Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Γ´ Λυκείου: Ανθρώπινα δικαιώματα(Κριτήριο αξιολόγησης)
Κείμενο 1
Ανθρώπινα δικαιώματα, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός
Το παρακάτω ελαφρώς διασκευασμένο κείμενο αποτελεί άρθρο της Ύπατης Αρμοστού του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Louis Arbour και δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή» στις 9 Φεβρουαρίου 2006.
Η φτώχεια είναι συχνά η αιτία αλλά και το αποτέλεσμα της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρ’ όλα αυτά, η σχέση ανάμεσα στην ακραία ανέχεια και στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παραμένει στο περιθώριο του πολιτικού διαλόγου και των αναπτυξιακών πολιτικών. Προκειμένου να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε αυτήν την τόσο καίρια, αν και συχνά παραμελημένη σχέση, η φετινή Διεθνής Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 10 Δεκεμβρίου, είναι αφιερωμένη στον αγώνα κατά της φτώχειας.
Φτώχεια δεν σημαίνει μόνο ανεπαρκή εισοδήματα και υλικά αγαθά, αλλά και έλλειψη πόρων, ευκαιριών και συνθηκών ασφάλειας, έλλειψη που υπονομεύει την αξιοπρέπεια και κάνει τους φτωχούς ακόμη πιο ευάλωτους. Η φτώχεια έχει να κάνει επίσης με την εξουσία: καθορίζει το ποιος την ασκεί και ποιος όχι, τόσο στη δημόσια ζωή όσο και στην οικογένεια. Η φτώχεια συχνά θεωρείται και ως μια λυπηρή αλλά τυχαία κατάσταση ή ως ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα αποφάσεων και γεγονότων που διαδραματίζονται κάπου αλλού, ή ακόμη ως μια κατάσταση για την οποία αποκλειστική ευθύνη έχουν όσοι την υφίστανται.
Μια συνολική προσέγγιση με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θα αντιπαλέψει μόνο τους μύθους και τις λαθεμένες αντιλήψεις γύρω από τον φτωχό πληθυσμό, αλλά θα βοηθήσει, κι αυτό είναι ίσως σημαντικότερο, στην εξεύρεση βιώσιμων και δικαιότερων λύσεων, ικανών να οδηγήσουν στην εξάλειψη της φτώχειας. Αναγνωρίζοντας τη ρητή υποχρέωση των κρατών να προστατεύουν τους πληθυσμούς από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, η προσέγγιση αυτή υπογραμμίζει την ευθύνη των κυβερνήσεων για τη δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος που θα προάγει την κοινωνική ευημερία.
Σε μία από τις τελευταίες ομιλίες του ως Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, ο Κόφι Ανάν δήλωσε πως θεωρεί ως ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της θητείας του, το ότι η παγκόσμια προσοχή στράφηκε στον αγώνα ενάντια στη φτώχεια. Είχε τονίσει πως η φτώχεια συνοδεύεται από ένα ιδιαίτερο αίσθημα αδυναμίας και από φαινόμενα προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Κυρίως, όμως, ο Γενικός Γραμματέας αναγνώρισε τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ασφάλεια και την ανάπτυξη ως απαραίτητα συστατικά ενός κόσμου στον οποίο όλοι θα απολαμβάνουν μεγαλύτερη ελευθερία. Καθώς ένας στους επτά κατοίκους αυτού του κόσμου μαστίζεται από την πείνα, η εν λόγω ελευθερία εξαρτάται από την καταπολέμηση της φτώχειας, που αποτελεί μία από τις σοβαρότερες προκλήσεις της εποχής μας για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Κείμενο 2
Μήνυμα του Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, 20.6.2022. Πηγή: https://unric.org/el/14097-2. Διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης.
Την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων αναλογιζόμαστε το θάρρος και την αντοχή όσων διαφεύγουν από τον πόλεμο, τη βία και τις διώξεις και αναγνωρίζουμε τη συμπόνια εκείνων που τους καλωσορίζουν.
Σήμερα, ο παγκόσμιος πληθυσμός των προσφύγων βρίσκεται σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει τον μεγαλύτερο και ταχύτερο εκτοπισμό στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μαζί με τις γυναίκες, τα παιδιά και τους άνδρες που διαφεύγουν από τις συγκρούσεις σε άλλα μέρη του κόσμου, ο συνολικός αριθμός των εκτοπισμένων ανθρώπων έχει φτάσει τα 100 εκατομμύρια.
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων επιβεβαιώνει ένα θεμελιώδες δόγμα της κοινής μας ανθρωπότητας: ο καθένας έχει το δικαίωμα να αναζητά την ασφάλεια – όποιος και αν είναι, από όπου και αν προέρχεται και όποτε αναγκάζεται να διαφύγει.
Το διεθνές δίκαιο είναι σαφές: Το δικαίωμα ασύλου αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Οι άνθρωποι που διαφεύγουν από τη βία ή τις διώξεις πρέπει να μπορούν να διασχίσουν τα σύνορα με ασφάλεια. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν διακρίσεις στα σύνορα ή να στερούνται άδικα το καθεστώς ή το άσυλο του πρόσφυγα λόγω της φυλής, της θρησκείας, του φύλου ή της χώρας καταγωγής τους. Δεν μπορούν να αναγκαστούν να επιστρέψουν, εάν κινδυνεύει η ζωή ή η ελευθερία τους. Όπως κάθε άνθρωπος, πρέπει να αντιμετωπίζονται με σεβασμό.
