Θέματα 2025 – Αρχαία Ελληνικά – Ημερήσιο Λύκειο – Εσπερινό Λύκειο

Θέματα 2025 – Αρχαία Ελληνικά – Ημερήσιο Λύκειο – Εσπερινό Λύκειο

 

ΘΕΜΑΤΑ

Πανελλήνιες 2025 | 02.06.2025

 

Αρχαία Ελληνικά Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού

 

………………………………………………………………..

 

Ενδεικτικές απαντήσεις

 

Θέμα Α1α

 

1. α
2. β
3. β

 

Θέμα Α1β

 

παρ’ ἣν: αναφέρεται στη λέξη «ὁδόν»

ὑπὲρ ὧν: αναφέρεται στη λέξη «παραφράγματα»

 

Θέμα Β1

 

Βασικός εκφραστικός τρόπος στο αρχαίο απόσπασμα είναι η αλληγορία (του σπηλαίου), με την οποία εισάγεται στον διάλογο της «Πολιτείας» το ζήτημα της εκπαίδευσης των φυλάκων. Με τη φράση «Μετὰ ταῦτα δή, εἶπον» υποδηλώνεται ότι ο Σωκράτης αναδιηγείται σε κάποιο φίλο τον διάλογο με τον Γλαύκωνα και τους άλλους συνομιλητές την προηγούμενη μέρα στο σπίτι του Κέφαλου ξεκινώντας με τη φράση «Κατέβην χθὲς εἰς Πειραιᾶ μετὰ Γλαύκωνος τοῦ Ἀρίστωνος». Ο Σωκράτης και ο Γλαύκων, ο μεγαλύτερος αδελφός του Πλάτωνα, είχαν κατεβεί στον Πειραιά για να παρακολουθήσουν τη γιορτή της Βενδίδας, μιας θρακικής θεότητας που ταυτιζόταν με την Άρτεμη. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, σταμάτησαν στο σπίτι του πλούσιου μέτοικου Κέφαλου, που ετοίμαζε θυσία. Στη συζήτηση που ακολούθησε εκείνο το καλοκαιρινό δειλινό πήραν μέρος ο Κέφαλος (ο πατέρας του ρήτορα Λυσία), ο μεγαλύτερος γιος του, ο Πολέμαρχος, ο σοφιστής Θρασύμαχος, ο Κλειτοφών, οι δύο μεγαλύτεροι αδελφοί του Πλάτωνα, ο Γλαύκων και ο Αδείμαντος, και ο Σωκράτης. Όμως, από το δεύτερο βιβλίο ως το τέλος οι κύριοι συζητητές είναι ο Σωκράτης, ο Γλαύκων και ο Αδείμαντος.

 

Το ρήμα «ἀπεικάζω» σημαίνει «απομιμούμαι, απεικονίζω, παρουσιάζω μέσα από μια παραβολή / σύγκριση». Η χρήση του στην αρχή της αφήγησης του μύθου του σπηλαίου σηματοδοτεί την έναρξη του αλληγορικού λόγου. Μια αλληγορία συνεπάγεται πως όσα λέγονται έχουν και ένα άλλο επίπεδο σημασιών, πως οι λέξεις, οι έννοιες και οι περιγραφές έχουν πέρα από την κυριολεκτική τους και μια συμβολική σημασία. Πρόκειται για έναν εκφραστικό τρόπο που ο συγγραφέας άλλα λέει και άλλα εννοεί, μια συνεχή μεταφορά ή παρομοίωση με λογοτεχνικά και συμβολικά στοιχεία. Σε αντίθεση με τους σοφιστές, που χρησιμοποιούν τον μύθο ως αποδεικτικό μέσο, ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί την αλληγορία, για να κάνει πιο κατανοητές δύσκολες φιλοσοφικές έννοιες και για να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Επιπλέον, ο εκφραστικός αυτός τρόπος είναι χρήσιμος, όταν ο Πλάτωνας θέλει να θεμελιώσει απόψεις που δεν μπορούν να στηριχτούν με τη διαλεκτική ή για να ενισχύσει τη διαλεκτική. Επομένως, η αξία της αλληγορίας είναι διδακτική και όχι αποδεικτική.

