Αρχαία Ελληνικά Α´ Λυκείου: Θουκυδίδου “Ιστορίαι” 3.71-72 (Κριτήριο αξιολόγησης)

Αρχαία Ελληνικά Α´ Λυκείου: Θουκυδίδου “Ιστορίαι” 3.71-72 (Κριτήριο αξιολόγησης)

Θουκυδίδου Ἱστορίαι, 3, 71-72

ΚΕΙΜΕΝΟ

Δράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους εἶπον ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων, τό τε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ᾽ ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέμιον ἡγεῖσθαι. Ὡς δὲ εἶπον, καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώμην. Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας ὡς ξυνέφερε καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν, ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται. Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν. Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ, καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν. Ἀφικομένης δὲ νυκτὸς ὁ μὲν δῆμος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη, καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα εἶχον· οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον, οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν, καὶ τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα: Δράσαντες δὲ τοῦτο… ἐπιστροφὴ γένηται.

Μονάδες 30

 

2. Κάτω από ποιες συνθήκες συγκάλεσαν την εκκλησία του δήμου οι ολιγαρχικοί, ποιες αποφάσεις έλαβε αυτή και ποια η σημασία τους για τις εξελίξεις στο νησί της Κέρκυρας;

Μονάδες 10

 

3. Ποια ήταν η επιδίωξη των Κερκυραίων ολιγαρχικών σχετικά με την αποστολή πρεσβείας στην Αθήνα και ποια ήταν η αντίδραση των Αθηναίων;

Μονάδες 10

 

4. Σ’ αυτές τις ακρότητες έφτασε ο εμφύλιος πόλεμος και προκάλεσε μεγάλη εντύπωση, γιατί ήταν ο πρώτος που έγινε. Αργότερα μπορεί κανείς να πη ότι ολόκληρος ο Ελληνισμός συνταράχτηκε, γιατί παντού σημειώθηκαν εμφύλιοι σπαραγμοί. Οι δημοκρατικοί καλούσαν τους Αθηναίους να τους βοηθήσουν και οι ολιγαρχικοί τους Λακεδαιμονίους. Όσο διαρκούσε η ειρήνη δεν είχαν ούτε πρόφαση, αλλά ούτε την διάθεση να τους καλέσουν για βοήθεια. Με τον πόλεμο, όμως, καθεμιά από τις αντίπαλες πολιτικές παρατάξεις μπορούσε εύκολα να βρη ευκαιρία να προκαλέση εξωτερική επέμβαση για να καταστρέψη τους αντιπάλους της και να ενισχυθή η ίδια για ν’ ανατρέψη το πολίτευμα. Θουκυδίδου Ἱστορίαι, 3, 82.1 [Μετάφραση: Άγγελος Βλάχος]

 

Στο παραπάνω μεταφρασμένο απόσπασμα ο Θουκυδίδης κάνει μια σειρά από διαπιστώσεις για τον ρόλο των Αθηναίων και των Λακεδαιμονίων κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Σε ποιο βαθμό επιβεβαιώνονται αυτές από την ιστορική αφήγηση στο πρωτότυπο κείμενο;

Μονάδες 10

 

5. Να γράψετε ένα απλή ή σύνθετη ομόρριζη λέξη της Νέας Ελληνικής, για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ξυγκαλέσαντες, εἶπον, γένηται, κατέλαβον, ᾤκουν.

Μονάδες 10

 

 

 

6. Να συνδέσετε καθεμία από τις φράσεις της στήλης Α με μία φράση της στήλης Β, ώστε να συμπληρώνεται ορθά το νόημά της. Τρεις φράσεις της στήλης Β περισσεύουν.

Α

Β

1.     Βαθύτερη αιτία του Πελοποννησιακού πολέμου, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, είναι 2.     Η μόνη αξία στην οποία μπορεί να στηριχθεί ο άνθρωπος είναι, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, 3.     Στο έργο του Θουκυδίδη το πρότυπο του ηγέτη που ενσαρκώνει ο Περικλής χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, 4.     Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ο υπεύθυνος πολίτης χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, 5.      Το ιστορικό έργο του Θουκυδίδη χαρακτηρίζεται

α. η πλεονεξία και η φιλοτιμία των δημαγωγών. β. η οικονομική και στρατιωτική ανάπτυξη της Αθήνας. γ. από πολιτική οξυδέρκεια και πολιτικό θάρρος. δ. η δύναμη. ε. η λογική. ζ. από τη χρήση της λογικής και της σύνεσης. η. από αμεροληψία στην έκθεση των γεγονότων. θ. από την απλότητα του ύφους.

