Λυσίας, Υπέρ Μαντιθέου §§ 20-21(Κριτήριο αξιολόγησης)
Α.ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Λυσίου, Ὑπὲρ Μαντιθέου §§19-21
Ὥστε οὐκ ἄξιον ἀπ᾽ ὄψεως, ὦ βουλή, οὔτε φιλεῖν οὔτε μισεῖν οὐδένα, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν· πολλοὶ μὲν γὰρ μικρὸν διαλεγόμενοι καὶ κοσμίως ἀμπεχόμενοι μεγάλων κακῶν αἴτιοι γεγόνασιν, ἕτεροι δὲ τῶν τοιούτων ἀμελοῦντες πολλὰ κἀγαθὰ ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι. Ἤδη δέ τινων ᾐσθόμην, ὦ βουλή, καὶ διὰ ταῦτα ἀχθομένων μοι, ὅτι νεώτερος ὢν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ. Ἐγὼ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἠναγκάσθην ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ πραγμάτων δημηγορῆσαι, ἔπειτα μέντοι καὶ ἐμαυτῷ δοκῶ φιλοτιμότερον διατεθῆναι τοῦ δέοντος, ἅμα μὲν τῶν προγόνων ἐνθυμούμενος, ὅτι οὐδὲν πέπαυνται τὰ τῆς πόλεως πράττοντες, ἅμα δὲ ὑμᾶς ὁρῶν (τὰ γὰρ ἀληθῆ χρὴ λέγειν) τοὺς τοιούτους μόνους <τινὸς> ἀξίους νομίζοντας εἶναι, ὥστε ὁρῶν ὑμᾶς ταύτην τὴν γνώμην ἔχοντας τίς οὐκ ἂν ἐπαρθείη πράττειν καὶ λέγειν ὑπὲρ τῆς πόλεως; Ἔτι δὲ τί ἂν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε; Οὐ γὰρ ἕτεροι περὶ αὐτῶν κριταί εἰσιν, ἀλλ᾽ ὑμεῖς.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α1. Να γράψετε τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (μονάδες 3) και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνουν (μονάδες 3):
- Ο Μαντίθεος επισημαίνει ότι η ουσία της δοκιμασίας δεν είναι η εξωτερική του εμφάνιση, αλλά οι πράξεις του.
- Ο Μαντίθεος αρνείται ότι αγόρευσε σε νεαρή ηλικία στην Εκκλησία του Δήμου.
- Ο Μαντίθεος ισχυρίζεται ότι σέβεται και ακολουθεί την προγονική παράδοση.
A2. Να απαντήσετε τις παρακάτω ερωτήσεις:
- «… διὰ ταῦτα ἀχθομένων μοι»: Σε ποια φράση του αρχαίου κειμένου αναφέρεται η φράση «διὰ ταῦτα»; (μονάδες 2)
- «Ἔτι δὲ τί ἂν τοῖς τοιούτοις ἄχθοισθε;»: Σε ποιους αναφέρεται ο Μαντίθεος με την αντωνυμία «τοιούτοις»; (μονάδες 2)
Μονάδες 10
Β1. «Ὥστε οὐκ ἄξιον ἀπ᾽ ὄψεως… πολλὰ κἀγαθὰ ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι». Με ποιους εκφραστικούς τρόπους ο Μαντίθεος προβάλλει τη θέση του ότι η ουσία της δοκιμασίας δεν είναι εξωτερική εμφάνιση του δοκιμαζομένου, αλλά οι πράξεις του; (6 μονάδες) Να αξιολογήσετε αυτό του το επιχείρημα ως προς την πειστικότητα του. (4 μονάδες)
Μονάδες 10
Β2. Να γράψετε μία σύνθετη λέξη της Νέας Ελληνικής, με πρώτο συνθετικό καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου: ἄξιον, μικρόν, μεγάλων, πρῶτον, πόλεως.