 

Γενικό θέμα της «Πολιτείας» είναι η φύση της δικαιοσύνης και της αδικίας και κατ’ επέκταση αν και κατά πόσο ο δίκαιος ή ο άδικος είναι ευτυχέστερος και σε αυτήν και στην άλλη ζωή. Όμως, για να διερευνηθεί αυτό το περίπλοκο πρόβλημα, ο Σωκράτης προτείνει να το εξετάσουν στο ευρύτερο πλαίσιο μιας πόλης-κράτους. Αρχίζει λοιπόν ένα πείραμα, μια θεωρητική κατασκευή εξαρχής μιας πόλης που συγκροτείται σιγά σιγά για να φτάσει από το πρωτόγονο στάδιο στην πλήρη ανάπτυξή της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διερευνάται πώς λειτουργεί η δικαιοσύνη μέσα στον ζωντανό οργανισμό, μέσα στη μεγάλη συλλογική ψυχή της πόλης. Ειδικότερα θέματα της αλληγορίας του σπηλαίου είναι η παιδεία και η απαιδευσία («τὴν ἡμετέραν φύσιν παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας»). Ο Πλάτων θα μιλήσει αλληγορικά περί της παιδείας (και της έλλειψής της). Στην «Πολιτεία» γενικότερα η αναφορά στην παιδεία γίνεται πάντα σε σύνδεση με την ηθική διαπαιδαγώγηση των πολιτών: «γιατί η καλή εκπαίδευση και η ανατροφή, αν διατηρείται, γεννά καλές φύσεις, και πάλι οι χρηστές αυτές φύσεις, όταν λάβουν μια τέτοια ανατροφή, θα γίνουν ακόμη καλύτερες από τις προηγούμενες». Μάλιστα, στον μύθο του σπηλαίου η αναφορά στην παιδεία έχει και γνωσιολογικό περιεχόμενο: πώς μπορεί ο άνθρωπος να γνωρίσει την αλήθεια, και μάλιστα το αληθινά υπαρκτό; Η αλληγορία του σπηλαίου λοιπόν αποδίδει παραστατικά α) την επίδραση που ασκεί η παιδεία στην ανθρώπινη φύση, β) την υποχρέωση που έχει ο ορθώς πεπαιδευμένος (ο φιλόσοφος) να φωτίσει τους συνανθρώπους του και γ) την αντίθεση ανάμεσα στον κόσμο που συλλαμβάνουμε με τις αισθήσεις μας και στον κόσμο της νόησης (κόσμο των Ιδεών). Ο Πλάτωνας πίστευε ακράδαντα ότι η ορθή παιδεία αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα για την ηθική αναμόρφωση του ανθρώπου, για την τήρηση της δικαιοσύνης σε κάθε έκφανση της ζωής και για την ορθή πολιτεία.

 

Ο Σωκράτης αρχίζει να περιγράφει την εικόνα που δημιουργεί με τη φαντασία του και καλεί τον Γλαύκωνα να τη σχηματίσει στο μυαλό του. Το σκηνικό είναι μια υπόγεια σπηλιά («Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει»). Ο πυρήνας της εικόνας του σπηλαίου ανάγεται στους Ορφικούς ή στους Πυθαγόρειους. Σε αυτούς το σπήλαιο αποτελεί σύμβολο για τα ένστικτα και τις αισθήσεις του ανθρώπου που τον κρατούν δεσμευμένο σε μια απατηλή εικόνα του κόσμου σαν να φυλακίζουν τη ζωή του. Παρόμοια σκέψη διατυπώνεται και από τον Εμπεδοκλή που ισχυρίζεται ότι η επιφάνεια της γης μοιάζει με σπήλαιο («ἄντρον ὑπόστεγον»). Αναλογίες ωστόσο με την περιγραφή του Πλάτωνα υπάρχουν και σε στίχους του «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, όπου περιγράφεται η ζωή των πρωτόγονων ανθρώπων μέσα στις σπηλιές. Έχει ακόμα διατυπωθεί η άποψη ότι στη φαντασία του φιλοσόφου υπάρχει η εντύπωση που του προξένησε μια σπηλιά στη Βάρη της Αττικής. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, φαίνεται ότι η παρομοίωση στο σύνολο και στις λεπτομέρειες είναι επινόηση του Πλάτωνα.

