Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Β´ Γυμνασίου: Προσομοίωση απολυτήριων εξετάσεων
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ
Η Αμερικανίδα κοινωνιολόγος Γιαν Γιάγκερ κατατάσσει τους φίλους σε τρεις κατηγορίες: τους περιστασιακούς, τους στενούς και τους κολλητούς. Οι πρώτοι είναι οι πιο συχνοί, εντοπίζονται κυρίως στο επαγγελματικό περιβάλλον και η σχέση μαζί τους δεν είναι δεσμευτική. Μ’ αυτούς κουτσομπολεύουμε, πάμε βόλτες, μοιραζόμαστε την αγάπη μας για το ποδόσφαιρο. Δεν πειράζει που δε βρισκόμαστε συχνά, γι’ αυτό και τα μυστικά που αποκαλύπτουμε είναι λίγα και ελάσσονος σημασίας. Με τους στενούς μας φίλους βρίσκουμε παρηγοριά, μοιραζόμαστε μαζί τους τις βαθύτερες σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Οι δεσμοί μιας τέτοιας φιλίας στηρίζονται στην εντιμότητα και στην αγάπη και μας επιτρέπουν σε κάθε περίσταση να είμαστε ο εαυτός μας. Μας δίνουν έναν ώμο για να κλάψουμε αλλά και να μοιραστούμε τις χαρές μας. Όσο για τους κολλητούς, είναι οι πιο στενοί από τους στενούς μας φίλους. Μαζί τους το συναισθηματικό δέσιμο είναι απόλυτο, το ίδιο και η αμοιβαία εμπιστοσύνη. Αν χρειαστεί τρέχουμε κοντά τους μέσα στα άγρια μεσάνυχτα ή γυρίζουμε άρον άρον από τις διακοπές μας. «Για να θεωρήσουμε κάποιον φίλο μας ως κολλητό, πρέπει να έχει φανεί συνεπής και έντιμος απέναντί μας για πολλά χρόνια» τονίζει ο ψυχολόγος Γ. Πιντέρης. «Η συνέπεια και η εντιμότητα οδηγούν στην εμπιστοσύνη η οποία αποτελεί κολόνα κάθε υγιούς διαπροσωπικής σχέσης, άρα και της φιλίας».
Α. α) Τι προσφέρει η κάθε μορφή φιλίας σύμφωνα με την Αμερικανίδα κοινωνιολόγο;
β) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις Σωστές αν το περιεχόμενο τους συμφωνεί με το κείμενο ή Λάθος αν το περιεχόμενο τους δεν συμφωνεί με το κείμενο.
- Το παραπάνω κείμενο θα μπορούσε να είναι ένα άρθρο σε μία ιστοσελίδα με αθλητικό περιεχόμενο.
- Στους περιστασιακούς φίλους αποκαλύπτουμε μυστικά που αποτελούν σπουδαία για εμάς.
- Οι περιστασιακοί φίλοι είναι συνήθως άνθρωποι που συναντάμε σε εργασιακούς χώρους.
- Για να θεωρήσουμε κάποιον στενό φίλο, σύμφωνα με τον Γ. Πιντέρη, θα πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια επαφής μαζί του.
- Η εντιμότητα αποτελεί προϋπόθεση για να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη μεταξύ δύο φίλων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β1. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η παραπάνω παράγραφος του κειμένου. Να δικαιολογήσετε την απάντηση σας.
β) Να βρείτε δύο διαρθρωτικές λέξεις μεταξύ των περιόδων του κειμένου που συντελούν στη συνοχή του.
ΜΟΝΑΔΕΣ 1
Β2. α) Να μεταφέρετε τα υπογραμμισμένα ρήματα του κειμένου στον Αόριστο χρόνο διατηρώντας την φωνή, το πρόσωπο και την έγκλιση στην οποία βρίσκονται.
β) Να εντοπίσετε τα υποκείμενα και τα αντικείμενα όλων των ρημάτων στις παρακάτω προτάσεις.
- Υποστηρίζεται ότι οι κολλητοί φίλοι είναι οι πιο στενοί από τους στενούς μας φίλους.
- Με τους στενούς μας φίλους βρίσκουμε παρηγοριά στις δύσκολες στιγμές μας.
- Πώς να με καταλάβει ;
- Ο φίλος μου μας διηγήθηκε τι συνέβη.
- Το αύριο είναι άγνωστο.