Αλλά η ασφάλεια είναι μόνο το πρώτο βήμα. Μόλις βγουν από τον κίνδυνο, οι πρόσφυγες χρειάζονται ευκαιρίες. Ευκαιρίες για να θεραπευτούν, να μάθουν, να εργαστούν και να προκόψουν. Ευκαιρίες να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, αν το επιθυμούν, ή να ξαναχτίσουν τη ζωή τους αλλού, με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Σε ολόκληρο τον κόσμο, οι πρόσφυγες έχουν φέρει νέα ζωή, ευημερία και πλούσια πολιτιστική πολυμορφία στις χώρες υποδοχής τους. Η προστασία των προσφύγων είναι μια ευθύνη που όλοι μοιραζόμαστε. Σήμερα, ας δεσμευτούμε να κάνουμε περισσότερα για τους πρόσφυγες παντού – και για τις χώρες που τους φιλοξενούν, μιας κι αυτές αντιμετωπίζουν μια σειρά προκλήσεων.
Ας σταθούμε ενωμένοι με αλληλεγγύη. Ας υπερασπιστούμε την ακεραιότητα του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Και ας μην ξεχνάμε ποτέ την κοινή μας ανθρωπότητα.
Κείμενο 3
[Κάποιος σήμερα]
Το παρακάτω ποίημα ανήκει στον συγγραφέα Αύγουστο Κορτώ, ο οποίος το δημοσίευσε στο διαδίκτυο στις 25 Δεκεμβρίου 2021, προκειμένου να περάσει το μήνυμά του με αφορμή την ημέρα των Χριστουγέννων.
Κάποιος σήμερα
δεν γιορτάζει
κανείς σε μάζωξη
δεν τον φωνάζει.
Κάποιος σήμερα
έπιασε πάτο
τρώει στα όρθια
να μη λερώσει πιάτο.
Κάποιος σήμερα
κάθεται μόνος
δεν είναι σπάνιος
των γιορτών ο πόνος.
Κάποιος σήμερα
θα απορήσει
αν ξαφνικά
το κινητό χτυπήσει.
Κάποιος σήμερα,
αν του μιλήσεις,
καρδιά και σπίτι
στο λεπτό θα του στολίσεις.
Για κάποιον σήμερα
αν έχεις χώρο
αν έχεις άπλα στη χαρά
γίνε το δώρο.
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Ποιο περιεχόμενο δίνεται στη φτώχεια και ποια τα αποτελέσματα μιας συνολικής προσέγγισής της με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα σύμφωνα με το Κείμενο 1; Να απαντήσετε με συντομία σε 50 – 60 λέξεις.
Μονάδες 20
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1 και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου:
Κατά τη Louise Arbour,
α) η θεώρηση της φτώχειας σε συνάρτηση με τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκεται στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος της διεθνούς πολιτικής.
β) κατά μία εκδοχή η διαβίωση κάποιου ατόμου σε συνθήκες ανέχειας μπορεί να αποτελεί εξ ολοκλήρου συνέπεια των δικών του επιλογών.
γ) η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υφίστανται οι φτωχοί αποτελεί ένα ζήτημα γνωστό και σαφές για όλους.
δ) η αντιμετώπιση της φτώχειας αποτελεί ένα ζήτημα κατά κύριο λόγο πολιτικό.
ε) η ασιτία μπορεί να περιορίσει τον βαθμό ελευθερίας που αισθάνεται κάποιος.
Μονάδες 15
Β2. Στο κλείσιμο του Κειμένου 1 η Louise Arbour επιλέγει να αναφερθεί στον Κόφι Αναν: ποιο μέσο-τεχνική συνιστά η συγκεκριμένη επιλογή και ποιον σκοπό της εξυπηρετεί;
Μονάδες 10
Β3. Πρόθεση του συντάκτη του Κειμένου 2 είναι να ευαισθητοποιήσει και να κατευθύνει τον δέκτη του μηνύματος προς μια θετική στάση απέναντι στους πρόσφυγες. Να εντοπίσεις δύο γλωσσικές επιλογές με τις οποίες προσπαθεί να ικανοποιήσει την παραπάνω πρόθεση (μονάδες 4) και να εξηγήσεις με συντομία τη λειτουργία καθεμιάς από αυτές (μονάδες 6).
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Ποιο φαίνεται να είναι το προφίλ του ήρωα που πρωταγωνιστεί στο Κείμενο 3; Να περιγράψεις τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα παραθέτοντας τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες που τα αναδεικνύουν. Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σού δημιουργεί η ανάγνωση του ποιήματος; Η απάντησή σου να εκτείνεται σε 150-200 λέξεις.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το σχολείο σας διοργανώνει ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Τα Δικαιώματα του ανθρώπου σε μία ρευστή εποχή». Ως εκπρόσωπος του σχολείου σου εκφωνείς μία ομιλία με την οποία προσπαθείς να ευαισθητοποιήσεις το κοινό απέναντι σε φαινόμενα παραβίασης των δικαιωμάτων στην εποχή μας και παρουσιάζεις τρόπους με τους οποίους πιστεύεις ότι το σχολείο μπορεί να προετοιμάσει κατάλληλα τους νέους, ώστε να είναι σε θέση να διεκδικούν και να προασπίζονται τα δικαιώματά τους. (350-400 λέξεις)
Μονάδες 30