 

Ο Σωκράτης προχωρά στην περιγραφή των ανθρώπων που βρίσκονται μέσα στο σπήλαιο. Οι (δεσμώτες) αυτοί άνθρωποι βρίσκονται εκεί από την παιδική τους ηλικία («ἐκ παίδων ὄντας») και δεν έχουν βγει ποτέ να δουν τον έξω κόσμο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά είναι και δεμένα τα χέρια, τα πόδια και τα κεφάλια τους («ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας»), έτσι ώστε να μην μπορούν ούτε να κινηθούν. Μάλιστα δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε να γυρίσουν το κεφάλι τους και να κοιτάξουν οπουδήποτε αλλού εκτός από τον μπροστινό τοίχο του σπηλαίου («μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν»). Οι άνθρωποι αυτοί λοιπόν σε όλη τους τη ζωή μένουν ακίνητοι και δεν έχουν δει τίποτε περισσότερο από τον τοίχο που στέκει μπροστά τους. Πίσω από τους δεσμώτες και σε αρκετή απόσταση μέσα στο σπήλαιο καίει μια φωτιά («φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν»), την οποία οι δεσμώτες δεν έχουν δει ποτέ, καθώς είναι δεμένοι και δεν μπορούν να περιστρέψουν το κεφάλι τους. Η περιγραφή του φανταστικού αυτού δημιουργήματος συνεχίζεται με την αναφορά στον δρόμο μέσα στο σπήλαιο («μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν»), την ανηφορική οδό που οδηγεί μάλλον προς το σημείο της εξόδου.

 

Πάνω σε αυτό το δρόμο που βρίσκεται πίσω από τους δεσμώτες υπάρχει ένας χτισμένος τοίχος («παρ’ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον»), τον οποίο ο Σωκράτης παραλληλίζει με τα παραπετάσματα που στήνουν οι ταχυδακτυλουργοί μπροστά από τους θεατές τους («ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν»). Η απλή αυτή αναφορά στους θαυματοποιούς και στον τρόπο που δίνουν την παράστασή τους δείχνει ότι πρόκειται για κάποιο γνωστό και συνηθισμένο θέαμα της εποχής του Πλάτωνα (κάτι παρόμοιο με τον δικό μας Καραγκιόζη) που ο Αριστοτέλης ονομάζει, στο «Περί Κόσμου» έργο του, «νευροσπάστες». «Νευροσπάστης» ήταν αυτός που κινεί με χορδές ή λεπτούς σπάγκους ομοιώματα ή κούκλες που, με τη σειρά τους, ονομάζονται «νευρόσπαστα». Ο παραλληλισμός του κόσμου του σπηλαίου με τα θεάματα των θαυματοποιών μας προετοιμάζει για την ερμηνεία του κόσμου των αισθήσεων ως κόσμου, όπου κυριαρχούν η διαστρέβλωση της πραγματικότητας και η πλάνη.

 