ΜΟΝΑΔΕΣ 2
Β3. α) Να εντοπίσετε το α’ συνθετικό των παρακάτω λέξεων και να δηλώσετε τι μέρος του λόγου είναι:
|
Λέξη |
Α’ συνθετικό |
Τι μέρος του λόγου είναι το α’ συνθετικό |
|
πενθήμερη |
|
|
|
λεξιλόγιο |
|
|
|
σκληρόκαρδος |
|
|
|
αντίθετος |
|
|
|
ξαναδιαβάζω |
|
|
β) Να σχηματίσετε μία λέξη για καθ’ ένα από τα παρακάτω αχώριστα μόρια:
|
Αχώριστο μόριο |
Λέξη |
|
α- |
|
|
υπο- |
|
|
ημι- |
|
|
εκ- |
|
ΜΟΝΑΔΕΣ 1
Γ. Σ’ ένα κείμενο 150 λέξεων που θα δημοσιευτεί σε εφηβικό περιοδικό θα πρέπει να γράψετε για το πώς φαντάζεστε έναν ιδανικό φίλο.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
ΘΕΜΑΤΑ
ΜΑΚΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΕΑΕ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Γραφείον ευρέσεως εργασίας
Εισαγωγή
O Αναστάσης είναι ένας νέος που ζει στην Αθήνα στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο οποίος νιώθει ξεκομμένος από την οικογένεια και τον κοινωνικό του περίγυρο. Σε αυτό το απόσπασμα από Τα μηχανάκια, την πρώτη συλλογή διηγημάτων του μεταπολεμικού πεζογράφου Μένη Κουμανταρέα, ο Αναστάσης αποφασίζει να ψάξει για δουλειά.
Κείμενο
Την άλλη μέρα ξύπνησε πρωί, ελαφρύς σαν πούπουλο. Πλύθηκε, ντύθηκε, άρπαξε μια φέτα βουτυρωμένο ψωμί και χύθηκε στους δρόμους. Περπάτησε με το κεφάλι ψηλά, χαμογέλασε στο φούρναρη που τον καλημέρισε κι έστειλε στον κουρέα του ένα φιλικό χαιρετισμό – γρήγορα θα τον είχε πάλι πελάτη. Βάδισε κάμποσο, ώσπου βγήκε στη λεωφόρο. Τα δέντρα εκεί πρασίνιζαν, κουρεμένα και φυτεμένα με τάξη πάνω στο πεζοδρόμιο, κρατώντας το ένα τον ώμο τ’ αλλουνού, σαν στοιχισμένοι μαθητές την ώρα της γυμναστικής. Χάρηκε που ο δρόμος στις γωνιές δεν είχε αποθηκέψει σκουπίδια. Φαντάστηκε τους σκουπιδιάρηδες άγγελους να δροσίζουν το πρόσωπο της πολιτείας με φρέσκο ποτιστικό νερό. Το φως της μέρας ήταν πεντακάθαρο, λες και το είχαν αλλάξει σήμερα. Περνούσε πάνω στο μάγουλο του δρόμου σαν ακονισμένο ξυράφι. Τ’ αυτοκίνητα φαρδιά, με καλογυαλισμένα φτερά και συντηρημένες λαμαρίνες, κυλούσαν πάνω στην άσφαλτο χωρίς να την πληγώνουν. Κι ο τροχαίος* στη μέση του δρόμου με την κολλαρισμένη στολή του, το κράνος του που φεγγοβολούσε, φαινόταν να πιάνει τ’ αυτοκίνητα από μιαν αόρατη κλωστή. Ως κι οι κοπέλες ήταν διαφορετικές σήμερα, ξυπνημένες θαρρείς από ύπνο θανάτου που τις είχε σκεπάσει με καινούριο πρόσωπο. Τ’ αγόρια είχαν παντελόνια στην τρίχα κι έναν αέρα αυτοπεποίθησης. Άλλοι κρατούσαν την τσάντα του σχολείου, κι άλλοι τα σύνεργα της δουλειάς· οι εργάτες το κολατσό τους τυλιγμένο σε μια πετσέτα. Κι οι γέροι είχαν έναν τρόπο να τον κοιτάζουν λες κι ακόμα θυμόντουσαν πως είχαν περάσει από νέοι. Ο Αναστάσης πήδησε σ’ ένα λεωφορείο. Χαμογέλασε στον εισπράχτορα που του έκοψε εισιτήριο και του έδωσε μια θέση που περίσσευε. Απ’ το παράθυρο τα σπίτια, με τα σεντόνια γεμάτα ύπνο ακόμα, έφευγαν προς τα πίσω. Ο ήλιος τα τίναζε με τις άταχτες αχτίδες του. Ένα μικρό αγόρι φάνηκε να κυνηγά το λεωφορείο. Όχι για να το προφτάσει στη στάση, μα