Μονάδες 10

 

 

7. α. τὴν γνώμην, Ἀθηναίων, τῷ δήμῳ, τήν ἀγορὰν, τὴν ἤπειρον. Nα μεταφέρετε τα πρωτόκλιτα και τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά στον αντίθετο αριθμό. (μονάδες 5)

β. Πέμπουσι, εἴη, ἔπεισαν, εἶπον, κατέλαβον : Να γράψετε το β´ ενικό της υποτακτικής στον χρόνο που βρίσκονται τα παραπάνω ρήματα. (μονάδες 5)

Μονάδες 10

8. ἐπικυρῶσαι, πρέσβεις, ἐπιστροφὴ, ἐς Αἴγιναν, τῷ δήμῳ. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις λέξεις του κειμένου και να δηλώσετε τον όρο που προσδιορίζουν.

Μονάδες 10

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

 

1. Αφού λοιπόν έκαναν αυτό και αφού κάλεσαν σε συνέλευση τους Κερκυραίους είπαν ότι αυτή τους η πράξη ήταν ό,τι καλύτερο και ότι δεν με κανένα τρόπο δεν θα υποδουλωνονταν από τους Αθηναίους, και στο εξής μένοντας ουδέτεροι να μη δέχονται κανέναν από τους δύο, παρά μόνο με ένα πλοίο, ενώ πλοία σε μεγαλύτερο αριθμό να τα θεωρούν εχθρικά. Και αφού μίλησαν ανάγκασαν (τους Κερκυραίους) να επικυρώσουν την πρόταση τους. Στέλνουν ακόμη και στην Αθήνα αμέσως πρέσβεις και για να εξηγήσουν για όσα έγιναν πως ήταν τα συμφέροντα και να πείσουν αυτούς που είχαν καταφύγει εκεί να μην προβαίνουν σε καμιά εχθρική ενέργεια, για να μην υπάρξει καμιά τιμωρία (αντεκδίκηση).

 

2. Μετά τη δολοφονία των αρχηγών των δημοκρατικών οι ολιγαρχικοί συγκάλεσαν την εκκλησία του δήμου. Στη συνέλευση αυτή οι ολιγαρχικοί τόνισαν ότι οι τρέχουσες εξελίξεις ήταν συμφέρουσες για την Κέρκυρα, διότι έτσι το νησί δε διέτρεχε τον κίνδυνο υποδούλωσής του στην Αθήνα (εἶπον ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων). Επισήμαναν ακόμη την αναγκαιότητα τήρησης ουδετερότητας υπό όρους, γεγονός που σήμαινε διάλυση της επιμαχίας με την Αθήνα. Γι’ αυτό και η παρουσία περισσότερων του ενός πλοίων θα έπρεπε να θεωρείται ενέργεια εχθρική και να οδηγεί σε πολεμική κινητοποίηση (τό τε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ᾽ ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέμιον ἡγεῖσθαι). Ουσιαστικά η απόφαση αυτή ακυρώνει την αμυντική συμμαχία Αθηναίων – Κερκυραίων. Παράλληλα, διαπιστώνει κανείς πως δεν επιδιώκεται ολοκληρωτική αποκοπή των δεσμών της Κέρκυρας με την υπερδύναμη αυτή της εποχής. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί τον αρχικό σκοπό των ολιγαρχικών, που ήταν να εγκαταστήσουν την ολιγαρχία στην Κέρκυρα.

 

 

3. Η πρεσβεία που στάλθηκε στην Αθήνα ήταν επιφορτισμένη με διπλό σκοπό: αφενός να πείσει τους Αθηναίους ότι οι εξελίξεις στην Κέρκυρα ήταν συμφέρουσες και γι’ αυτούς, αφετέρου να διεγείρει τη φιλοπατρία των δημοκρατικών Κερκυραίων που είχαν καταφύγει στην Αθήνα, ώστε να μην προσπαθήσουν να ανατρέψουν τη νέα πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στο νησί (Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας ὡς ξυνέφερε καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν, ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται). Η αντίδραση των Αθηναίων υπήρξε άμεση. Συνέλαβαν τους πρέσβεις, καθώς και όσους από τους Κερκυραίους συντάχθηκαν τώρα μαζί τους (πρόκειται για τους Κερκυραίους που είχαν προηγουμένως καταφύγει στην Αθήνα) και τους συγκέντρωσαν στην Αίγινα (Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν). Η σύλληψη των πρέσβεων, που θεωρούντανπρόσωπα ιερά και απαραβίαστα, αντιστρατεύεται τους κανόνες του «διεθνούς δικαίου» της εποχής. Ωστόσο, η ενέργεια των Αθηναίων δικαιολογείται στην παρούσα περίπτωση από την κατάλυση της έννομης τάξης που προηγήθηκε στην Κέρκυρα και από την ανάρμοστη δράση των ίδιων των πρέσβεων στην Αθήνα.