Ο Σωκράτης ολοκληρώνει την περιγραφή του φανταστικού, νοητικού δημιουργήματός του. Πίσω από τον τοίχο περπατούν άνθρωποι που μεταφέρουν πολλών ειδών αντικείμενα που εξέχουν πάνω από τον τοίχο («παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα»). Οι δεσμώτες όντας δεμένοι αδυνατούν να δουν αυτά τα αντικείμενα, αλλά η φωτιά που καίει μέσα στο σπήλαιο ρίχνει τις σκιές των αντικειμένων πάνω στο τοίχωμα του σπηλαίου που στέκει μπροστά στα μάτια των δεσμωτών. Επειδή σε όλη τη ζωή τους έχουν μείνει δεμένοι μη μπορώντας να κοιτάξουν πουθενά αλλού παρά μόνο μπροστά, οι δεσμώτες σχηματίζουν την εντύπωση ότι οι εικόνες που εμφανίζονται στον τοίχο της σπηλιάς είναι τα πραγματικά αντικείμενα (η μόνη αληθινή πραγματικότητα). Αδυνατούν να αντιληφθούν ότι ζουν σε μια πλάνη και ότι αυτά που βλέπουν είναι είδωλα (απεικάσματα) των πραγματικών αντικειμένων. Μάλιστα, καθώς μερικοί από τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από το τειχάκι μιλούν μεταξύ τους («τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων»), οι δεσμώτες πιθανότατα σχηματίζουν και την εντύπωση – και αυτό ενισχύει ακόμα περισσότερο την πλάνη που βρίσκονται – ότι οι ήχοι αυτοί προέρχονται από τις σκιές πάνω στον τοίχο του σπηλαίου. Στην εξέλιξη της συζήτησης ο συνομιλητής του Σωκράτη παραδέχεται α) ότι οι δεσμώτες δεν έχουν δει τίποτε άλλο στη διάρκεια της ζωής τους πέρα από τους εαυτούς τους, τους διπλανούς τους και τις σκιές που πέφτουν στον απέναντι τοίχο («τοὺς γὰρ τοιούτους πρῶτον μὲν ἑαυτῶν τε καὶ ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλὴν τὰς σκιὰς τὰς ὑπὸ τοῦ πυρὸς εἰς τὸ καταντικρὺ αὐτῶν τοῦ σπηλαίου προσπιπτούσας;») και β) ότι οι δεσμώτες θα μπορούσαν να μιλούν μόνο για τις σκιές αυτές που βλέπουν να περνούν μπροστά από τα μάτια τους («Εἰ οὖν διαλέγεσθαι οἷοί τ’ εἶεν πρὸς ἀλλήλους, οὐ ταῦτα ἡγῇ ἂν τὰ ὄντα αὐτοὺς νομίζειν ἅπερ ὁρῷεν;»).

 

Με το αξιολογικό σχόλιο «Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους» ο Γλαύκων εκφράζει την έκπληξη και τη συγκρατημένη επιφύλαξή του για όσα διατυπώνει ο Σωκράτης. Ειδικά η εμφατική λέξη «ἄτοπος» σημαίνει τον άνθρωπο που είναι στερούμενος του τόπου του, άρα παράδοξος, αλλόκοτος και παράλογος. Μέσα από λογοτεχνικές χρήσεις της γλώσσας ο Πλάτωνας επιδιώκει να προωθήσει τον φιλοσοφικό του στοχασμό. Στην προκειμένη περίπτωση υποβάλλεται η θέση πως η τόσο αυτονόητη ένταξη των ανθρώπων στον κόσμο των αισθήσεων είναι «ἄτοπος», αποτελεί δηλαδή μια αλλόκοτη στέρηση λογικής. Παράλληλα, η λέξη αυτή παραπέμπει σχεδόν σε κάτι ανύπαρκτο και χρησιμοποιείται για να προετοιμάσει τον επερχόμενο αιφνιδιασμό της απόφανσης του Σωκράτη: οι αλλόκοτοι δεσμώτες είναι όμοιοι με εμάς («Ὁμοίους ἡμῖν»). Μ’ αυτή την επεξηγηματική απόφανση ο Σωκράτης ουσιαστικά ξεκινά την αποκάλυψη των συμβολισμών της αλληγορίας του.

 

Θέμα Β2

 