για να πηδήξει στον προφυλακτήρα. Όταν κατόρθωσε να το φτάσει και να κρεμαστεί, ο εισπράχτορας σηκώθηκε από τη θέση του και του χτύπησε θυμωμένα το τζάμι. «Μπρος, δίνε του». Το παιδί έμεινε για λίγο κοιτάζοντας τον εισπράχτορα. Τα χέρια του ήταν πολύ λιγνά, το πρόσωπό του χλομό, κρατιόταν με κόπο. Έπειτα έβγαλε στον εισπράχτορα τη γλώσσα του. Την ίδια στιγμή, τρομαγμένο, άφησε τα χέρια του να ξεφύγουν και πήδησε χάμω. Ο Αναστάσης είδε το αγόρι να χάνεται στη στροφή του δρόμου. Είχε ακόμα μπρος στα μάτια του τα χέρια του, λιγνά, που πάλευαν να κρατηθούν. Κατέβηκε στην επόμενη στάση. Περπάτησε κοιτάζοντας τα σπίτια και τους αριθμούς. Ύστερα στάθηκε μπροστά σε μια είσοδο μεγάρου. Διάβασε μια ταμπέλα με κεφαλαία ξεθωριασμένα: ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΕΥΡΕΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Δίστασε, έπειτα προχώρησε, μπήκε κι άρχισε ν’ ανεβαίνει τις σκάλες. Ήταν ατέλειωτες να τις ανεβεί κανείς, μα του άρεσαν. Του άρεσε καθετί που ψήλωνε, που τον ανέβαζε. Όπως τα γράμματα στην αρχή μιας ταινίας. Έφτασε στο έβδομο πάτωμα, έψαξε, ρώτησε, τέλος χτύπησε μια πόρτα. Επειδή δεν πήρε απάντηση, άνοιξε και γλίστρησε αθόρυβα στο εσωτερικό. Στο βάθος της κάμαρης μια κοπέλα έγραφε στη γραφομηχανή. Ούτε που σήκωσε τα μάτια της πάνω του. Έγραφε σαν υπνωτισμένη. Χρειάστηκε να πάει να σταθεί πολύ κοντά της για να τόνε δει. Είχε δυο μάτια κλουβισμένα* σε χοντρούς φακούς, που έμοιαζαν ν’ αποστειρώνουν το φως. Σαν δυο ψάρια μέσα στη γυάλα τους. Ύστερα η μηχανή έπαψε απότομα. «Μια στιγμή παρακαλώ». Άνοιξε την πόρτα του διπλανού γραφείου και χώθηκε μέσα. Ξαναγύρισε σχεδόν αμέσως και του είπε με την ίδια απαράλλαχτη φωνή, που έμοιαζε τυπωμένη σε κορδέλα μαγνητοφώνου.*«Περιμένετε παρακαλώ. Ο κύριος Διευθυντής είναι απασχολημένος ». Ξανάπιασε το γράψιμο. Τα μάτια της δεν κοίταζαν καθόλου τα πλήκτρα. Ήταν από τις τυφλές δακτυλογράφους.* Ο θόρυβος της μηχανής είχε αποκτήσει τώρα μιαν ένταση και μια πυκνότητα, σα να στριφογύριζε κανένα ελικόπτερο πάνω από το κεφάλι του Αναστάση. Άθελά του χαμήλωσε για να προστατευθεί. Έπεσε σε μια καρέκλα. Προσπάθησε να κρατηθεί ακίνητος, μα κάθε φορά που η κοπέλα πατούσε κανένα πλήκτρο δυνατότερα, τα πόδια του έφευγαν προς τα μπρος, σα να τα βαρούσε κανένας γιατρός με σφυράκι. Ήθελε να τη διακόψει, να της πει πως δεν πείραζε που ο Διευθυντής ήταν απασχολημένος, και ότι θα μπορούσε να ξαναπεράσει. Κι αύριο μέρα ήταν. Μα δεν έβρισκε τρόπο να της μιλήσει. Επειδή δεν μπορούσε να μιλά, να κάθεται ακίνητος, να περιμένει, σηκώθηκε και πήγε στο παράθυρο. Ήταν ένα στενό, δυτικό παράθυρο. Έσκυψε να δει κάτω και ζαλίστηκε. Τον χώριζαν από το έδαφος εφτά ψηλά, θεόρατα πατώματα. Ο αστυφύλακας της τροχαίας ήταν μια τελεία. Το κράνος βουλιαγμένο κάτω από τον ήλιο, οι κλωστές στα χέρια του σπασμένες. Ξαφνικά τον Αναστάση τον έπιασε το στομάχι του. Σταύρωσε τα χέρια του γύρω στη μέση κι έσκυψε το κεφάλι. Τα πλήκτρα της μηχανής δούλευαν σε ρυθμό πολυβόλου. Αμέσως ύστερα, ο γνώριμος πονοκέφαλος σφίχτηκε γύρω στο κεφάλι του σαν αρραβώνας.