Πανελλαδικές 2021: Προτεινόμενα θέματα Ιστορίας – Ενδεικτικές απαντήσεις
ΘΕΜΑ Α1
Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ιστορικών όρων: α) «Ραλλικό κόμμα», β) «Κράτος δικαίου», γ) «Εξέγερση στο Κιλελέρ» (Μονάδες 15)
ΘΕΜΑ Α2
Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση και δίπλα του τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη:
α. Το 1840 τα ελληνικά πλοία είχαν συνολική χωρητικότητα 100.000 τόνους.
β. Η απουσία βαριάς βιομηχανίας στην Ελλάδα δεν αποτελούσε ανασταλτικό παράγοντα για όσους ήθελαν να εκμεταλλευτούν το υπέδαφος.
γ. Οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ (1866) έδιναν διευρυμένα δικαιώματα στους χριστιανούς της αυτοκρατορίας.
δ. Οι πεδινοί απαρτίστηκαν υπό διάφορες ομάδες (υπό τον Δ. Γρίβα και τον Κ. Κανάρη).
ε. Από το 1928 έως το 1932, η κυβέρνηση των Φιλελευθέρων κατάφερε σημαντικά επιτεύγματα στην οικονομία, την παιδεία και την εξωτερική πολιτική.
(Μονάδες 10)
ΘΕΜΑ Β1
α) Να αναφερθείτε στους χώρους προέλευσης και τα αίτια των ελληνικών μεταναστεύσεων κατά τον 19ο αιώνα. (μονάδες 5)
β) Ποια ήταν η σημασία αυτών των μετακινήσεων; (μονάδες 5)
ΘΕΜΑ Β2
α) Τι γνωρίζετε για την κρίση που ξέσπασε το 1844 γύρω από το θέμα της απόκτησης της ιδιότητας του Έλληνα πολίτη; (μονάδες 8)
β) Πώς ρυθμίστηκε τελικά το πρόβλημα από την Εθνοσυνέλευση; (μονάδες 2)
γ) Τι συνέβη στην τρίτη φάση της αντιδικίας αυτοχθόνων – ετεροχθόνων; (μονάδες 5)
ΘΕΜΑ Γ
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να απαντήσετε στα ερωτήματα:
α) Τι γνωρίζετε για το πρόγραμμα του Χ. Τρικούπη για τον εκσυγχρονισμό της χώρας; (μονάδες 10)
β) Ποιες ήταν οι πολιτικές απόψεις του Θ. Δηλιγιάννη; (μονάδες 15)
Παράθεμα Α
Οι φόροι που είχε αναγκασθεί να επιβάλει ο Τρικούπης, καθώς και τα δάνεια που είχε συνάψει για να φέρει σε πέρας το μεγαλόπνοο έργο του, είχαν προκαλέσει τη δυσφορία ενός μεγάλου μέρους του λαού. Τη δυσφορία αυτή τη καλλιέργησε με δημαγωγικό τρόπο η αντιπολίτευση που του κόλλησε και το επίθετο «φορομπήχτης». Έτσι ο αρχηγός της Θεόδωρος Δηλιγιάννης, ανταποκρινόμενος στις επιθυμίες του λαού και υποσχόμενος να κυβερνήσει χωρίς την επιβολή νέων φόρων και χωρίς τη σύναψη νέων δανείων, κατορθώνει να τον ανατρέψει στις 7 Απριλίου 1885.
(Απ. Βακαλόπουλου, Νέα Ελληνική Ιστορία 1204-1985,
εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 51991, σ. 310)
Παράθεμα Β
Το πρόγραμμα του κ. Δηλιγιάννη, ως εξηγγέλθη εις την Βουλήν, δύναται να συνοψισθή εις ολίγας λέξεις. Θα προσπαθήση, ειρωνεύοντο οι αντίπαλοί του, ο άνθρωπος να καταστρέψη εν διαστήματι ολίγων μηνών ό,τι ανιδρύθη διά τόσων κόπων εν διαστήματι μιας τριετίας, και να διαγράψη εκ του βίου της Ελλάδος μίαν όλην νομοθετικήν περίοδον, την γονιμωτάτην. […] Είναι γεγονός ότι ο Δηλιγιάννης, ασχολούμενος με καθαρώς μικροκομματικά ζητήματα, ήτο πάντοτε ικανός να ζημιώση το γενικώτερον συμφέρον. […] Ο Θ. Δηλιγιάννης απέβλεπεν εις την πολιτικήν περισυλλογής. Φαίνεται δε ότι μεταξύ των οικονομιών τας οποίας απεφάσισεν ήτο και ο περιορισμός κονδυλίων εξυπηρετούντων κατ’ εξοχήν εθνικούς σκοπούς.