Βασική νοηματική ομοιότητα του παράλληλου κειμένου με το διδαγμένο αρχαίο απόσπασμα είναι η αφερεγγυότητα των αισθητηριακών πηγών γνώσης και πληροφόρησης που διαθέτουν οι άνθρωποι που ζουν στον κόσμο των αισθητών πραγμάτων. Στον Όργουελ η «αλήθεια» είναι επιβεβλημένα χειραγωγημένη (και αντίθετη με την κοινή λογική) από μια ανώτερη εξουσία («το Κόμμα θα ανακοίνωνε ότι δύο και δύο έκαναν πέντε, κι εσύ θα έπρεπε να το πιστέψεις») που επιχειρεί να διαμορφώσει μια επίπλαστη εξωτερική πραγματικότητα («Η φιλοσοφία του Κόμματος σιωπηρά αρνιόταν όχι μόνο την εγκυρότητα της εμπειρίας, αλλά και την ύπαρξη της εξωτερικής πραγματικότητας … Το Κόμμα σού έλεγε να απορρίπτεις τη μαρτυρία των αυτιών και των ματιών σου») καταδικάζοντας τους υπηκόους της στην άγνοια και στην αμάθεια της ψευδούς εμπειρίας που είναι εξ ολοκλήρου διαμορφωμένη από την ανώτερη αρχή. Περίπου το ίδιο συναντούμε και στον Πλάτωνα, όπου οι δεσμώτες είναι εγκλωβισμένοι στο διανοητικό σκοτάδι της σπηλιάς από την παιδική τους ηλικία («ἐκ παίδων ὄντας») και δεν έχουν βγει ποτέ να δουν τον έξω κόσμο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά είναι και δεμένα τα χέρια, τα πόδια και τα κεφάλια τους («ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας»), έτσι ώστε να μην μπορούν ούτε να κινηθούν. Μάλιστα δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε να γυρίσουν το κεφάλι τους και να κοιτάξουν οπουδήποτε αλλού εκτός από τον μπροστινό τοίχο του σπηλαίου («μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν»). Οι άνθρωποι αυτοί λοιπόν σε όλη τη ζωή τους μένουν ακίνητοι και δεν έχουν δει τίποτε περισσότερο από τον τοίχο που στέκει μπροστά τους. Ακολουθούν υποχρεωτικά μια «αλήθεια» που τους είναι επιβεβλημένη εκ γενετής από τον απόλυτα αισθητηριακό τρόπο που προσλαμβάνουν τον κόσμο.

 

Βασική νοηματική διαφορά μεταξύ του οργουελικού παράλληλου και του πλατωνικού αποσπάσματος είναι η συνειδητοποίηση του Γουίνστον (αντίστοιχου των πλατωνικών δεσμωτών) για την ύπαρξη κάποιας αλήθειας μέσα στον κόσμο των αισθητών πραγμάτων που έχει διαστρεβλωθεί από την ανώτερη εξουσία («Κι όμως, αυτός είχε δίκιο. Είχαν άδικο, κι αυτός είχε δίκιο. Ο υλικός κόσμος υπάρχει, οι νόμοι του δεν αλλάζουν. Οι πέτρες είναι σκληρές, το νερό είναι υγρό, τα ελεύθερα αντικείμενα πέφτουν προς το κέντρο της γης»). Παρότι αρχικά δυσκολεύτηκε να καταλήξει σε αυτή την παραδοχή