* Άφησε το στομάχι του κι έπιασε το κεφάλι του. Μα ο πόνος, επιδέξιος ξιφομάχος, τον χτυπούσε ύπουλα στο αφύλαχτο μέρος. Κοίταξε με αγωνία την κοπέλα. Έγραφε ίσια, μονοκόμματη, με τα κλουβισμένα μάτια της σκλαβωμένα πάνω στο χαρτί. Μόνο ο κύλινδρος της μηχανής μετατοπιζόταν ολοένα κι αριστερότερα έχοντας μια τάση να τρυπήσει τον τοίχο και να περάσει στο γραφείο του διευθυντή. Ο Αναστάσης έκανε μερικά βήματα πίσω, κι ήρθε να στηριχθεί πάνω στην πόρτα. Για μερικά δευτερόλεπτα έμεινε εκεί με το πρόσωπο τσαλακωμένο, τα χέρια κλεισμένα σε γροθιές. Ύστερα έκανε απότομη στροφή, άνοιξε την πόρτα κι, αφήνοντάς την ορθάνοιχτη, πετάχτηκε έξω.
Μ. Κουμανταρέας, Τα μηχανάκια, Κέδρος
* τροχαίος: ο αστυνομικός της Τροχαίας * κλουβισμένα: οι φακοί των γυαλιών παρομοιάζονται με κλουβί των ματιών της δακτυλογράφου * τυπωμένη σε κορδέλα μαγνητοφώνου: ηχογραφημένη * τυφλές δακτυλογράφοι: όσες δακτυλογραφούν με τυφλό σύστημα * αρραβώνας: δαχτυλίδι αρραβώνα
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις Σωστές ή Λανθασμένες ανάλογα με το αν συμφωνούν ή όχι με το κείμενο.
- Ο Αναστάσης έχει χαρούμενη διάθεση πριν πάει στον Γραφείο Ευρέσεως Εργασίας.
- Ο Αναστάσης στο δρόμο για το Γραφείο Ευρέσεως Εργασίας τα βλέπει όλο πιο λαμπερά και καθαρά απ’ ότι συνήθως.
- Η ανάλαφρη διάθεση του Αναστάση διακόπτεται από την επιθετική συμπεριφορά ενός οδηγού λεωφορείου.
- Το Γραφείο Ευρέσεως Εργασίας είναι ένα αρκετά φιλικό και ευχάριστο περιβάλλον.
- Ο Αναστάσης έφυγε από το γραφείο ευρέσεως εργασίας, έχοντας βρει εργασία.
β) Να περιγράψετε με αναφορές στο κείμενο τον τρόπο που δουλεύει η γραμματέας του γραφείου. Με τι διάθεση εξυπηρέτησε τον Αναστάση;
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β. α) Να χωρίσετε το κείμενο σε δύο θεματικές ενότητες και να δώσετε ένα πλαγιότιτλο στη καθεμία. Ο χωρισμός να γίνει με κριτήριο την αλλαγή ψυχολογικής διάθεσης του βασικού ήρωα.
β) Να βρείτε δύο αφηγηματικούς τρόπους που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο κείμενο και δώσετε παράδειγμα για τον καθένα.
γ) Να εντοπίσετε τρία διαφορετικά σχήματα λόγου (εκφραστικά μέσα) και να δώσετε για το καθένα ένα παράδειγμα.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Γ. Να επιλέξετε ένα από τα δύο παρακάτω θέματα γράφοντας ένα ενιαίο κείμενο 80 περίπου λέξεων.
α) Να συγκρίνετε την εμπειρία του Αναστάση με την αντίστοιχη ενός νέου ανθρώπου (χωρίς εργασιακή εμπειρία) σήμερα που μόλις βγαίνει στην αγορά εργασίας. Τι προσδοκίες θα είχε, πως θα έψαχνε δουλειά, τι συναισθήματα θα είχε ανάλογα με το αποτέλεσμα της αναζήτησης του.
β) Γράψτε ένα διαφορετικό τέλος στην ιστορία, υποθέτοντας ότι ο Αναστάσης κατάφερε να συναντήσει τον Διευθυντή του γραφείου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 8
ΘΕΜΑΤΑ
ΜΑΚΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΕΑΕ
Ακολουθείστε μας και στο Tik Tok