Β3. Να επιλέξετε για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ετυμολογικά συγγενή νεοελληνική λέξη της στήλης Β.
|
Α |
Β |
|
1. ἀμπεχόμενοι |
α. αμπέλι β. ανοχή |
|
2. εἰργασμένοι |
α. εργοστάσιο β. εργένης |
|
3. ᾐσθόμην |
α. ασθένεια β. αναισθησία |
|
4. πέπαυνται |
α. πράγμα β. παύλα |
|
5. ἐπαρθείη |
α. έπαρση β. επάρκεια |
Μονάδες 10
Β4. Να συνδέσετε καθεμία από τις φράσεις της στήλης Α με μία φράση της στήλης Β, ώστε να ολοκληρώνεται ορθά το νόημά της.
|
Α |
Β |
|
1. Η Αθήνα έγινε το επίκεντρο της ρητορικής κυρίως |
α. λόγω του δημοκρατικού πολιτεύματος, των λαϊκών συνελεύσεων, των δικαστηρίων και του χαρακτήρα των Αθηναίων. |
|
β. επειδή ήταν ο τόπος που αυτή γεννήθηκε. |
|
|
2. Οι ρητορικοί λόγοι διακρίνονται σε |
α. συμβουλευτικούς, ιστορικούς, επιδεικτικούς. |
|
β. δικανικούς, συμβουλευτικούς, επιδεικτικούς. |
|
|
3. Το αρχαιότερο δικαστήριο στην Αθήνα ήταν |
α. η Ηλιαία. |
|
β. ο Άρειος Πάγος. |
|
|
4. Τα βασικά μέρη του ρητορικού λόγου είναι |
α. η Πρόθεση, η Διήγηση, η Πίστη, ο Επίλογος. |
|
β. το Προοίμιο, η Διήγηση, η Πίστη, ο Επίλογος. |
|
|
5. Τα πάθη ως έντεχνη πίστη σχετίζονται με την προσπάθεια του ομιλητή |
α. να διεγείρει στις ψυχές του ακροατηρίου συναισθήματα. |
|
β. να παρουσιάσει τον εαυτό του ως έντιμο άνθρωπο και πολίτη. |
Μονάδες 10
Β5. Mε βάση το παρακάτω απόσπασμα από το έργο του Αριστοτέλη << Ῥητορικὴ>> να εντοπίσετε ποιες από τις επισημάνσεις του επιβεβαιώνονται στον επίλογο του Λυσία.
Ο επίλογος αποτελείται από τέσσερα στοιχεία: πρώτο στοιχείο να διαθέσει τον ακροατή ευνοϊκά προς τον ομιλούντα και εχθρικά προς τον αντίπαλο· δεύτερο στοιχείο να αυξήσει ή να μειώσει τη σημασία των πραγμάτων· τρίτο στοιχείο να διεγείρει στην ψυχή του ακροατή τα επιθυμητά πάθη· τέταρτο στοιχείο να υπενθυμίσει. Το φυσικό, πράγματι, για τον ρήτορα είναι, αφού αποδείξει ότι ο ίδιος λέει την αλήθεια και ότι ο αντίπαλος ψεύδεται, να προχωρήσει ύστερα στον έπαινο, στον ψόγο, στο «τελευταίο χέρι». Ο στόχος του να είναι να κάνει φανερό το ένα από τα δύο: ή ότι ο ρήτορας είναι ένας καλός άνθρωπος εν σχέσει με το συγκεκριμένο ακροατήριο ή ότι γενικά είναι ένας καλός άνθρωπος, ή ότι ο αντίπαλος είναι ένας κακός άνθρωπος εν σχέσει με το συγκεκριμένο ακροατήριο ή ότι γενικά είναι ένας κακός άνθρωπος.
Ἀριστοτέλης, Ῥητορικὴ 1419b (Μτφρ. Δ. Λυπουρλής)
Μονάδες 10
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ξενοφῶν, Συμπόσιον §§4.34-37.1
(έκδ. του Marchant, E.C. Οξφόρδη: Clarendon Press, 1921, ανατ. 1971)
To Συμπόσιον είναι ένα από τα σωκρατικά έργα του Ξενοφώντα, ένας διάλογος γραμμένος μεταξύ του 390 και 370 π.Χ. Ο Σωκράτης με μια συντροφιά διασκεδάζει και συζητάει για τον έρωτα. Κατά τη εξέλιξη του συμποσίου ο καθένας από τους συνδαιτυμόνες καλείται να κατονομάσει κάτι για το οποίο νιώθει υπερήφανος. Στο απόσπασμα γίνεται συζήτηση για τον πλούτο.