λόγω των εμποδίων που όφειλε να υπερκεράσει («Η καρδιά του Γουίνστον βούλιαξε στη σκέψη της τεράστιας δύναμης που παρατασσόταν εναντίον του, της ευκολίας με την οποία οποιοσδήποτε διανοούμενος του Κόμματος θα τον νικούσε σε μια συζήτηση, των επιχειρημάτων με τις λεπτές αποχρώσεις τα οποία δεν θα ήταν σε θέση να κατανοήσει, ούτε και φυσικά να ανταπαντήσει»), εντέλει ο Γουίνστον όχι μόνο αναγνωρίζει, πάντα με τη βοήθεια της λογικής, την αλήθεια που υπάρχει μέσα στην πραγματικότητα, αλλά επιπλέον αντιλαμβάνεται ότι αυτή η αναγνώριση αποτελεί ένα είδος κατάκτησης της ελευθερίας: «Ελευθερία είναι η ελευθερία να λες ότι δύο και δύο κάνουν τέσσερα. Αν αυτό θεωρηθεί ως δεδομένο, όλα τα άλλα ακολουθούν». Αντίθετα, στην πλατωνική Πολιτεία οι δεσμώτες είναι πλήρως δεσμευμένοι στην παραπλανητική επιρροή των αισθήσεων αδυνατώντας να αντιληφθούν, έστω στοιχειωδώς, την όποια αλήθεια υπάρχει μέσα στον κόσμο των αισθητών πραγμάτων («φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν, μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν, παρ’ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον […] παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα»). Είναι φανερό ότι βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην κατώτερη βαθμίδα γνώσης που είναι η «εἰκασία». Στο στάδιο αυτό η ανθρώπινη γνώση στηρίζεται μόνο στα δεδομένα των αισθήσεων («η ψυχή είναι φυλακισμένη στις αισθήσεις του σώματος») και οι δεσμώτες γνωρίζουν μόνο ό,τι ακούν και ό,τι βλέπουν, χωρίς να έχουν άμεση αντίληψη του φωτός και των όντων («τοὺς γὰρ τοιούτους πρῶτον μὲν ἑαυτῶν τε καὶ ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλὴν τὰς σκιὰς τὰς ὑπὸ τοῦ πυρὸς εἰς τὸ καταντικρὺ αὐτῶν τοῦ σπηλαίου προσπιπτούσας; Πῶς γάρ, ἔφη, εἰ ἀκινήτους γε τὰς κεφαλὰς ἔχειν ἠναγκασμένοι εἶεν διὰ βίου; […] Εἰ οὖν διαλέγεσθαι οἷοί τ’ εἶεν πρὸς ἀλλήλους, οὐ ταῦτα ἡγῇ ἂν τὰ ὄντα αὐτοὺς νομίζειν ἅπερ ὁρῷεν; Ἀνάγκη»). Μόνο όταν οι δεσμώτες αρχίσουν, σταδιακά, να σπάνε τα δεσμά τους και να έχουν τη δυνατότητα να δουν τα αντικείμενα που κινούνται πίσω τους, συνειδητοποιώντας την πλάνη τους, μόνο τότε αρχίζουν να αποκτούν καλύτερη συνείδηση του κόσμου που τους περιβάλλει (κόσμος αισθητών πραγμάτων) και βέβαια αρχίζουν να μελετούν και να επεξεργάζονται τα δεδομένα των αισθήσεων, χωρίς βέβαια να εγκαταλείπουν την εξάρτηση από αυτές (στάδιο «πίστεως»).

 

Θέμα Β3

 

α) οισοφάγο

β) φόρος

γ) φορέματα

δ) φέρσιμό

ε) φερέφωνο

 

Θέμα Β4

 

1. Λάθος
2. Λάθος
3. Σωστό
4. Σωστό
5. Λάθος

 

Θέμα Γ1

 

Παρατηρούσε συχνά τον εαυτό της και εξέταζε αν κάποιος άλλος την παρακολουθούσε και πολλές φορές κοίταζε ακόμα και τη σκιά της. Όταν έφτασαν πιο κοντά στον Ηρακλή, εκείνη, που αναφέρθηκε πρώτη, προχώρησε με το ίδιο βήμα, ενώ η άλλη, επειδή ήθελε να προλάβει, έτρεξε προς τον Ηρακλή και του είπε: «Ηρακλή, σε βλέπω να απορείς ποιο δρόμο να διαλέξεις για τη ζωή σου». Εάν λοιπόν με κάνεις φίλη σου, θα σε καθοδηγήσω στον πιο ηδονικό και εύκολο δρόμο και δεν θα στερηθείς τίποτε από τα ευχάριστα της ζωής, ενώ θα ζήσεις χωρίς να δοκιμάσεις δυσκολίες.

 

Θέμα Γ2

 

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την περιγραφή της Αρετής και της Κακίας η έμφαση για την πρώτη δίδεται στα εσωτερικά της γνωρίσματα, κυρίως τις αρετές της, ενώ για τη δεύτερη η έμφαση δίδεται στην εξωτερική της παρουσία που είναι εντυπωσιακή, επιτηδευμένη, ίσως ακόμα και προκλητική. Πιο συγκεκριμένα, η Αρετή, ντυμένη στα λευκά («ἐσθῆτι δὲ λευκῇ»), παρουσιάζεται ως ευπρεπής («εὐπρεπῆ ἰδεῖν») με αρχοντική αξιοπρέπεια («ἐλευθέριον φύσει»), αγνή («κεκοσμημένην τὸ μὲν σῶμα καθαρότητι») και σεμνή («τὰ δὲ ὄμματα αἰδοῖ, τὸ δὲ σχῆμα σωφροσύνῃ»). Αντίθετα, η Κακία, ντυμένη με σχεδόν διάφανο ρούχο («ἐσθῆτα δὲ ἐξ ἧς ἂν μάλιστα ὥρα διαλάμποι»), παρουσιάζεται επιτηδευμένα περιποιημένη («κεκαλλωπισμένην δὲ τὸ μὲν χρῶμα ὥστε λευκοτέραν τε καὶ ἐρυθροτέραν τοῦ ὄντος δοκεῖν φαίνεσθαι»), ερωτικά εντυπωσιακή σε περίοδο νεανικής ακμής («τεθραμμένην μὲν εἰς πολυσαρκίαν τε καὶ ἁπαλότητα») και σωματικά καλοφτιαγμένη («τὸ δὲ σχῆμα ὥστε δοκεῖν ὀρθοτέραν τῆς φύσεως εἶναι, τὰ δὲ ὄμματα ἔχειν ἀναπεπταμένα»). Αναμφίβολα, μέσα από τις περιγραφές των δύο γυναικών ουσιαστικά προοιωνίζεται το είδος των αξιών που αντιπροσωπεύει καθεμιά από αυτές. Τις αληθινές αξίες του ήθους και της ψυχής η Αρετή, που κατακτώνται με επίπονους και μακροχρόνιους αγώνες στη ζωή. Τις επίπλαστες «αξίες» της ηδονής και της ευκολίας που αντιπροσωπεύει η Κακία, οι οποίες είναι σίγουρα πιο ευχάριστες και πιο ευκολοκατάκτητες από τα ιδανικά της Αρετής.

 

Θέμα Γ3α

 

γυναῖκας: γυναικός

φύσει: φύσεως

σῶμα: σώματος

καθαρότητι: καθαρότητος

 

Θέμα Γ3β

 

φανῆναι: φἀνηθι

μεγάλας: μειζόνων

ἰδεῖν: ὀψομένη

ἐπισκοπεῖν: ἐπεσκόπει

ἄξω: ἀγάγωμεν

οὐδενὸς: οὐδεμιᾷ

 

Θέμα Γ4α

 

ἰδεῖν: απόλυτο απαρέμφατο της αναφοράς στο επίθετο «εὐπρεπῆ»

τῆς φύσεως: γενική συγκριτική στον συγκριτικό βαθμό «ὀρθοτέραν»

τῷ Ἡρακλεῖ: αντικείμενο στο απαρέμφατο «προσδραμεῖν»

ἀποροῦντα: κατηγορηματική μετοχή από το «ὀρῶ», συνημμένη με υποκείμενο το «σε» (που είναι αντικείμενο του «ὀρῶ»)

φίλην: κατηγορούμενο στο «ἐμέ» από τη μετοχή «ποιησάμενος»

τῶν χαλεπῶν: γενική αντικειμενική στο επίθετο «ἄπειρος»

 

Θέμα Γ4β

 

Η δευτερεύουσα ονοματική πρόταση, που ζητείται, είναι η πλάγια ερωτηματική πρόταση «εἴ τις ἄλλος αὐτὴν θεᾶται» που λειτουργεί ως αντικείμενο στο απαρέμφατο «ἐπισκοπεῖν». Πρόκειται για πλάγια ερώτηση μονομελή και ολικής αγνοίας που εκφέρεται με οριστική («θεᾶται») και δηλώνει απορία για κάτι πραγματικό.

 

………………………………………………………………..

 

Σχολιασμός εκφωνήσεων

 

Εκφωνήσεις σαφείς και καλά διατυπωμένες δόθηκαν σήμερα στις υποψήφιες και στους υποψήφιους των Αρχαίων Ελληνικών Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού. Οι εκφωνήσεις ήταν διαβαθμισμένης δυσκολίας και επέτρεπαν σε όλους τους υποψήφιους να αποδώσουν ανάλογο με το επίπεδο της προετοιμασίας τους.

 

………………………………………………………………..

 

Καλή δύναμη και καλή συνέχεια σε όλα τα παιδιά που διαγωνίζονται στον επίπονο στίβο των εξετάσεων.

 

Δημήτρης Περβολιανάκης

Δείτε την ανάλυση των μετοχών σε video στο tiktok

1. Επιθετική μετοχή
2. Κατηγορηματική μετοχή
3. Χρονική μετοχή
4. Αιτιολογική μετοχή
5. Τελική μετοχή
6. Υποθετική μετοχή
7. Εναντιωματική μετοχή