 

4. Ο Θουκυδίδης στο μεταφρασμένο κείμενο (82.1) διαπιστώνει ότι σε όλη την Ελλάδα, όπου υπήρξαν εμφύλιοι πόλεμοι, οι δημοκρατικοί στηρίζονταν στους Αθηναίους να τους βοηθήσουν και οι ολιγαρχικοί στους Λακεδαιμονίους. Επιπλέον, επισημαίνει ότι καθεμιά από αυτές τις αντίπαλες πολιτικές παρατάξεις επιζητούσε εξωτερική επέμβαση για να καταστρέψει τους αντιπάλους της και να ανατρέψει το πολίτευμα. Οι παραπάνω διαπιστώσεις του επιβεβαιώνονται από τα γεγονότα του πρωτότυπου κείμενου (71-72). Ειδικότερα, μετά τη δολοφονία των αρχηγών των δημοκρατικών οι ολιγαρχικοί υποστήριξαν στη συνέλευση που συγκάλεσαν οι ίδιοι ότι το νησί δε διέτρεχε πλέον τον κίνδυνο υποδούλωσής του στην Αθήνα 6. (ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων) κατηγορώντας προφανώς τη δημοκρατική παράταξη του Πειθία πως λειτουργούσε προς όφελος των Αθηναίων και εις βάρος των Κερκυραίων και της ουδετερότητας. Στη συνέχεια, όμως, αποδεικνύεται ότι και οι ολιγαρχικοί στηρίζονταν στην εξωτερική βοήθεια και παρέμβαση (της Κορίνθου και της Σπάρτης). Πιο συγκεκριμένα, με την άφιξη ενός πολεμικού πλοίου από την Κόρινθο και των Λακεδαιμονίων πρέσβεων δίνεται η ευκαιρία στους ολιγαρχικούς που πλέον έχουν την εξουσία, να επιτεθούν κατά των δημοκρατικών αντιπάλων τους και να τους νικήσουν στη μάχη (Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ, καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν). Είναι σαφές λοιπόν ότι η σπαρτιατική αποστολή που έσπευσε στην Κέρκυρα στάλθηκε ως άμεση αντίδραση στις προηγηθείσες ενέργειες των Αθηναίων και είχε σκοπό την ανάληψη δραστικών πρωτοβουλιών και τη δυναμική εκκαθάριση της πολιτικής κατάστασης προς όφελος των Κερκυραίων ολιγαρχικών και κατ’ επέκταση των συμφερόντων της Σπάρτης (και της Κορίνθου). Η παρέμβαση, επομένως, της Σπάρτης στα εσωτερικά της Κέρκυρας είναι πλέον απροκάλυπτη. Εύλογα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι διαπιστώσεις του Θουκυδίδη (τάση προς γενίκευση) για τον ρόλο της Αθήνας και της Σπάρτης είναι απολύτως δικαιολογημένες.

 

5. 1-β, 2-ε, 3-γ, 4-η, 5-θ

 

6. ξυγκαλέσαντες: κλήση, εἶπον: επικός, κατέλαβον: κατάληψη, ᾤκουν: οικία.

 

 

 

7. α. τὴν γνώμην: τὰς γνώμας, Ἀθηναίων: Ἀθηναίου, τῷ δήμῳ: τοῖς δήμοις, τήν ἀγορὰν: τὰς ἀγοράς, τὴν ἤπειρον: τὰς ἡπείρους.

β. Πέμπουσι: πέμπωσι, εἴη: ᾖ, ἔπεισαν: πείσωσι, εἶπον: εἴπωσι, κατέλαβον: καταλάβωσι.

 

8. ἐπικυρῶσαι: αντικείμενο στο ρήμα ἠνάγκασαν, τελικό απαρέμφατο.

πρέσβεις: αντικείμενο στο Πέμπουσι.

ἐπιστροφὴ: υποκείμενο του ρήματος γένηται.

ἐς Αἴγιναν: εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου στο κατέθεντο.

τῷ δήμῳ: αντικείμενο στο ἐπιτίθενται.

 

 

«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».

 

 

 

 

Ακολουθείστε μας και στο Tik Tok