (διασκευή)
- Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται μια ακόμα πιο ενδιαφέρουσα τάση, καθώς ανοίγουν μικρά ξενοδοχεία σε ιστορικά κτίρια, είτε μέσα στο Κάστρο είτε έξω από αυτό, πάντα όμως στα όρια της παλιάς πόλης. Ο πρώτος ξενώνας που λειτούργησε μέσα στο Κάστρο αποτελεί και σήμερα μια από τις πιο αξιοπρόσεκτες επιλογές διαμονής. Στεγάζεται σε ένα απλό γιαννιώτικο σπίτι των αρχών του 20ού αιώνα και τα δωμάτιά του, αν και λιτά, έχουν ατμόσφαιρα. Η δεύτερη επιλογή, αν θέλετε να μείνετε εντός του Κάστρου, βρίσκεται σε έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους του παραδοσιακού οικισμού, στην Ανδρόνικου Παλαιολόγου, και στεγάζεται σε ένα πέτρινο εβραϊκό σπίτι. Τρίτη επιλογή: λίγο έξω από το κάστρο, δίπλα στη μητρόπολη, υπάρχει ένα παλιό κτίριο του 18ου αιώνα, το οποίο ανακαινίστηκε και μετατράπηκε σε ένα μικρό ξενώνα 9 δωματίων.
περ. Αθηνόραμα, 2004
- Το ράφτινγκ είναι ο ιδανικός τρόπος για να πλησιάσουμε την ομορφιά της φύσης. Περισσότερο κι από την έκκριση αδρεναλίνης, απ’ το πνεύμα ομαδικότητας, το ράφτινγκ μάς προσφέρει πρόσβαση σε υδάτινα τοπία που δεν μπορείς να τα γνωρίσεις με κανέναν άλλο τρόπο. Επιπλέον το ράφτινγκ είναι μια ήπια δραστηριότητα, που μπορούν να τη γευτούν παιδιά και μεγάλοι. Αρκεί να βρίσκονται σε καλή φυσική κατάσταση, να ξέρουν κολύμπι και φυσικά να σέβονται τη δύναμη του νερού και να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες του συνοδού.
περ. Αθηνόραμα, 2004
- Με τον όρο «Πολιτισμός» οι κοινωνικοί επιστήμονες δεν εννοούν μόνο τις τέχνες και τα πνευματικά δημιουργήματα των ανθρώπων. Ο πολιτισμός περιλαμβάνει επιπλέον κοινούς κώδικες επικοινωνίας (π.χ. τη γλώσσα), αξίες (π.χ. δημοκρατία, ελευθερία κτλ.), πεποιθήσεις (τα πιστεύω των μελών για τον κόσμο γύρω τους), κανόνες συμπεριφοράς (π.χ. ήθη και έθιμα), καθώς και τους κοινωνικούς θεσμούς και τις κοινωνικές δομές.
Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Γ΄ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, 2003
- Κι εδώ είχε συμβεί ό,τι συμβαίνει παντού με τους Νεοέλληνες. Όλος ο κόσμος, που είχε συρρεύσει στου Ψυρρή ή στην Πλάκα, είχε πάει να δει να γλεντάν – κι όχι για να γλεντήσει ο ίδιος. Στους λασπωμένους και σκοτεινούς δρομίσκους περιφερόταν ένα πλήθος όλων των κοινωνικών τάξεων κι όλων των αθηναϊκών συνοικιών, που όπως ο γερο-Δήμος του τραγουδιού, ζητούσε τη χαρά «πότ’ εδώ, πότ’ εκεί» – χωρίς να τη βρίσκει, φυσικά, αφού όλοι είχαν εκστρατεύσει με το ίδιο πρόγραμμα. Έβλεπε κανένας ομίλους κυρίων και κυριών του καλού κόσμου να σταματάν έξω από κάθε ταβέρνα και να κοιτάζουν περίεργα – όπως κάνουν οι επισκέπτες των ζωολογικών κήπων μπρος από τα κάγκελα των θηρίων. Κοίταζαν – και προχωρούσαν πάρα πέρα για να επαναλάβουν το ίδιο…
Κώστας Ουράνης, Ταξίδια: Ελλάδα, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1998
- Ο πολιτισμός έχει δύο όψεις, την υλική και την πνευματική. Η πρώτη αποβλέπει στην εξυπηρέτηση των υλικών αναγκών του ανθρώπου και περιλαμβάνει όλα τα ορατά επιτεύγματά του, από τα ατελή παλαιολιθικά εργαλεία μέχρι την τηλεόραση και τους υπολογιστές. Η δεύτερη έχει στόχο να ικανοποιήσει τις πνευματικές ανησυχίες του ανθρώπου, να απαντήσει στα προαιώνια ερωτήματά του για τη ζωή, το θάνατο, τη φύση, την αλήθεια, την ελευθερία. Εκφράζεται κατά κύριο λόγο με τη θρησκεία, την επιστήμη και την τέχνη.
- Τα ομαδικά παιχνίδια υπηρετούν μεγάλο ηθικό σκοπό: σε συνηθίζουν να υποτάσσεις την ατομικότητά σου σε μια γενική ενέργεια. Να μη νιώθεις πως είσαι άτομο ανεξάρτητο, παρά μέλος μιας ομάδας. Να υπερασπίζεσαι όχι μονάχα την ατομική σου τιμή παρά ολόκληρη την τιμή της ομάδας στην οποία ανήκεις: σχολή, πανεπιστήμιο, πόλη, έθνος. Γιατί στα ομαδικά παιχνίδια το ζητούμενο δεν είναι η προσωπική ανάδειξη, αλλά η επιτυχία του συνόλου. Έτσι, από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι, το παιχνίδι μπορεί να σε ανεβάσει στις πιο αψηλές κι αφιλόκερδες κορυφές της ενέργειας.
Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας
- Η Αρχαία Ελληνική ποίηση μπορεί να διαιρεθεί αδρομερώς στα εξής τρία μέρη: στην επική, τη λυρική και τη δραματική. Οι μορφές αυτές αντανακλούν τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες, μέσα στις οποίες εμφανίστηκαν και αναπτύχθηκαν. Έτσι, η επική ποίηση εκφράζει το πνεύμα και τα ιδανικά κατά την εποχή της βασιλείας, όπου η αγωνιστική διάθεση και η παλληκαριά θεωρούνταν οι μεγαλύτερες αρετές του ανθρώπου. Αντίθετα με την ταραγμένη εποχή, που στα πράγματα βρίσκονταν οι ευπατρίδες αριστοκρατικοί, και κάτω από την απειλή των εμπόρων και των ναυτιλομένων, που με τον πλούτο τους κατακτούσαν όλο και περισσότερο πολιτικά δικαιώματα, αναπτύχθηκε η λυρική ποίηση. Αργότερα, την εποχή της δημοκρατίας δημιουργείται μια νέα μορφή ποίησης που αγκαλιάζει τις λαχτάρες και τους πόθους ολόκληρου του λαού, η δραματική ποίηση.