Ἀλλ’ ἄγε δή, ἔφη ὁ Σωκράτης, σὺ αὖ λέγε ἡμῖν, ὦ Ἀντίσθενες, πῶς οὕτω βραχέα ἔχων μέγα φρονεῖς ἐπὶ πλούτῳ. Ὅτι νομίζω, ὦ ἄνδρες, τοὺς ἀνθρώπους οὐκ ἐν τῷ οἴκῳ τὸν πλοῦτον καὶ τὴν πενίαν ἔχειν ἀλλ’ ἐν ταῖς ψυχαῖς. Ὁρῶ γὰρ πολλοὺς μὲν ἰδιώτας, οἳ πάνυ πολλὰ ἔχοντες χρήματα οὕτω πένεσθαι ἡγοῦνται ὥστε πάντα μὲν πόνον, πάντα δὲ κίνδυνον ὑποδύονται, ἐφ’ ᾧ πλείω κτήσονται, οἶδα δὲ καὶ ἀδελφούς, οἳ τὰ ἴσα λαχόντες ὁ μὲν αὐτῶν τἀρκοῦντα ἔχει καὶ περιττεύοντα τῆς δαπάνης, ὁ δὲ τοῦ παντὸς ἐνδεῖται· αἰσθάνομαι δὲ καὶ τυράννους τινάς, οἳ οὕτω πεινῶσι χρημάτων ὥστε ποιοῦσι πολὺ δεινότερα τῶν ἀπορωτάτων· δι’ ἔνδειαν μὲν γὰρ δήπου οἱ μὲν κλέπτουσιν, οἱ δὲ τοιχωρυχοῦσιν, οἱ δὲ ἀνδραποδίζονται· τύραννοι δ’ εἰσί τινες οἳ ὅλους μὲν οἴκους ἀναιροῦσιν, ἁθρόους δ’ ἀποκτείνουσι, πολλάκις δὲ καὶ ὅλας πόλεις χρημάτων ἕνεκα ἐξανδραποδίζονται.
———-
Ὄτι: Διότι
περιττεύοντα τῆς δαπάνης: περισσότερα από τα έξοδά του
τοιχωρυχοῦσιν: γίνονται διαρρήκτες
ἀνδραποδίζονται: υποδουλώνουν
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Γ1. Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα: «Ἀλλ’ ἄγε δή, … , ὁ δὲ τοῦ παντὸς ἐνδεῖται·»
Μονάδες 20
Γ2. Για ποιον λόγο ο Αντισθένης καυχιέται για τον πλούτο;
Γ3. α) Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους:
ὦ ἄνδρες: ονομαστική ενικού
πλοῦτον: κλητική ενικού
πόλεις: αιτιατική ενικού
τῆς δαπάνης: ονομαστική πληθυντικού
ἡμῖν: ονομαστική ενικού
β) Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους:
ἄγε: ο ίδιος τύπος στην άλλη φωνή
λέγε: το γ´ πληθυντικό στην ίδια έγκλιση
ἡγοῦνται: απαρέμφατο στον ίδιο χρόνο
κτήσονται: μετοχή θηλυκού γένους στον ίδιο χρόνο
ἔχειν: απαρέμφατο μέλλοντα
Μονάδες 10
Γ4.
α. Να προσδιορίσετε την κύρια συντακτική λειτουργία των υπογραμμισμένων λέξεων-φράσεων του κειμένου:
ὦ Ἀντίσθενες: είναι ……………………στο ……………
ἐν τῷ οἴκῳ: είναι ……………………στο ……………
πολλούς: είναι ……………………στο ……………………………
πένεσθαι: είναι ……………………στο ……………………………
πάντα (το πρώτο): είναι ……………………στο …………………………………
τῶν ἀπορωτάτων: είναι…………………… στο …………………………………
(μονάδες 6)
β. Να χαρακτηρίσετε ως προς το είδος της την πρόταση που ακολουθεί (μονάδες 2) και να δηλώσετε τον συντακτικό της ρόλο(μονάδες 2)«πῶς οὕτω βραχέα ἔχων μέγα φρονεῖς ἐπὶ πλούτῳ».
Μονάδες 10
Δείτε και άλλα διαγωνίσματα από τον Ε.Ο.ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ
