Νέα Ελληνικά Γ´ ΕΠΑΛ: Το πρόβλημα της ανεργίας στην Ελλάδα (Κριτήριο αξιολόγησης)
Κείμενο 1
Το πρόβλημα της ανεργίας στην Ελλάδα
Με τον όρο υπονοείται η ακούσια αποχή των ατόμων από την εργασία (η οποία προσφέρεται έναντι ημερομισθίου ή μισθού, ή και άλλης αμοιβής) που δημιουργείται από την έλλειψη θέσεων εργασίας. Η ανεργία, ασφαλώς δεν θα πρέπει να συγχέεται με την ανεργία, η οποία (η δεύτερη) ταυτίζεται με τη φυγοπονία, τη νωθρότητα, την εκούσια αποχή από την εργασία, την τεμπελιά.
Αναζητώντας τα αίτια της ανεργίας στην Ελλάδα, πρέπει να επισημάνουμε ότι το πρόβλημα της ανεργίας είναι κατ’ εξοχή πρόβλημα δομικό, αλλά και, κατά δεύτερο λόγο, πρόβλημα νοοτροπίας. Η υποδομή δηλαδή στο βιομηχανικό τομέα ήταν από ανύπαρκτη μέχρι ξεπερασμένη, με αποτέλεσμα η παραγωγή, στο σύνολό της σχεδόν, να μην είναι ανταγωνιστική. Η χαμηλή παραγωγικότητα μεγάλωνε το κόστος παραγωγής, ενώ από το άλλο μέρος η ποιότητα των προϊόντων περιόριζε τη ζήτηση των ελληνικών προϊόντων, και εδώ και στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα να είναι περιορισμένες οι θέσεις εργασίας, να έχουμε δηλαδή ανεργία. Απ’ την άλλη μεριά, κλάδοι της βιομηχανίας, βασικής, στρατηγικής σημασίας, που θα παρήγαν λ.χ. τεχνολογικό εξοπλισμό για παραπέρα χρήση, ήταν ανύπαρκτοι (και είναι). Αυτό ασφαλώς σήμαινε (και σημαίνει) απώλεια θέσεων εργασίας και μετατόπισή τους σε άλλες χώρες του εξωτερικού, πέρα απ’ την οικονομική και πολιτική εξάρτηση που συνεπάγονται αυτού του είδους οι προμήθειες. Η προσέλευση ξένων επενδυτών στην Ελλάδα δεν έλυσε, ούτε το πρόβλημα της τεχνολογικής υποδομής, ούτε το πρόβλημα της απασχόλησης, αφού το ξένο κεφάλαιο σκόπευε περισσότερο να εκμεταλλευτεί, απ’ τη μία μεριά τα φτηνά εργατικά χέρια, κι απ’ την άλλη, το δικαίωμα εξαγωγής συναλλάγματος.
Εξάλλου, όπως ήδη αναφέραμε πριν, το πρόβλημα της ανεργίας στην Ελλάδα συνδέεται και με τη νοοτροπία που αναπτύχθηκε. Η ιδεολογική κατεύθυνση που διαιρούσε τα επαγγέλματα σε πνευματικά και χειρωνακτικά και που έδινε ξεχωριστή κοινωνική θέση σ’ όσους ασχολούνταν με τα πρώτα, ήταν καθοριστική. Οι αγροτικές, κυρίως, οικογένειες προσπαθούσαν να προωθήσουν τα παιδιά τους σε τέτοιες σπουδές ώστε να εξασφαλίσουν, απ’ τη μια μεριά, κάποια οικονομική βελτίωση, κι απ’ την άλλη, μια βελτίωση της κοινωνικής τους θέσης. Στην περίπτωση που εξετάζουμε είναι χαρακτηριστικά δύο στοιχεία: α) Η σύνδεση της αξιοπρέπειας με το επάγγελμα, και β) Η σύνδεση της επαγγελματικής αποκατάστασης με μια δημόσια θέση, αφού αυτό παρέχει ασφάλεια και σιγουριά, σε σύγκριση με τον ιδιωτικό τομέα, λόγω της μονιμότητας.
Το αποτέλεσμα αυτής της νοοτροπίας, την οποία δε φρόντισε η πολιτεία να αλλάξει αλλάζοντας τους προσανατολισμούς της εκπαίδευσης (η οποία ήταν στραμμένη σχεδόν αποκλειστικά προς τη λεγόμενη κλασική παιδεία κάτι που δεν είναι αμελητέο, παρά τις όποιες αντιρρήσεις) ήταν να έχουμε σωρεία ανέργων ή υποαπασχολούμενων στον τριτογενή τομέα της παραγωγής, δηλαδή τον τομέα που παρέχει υπηρεσίες. Έτσι έχουμε ένα μεγάλο αριθμό αδιόριστων εκπαιδευτικών, άνεργων δικηγόρων, πολιτικών μηχανικών κ.λπ.
Α.ΚΙΤΣΑΚΗΣ (ΔΙΑΣΚΕΥΗ)
Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά τις δυο τελευταίες παραγράφους
Μονάδες 7
Α2. Να γράψετε Σωστό ή Λάθος σε καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις, κάνοντας αναφορά σε συγκεκριμένα χωρία του κειμένου.
α. Η ανεργία αποτελεί εσκεμμένη αποχή από την εργασία.
β. Οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα έλυσαν το πρόβλημα της ανεργίας.
γ. Η μόρφωση συνδέεται με τη βελτίωση της κοινωνικής θέσης του ατόμου στην Ελλάδα.
δ. Η Ελληνική Παιδεία ήταν προσανατολισμένη περισσότερο στις θετικές σπουδές.
Μονάδες 8
Α3. Στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου να βρείτε δυο διαφορετικούς τρόπους ανάπτυξης και να παραθέσετε τα αντίστοιχα χωρία. Μονάδες 6
Α4. α) Στην πρώτη παράγραφο του κειμένου γίνεται χρήση γ΄ προσώπου. Να δικαιολογήσετε τη χρήση του.
Μονάδες 4
β) Να αποδώσετε τη νοηματική σχέση που δηλώνουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις και φράσεις: ασφαλώς, Απ’ την άλλη πλευρά, αφού, Eξάλλου, Έτσι.
Μονάδες 5
Α5. Σε ένα άρθρο στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας να αναφερθείτε στα αίτια που προκαλούν την ανεργία καθώς και σε τρόπους ώστε να μειωθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα.
Μονάδες 20
Κείμενο 2
Λογοτεχνικό κείμενο
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου «Για ένα παιδί που κοιμάται»
Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του εικοστού αιώνα, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων των ανατολικών χωρών, μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους μετακινήθηκε σε ευρωπαϊκές χώρες, με σκοπό την εξεύρεση εργασίας. Από την εποχή αυτή και ως τις μέρες μας ζουν και βιοπαλεύουν στη χώρα μας χιλιάδες οικονομικοί μετανάστες, όπως το παιδί του ποιήματος, που κερδίζει το ψωμί του στα φανάρια της λεωφόρου και κοιμάται στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου. Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή «Το κυπαρίσσι των εργατικών» (1995).
Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο.
Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο,
Οι μηχανές, αποσταμένες* μα άγρυπνες,
Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες
Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος
Κοντά στη σκάρα του ατμού,*
Με του αδερφού του το παλτό σκεπασμένος
Ξεκουράζεται.
Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια*
Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο.
Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη* αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι.
Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί
Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα,
Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα.
Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του,
Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του
Γυναίκειο μαντίλι για το κρύο,
Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα
Μόλις θυμάται.
Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,
Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα.
Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας,
Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου
Ενός ανίκητου στρατηλάτη,*
Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη,
Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη.
Καμιά φορά πιο εγκάρδια
Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας,
Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό.
*αποσταμένες: κουρασμένες
*σκάρα του ατμού: τεχνική κατασκευή σε σχήμα σχάρας, απ’ όπου βγαίνουν οι θερμοί ατμοί των μηχανών
*φανάρια: φωτεινοί σηματοδότες
*εύλογη: δικαιολογημένη, αναμενόμενη
*στρατηλάτης: ο αρχηγός του στρατού, ίσως έμμεση αναφορά στο Μ. Αλέξανδρο
Β1. Ποιο θέμα θίγεται στο ποίημα; Να απαντήσετε με αναφορές-παραπομπές από αυτό.
Μονάδες 15
Β2. Να βρείτε δυο διαφορετικά εκφραστικά μέσα (π.χ. ρηματικά πρόσωπα, εικόνες, μικρό/μακρόπερίοδο λόγο, γλωσσικές επιλογές σχήματα λόγου κλπ) με τα οποία αποδίδεται η σκληρή πραγματικότητα της χώρας μας, όπως την βιώνει ο μικρός ήρωας.
Μονάδες 6
Β3. Το ποίημα ανήκει στη μοντέρνα ή στην παραδοσιακή ποίηση; Δώστε τρία χαρακτηριστικά που τεκμηριώνουν την απάντησή σας.
Μονάδες 9
Β4. Πως κατά τη γνώμη σας, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των παιδιών των φαναριών; (100-150 λέξεις)
Μονάδες 20
Ε.Ο. Ορίζοντες-Τα Διαγωνίσματά μας
Ε.Ο. Ορίζοντες – Θέματα & Λύσεις Πανελλαδικών