(Σπ. Β. Μαρκεζίνη, «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος», τεύχος 5, σελ. 102, «Πάπυρος Πρεςς Ε.Π.Ε.», Αθήνα 1966).
ΘΕΜΑ Δ
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:
α) Κάτω από ποιες συνθήκες ιδρύθηκε η τράπεζα της Ελλάδος; (Μονάδες 12)
β) Ποια ήταν τα αποτελέσματα από τη λειτουργία της; (Μονάδες 13)
Παράθεμα Α
Το καταστατικό της Τράπεζας της Ελλάδος κατοχύρωνε την ανεξαρτησία της από την πολιτική εξουσία με διατάξεις που ήταν από τις πιο προωθημένες της εποχής.[…] Η κύρια αποστολή που ανατέθηκε στη νέα τράπεζα ήταν να εγγυάται τη μετατρεψιμότητα του νομίσματος. Για να την εκπληρώσει η τράπεζα διέθετε το αποκλειστικό προνόμιο έκδοσης τραπεζογραμματίων και δικαιούνταν, σύμφωνα με το καταστατικό της, να ελέγχει τη νομισματική κυκλοφορία και την πίστη.
Το καταστατικό προέβλεπε ότι το εκδοτικό προνόμιο μπορούσε να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή, αν η τράπεζα αποτύγχανε να εξασφαλίσει τη σταθερότητα της αξίας των τραπεζογραμματίων της σε χρυσό. […] […] Το καταστατικό όριζε το ελάχιστο του καλύμματος των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων στο 40%. Το κάλυμμα περιλάμβανε χρυσό και ξένο συνάλλαγμα ελεύθερα μετατρέψιμο σε χρυσό. […] Η διοίκηση της τράπεζας ανετίθετο στο διοικητικό συμβούλιο. Αυτό αποτελείτο από τον διοικητή, τον υποδιοικητή και εννέα μέλη. Τουλάχιστον τρία από τα μέλη του εκπροσωπούσαν τον εμπορικό και βιομηχανικό κόσμο και άλλα τρία τον αγροτικό κόσμο της χώρας. […] Η κυβέρνηση διατηρούσε επίσης το δικαίωμα να διορίζει έναν επίτροπο στην τράπεζα. Πρώτοι διοικητής και υποδιοικητής διορίσθηκαν οι Αλέξανδρος Διομήδης και Εμμανουήλ Τσουδερός αντιστοίχως, οι οποίοι κατείχαν ως τότε αυτές τις θέσεις στην Εθνική Τράπεζα. […] Το Πρωτόκολλο της Γενεύης ρητώς προόριζε τη νέα τράπεζα να λειτουργήσει ως τραπεζίτης της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση ανέλαβε την υποχρέωση να συγκεντρώσει στην Τράπεζα της Ελλάδος όλες τις εισπράξεις και τις πληρωμές του κράτους και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου.
(Χρ. Χατζηϊωσήφ (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Τόμος Β΄, Μέρος 1ο: Ο Μεσοπόλεμος, 1922-1940, Αθήνα 2002, σσ. 262-3).
Παράθεμα Β
Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν αποτελεί εξαίρεση στην παραπάνω ιστορική διαδικασία. Άρχισε να λειτουργεί το 1928 και ήταν γέννημα των παγκόσμιων οικονομικών ανακατατάξεων του Μεσοπολέμου για τη δημιουργία ενός διεθνούς νομισματικού συστήματος που θα στηριζόταν στον κανόνα συναλλάγματος – χρυσού. Πολλές άλλες κεντρικές τράπεζες ιδρύθηκαν εκείνη την εποχή, σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Στην Ελλάδα, ωστόσο, τα πρώτα βήματα της Τράπεζας καθορίστηκαν από μια σειρά ιδιαιτερότητες, όπως η σύναψη δανείου με την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ), η ιδιάζουσα έως τότε θέση της Εθνικής Τράπεζας στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αλλά και οι τότε μακροοικονομικές συνθήκες, όπως αυτά θα αναπτυχθούν παρακάτω. Η ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος συνδέεται άρρηκτα με την τύχη της ελληνικής οικονομίας, επιδρώντας εκ των πραγμάτων στην πορεία ανάπτυξης της τελευταίας, τόσο σε θεσμικό όσο και σε πραγματικό επίπεδο.
(Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, Ιστορία της Τράπεζας της Ελλάδος (1928-2008), Τράπεζα της Ελλάδος, 2014)
