Τα πιο SOS θέματα για την Έκθεση των Πανελληνίων 2019

Η Έκθεση είναι από τα βασικότερα μαθήματα που διδάσκεται ο μαθητής από τα πρώτα χρόνια της εκπαιδευτικής του διαδρομής. Η αξία του συγκεκριμένου μαθήματος είναι τεράστια, διότι μέσα απ’ αυτό ο νέος μαθαίνει να εκφράζεται, να επικοινωνεί σωστά, να επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται και γενικότερα, με την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που του προσφέρει η γλώσσα, ο νέος μαθαίνει να ανταπεξέρχεται στις ανάγκες της καθημερινότητάς του. Επομένως δεν είναι παράξενο που το μάθημα της Έκθεσης εξετάζεται πανελλαδικά, ανεξαρτήτως της κατεύθυνσης σπουδών που ακολουθεί κάθε υποψήφιος. Σήμερα θα σχολιάσουμε τα εξεταστικά θέματα των τελευταίων δέκα ετών κυρίως για το μάθημα της Έκθεσης και να επιχειρήσουμε ορισμένες προβλέψεις για τα θέματα που περιμένουμε στο φετινό εξεταστικό φύλλο.

Ξεκινώντας με το κείμενο που αποτελεί τον πυρήνα, πάνω στον οποίο βασίζεται ολόκληρο το εξεταστικό φύλλο της Έκθεσης, παρατηρούμε ότι τα τελευταία δέκα χρόνια συνήθως δίδεται στους υποψηφίους κείμενο επιστημονικό ή λογοτεχνικό ή συνδυασμός των δύο ειδών. Μόλις δύο φορές οι εξεταστές έχουν επιλέξει άρθρο δημοσιευμένο στον τύπο ως βάση της εξέτασης. Άρα τα κείμενα που συνήθως επιλέγουν οι εξεταστές κινούνται λίγο πάνω από τον μέσο όρο της αντιληπτικής ικανότητας των 18χρονων υποψηφίων, οι οποίοι οφείλουν, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, να έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα και επαρκώς στις ασκήσεις κατανόησης κειμένου και στην παραγωγή της περίληψης.

Μέχρι και το 2014 όλες οι επιτροπές επέλεγαν ως θέμα κατανόησης την ανάπτυξη ενός σύντομου αποσπάσματος μέσα από το κείμενο. Από το 2015 όμως και εξής αυτή η παράδοση έχει αντικατασταθεί από την άσκηση του «Σωστού-Λάθους» που φαινομενικά δείχνει πιο εύκολη και προσιτή στους υποψηφίους, αλλά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διότι προϋποθέτει κατανόηση του κειμένου σε ικανοποιητικό βαθμό. Σε διαφορετική περίπτωση ακόμα και ένας καλά προετοιμασμένος υποψήφιος ενδέχεται να έχει ατυχείς επιλογές και απώλειες βαθμών στη συγκεκριμένη άσκηση. Την οποία φυσιολογικά θα τη δούμε και στο φετινό εξεταστικό φύλλο του μαθήματος.

Στις υπόλοιπες ασκήσεις του δεύτερου μέρους της εξέτασης, τα τελευταία χρόνια, παρατηρούμε ότι αγαπημένες ασκήσεις είναι τα θέματα της δομής και ανάπτυξης παραγράφου, της συνοχής κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις και φράσεις), των σημείων στίξης (εισαγωγικά, παρένθεση, διπλή παύλα, ερωτηματικό) και της μεταφορικής χρήσης της γλώσσας. Ειδικά οι διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις αποτελούν ένα μόνιμο θέμα από το 2014 έως και το 2018, ενώ τα σημεία στίξης ζητούνται από το 2013 έως και το 2017 συνεχώς.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι οι εξεταστές δεν αξιοποιούν τη θεωρία για τους τρόπους και τα μέσα πειθούς (μόνο το 2009 ζητήθηκε η αυθεντία). Αλλά από την άλλη επιλέγουν, ειδικά από το 2015 και εξής, πρωτότυπα ή πρωτοεμφανιζόμενα θέματα, όπως είναι η ερμηνεία του γ προσώπου, η ερμηνεία του β προσώπου, η ερμηνεία της παρένθεσης, η ερμηνεία του ασύνδετου σχήματος και ο εντοπισμός/ερμηνεία της παθητικής φωνής σε σχέση με το ύφος. Το 2016 εμφανίστηκε, μόλις για δεύτερη φορά μετά από χρόνια, η ερμηνεία του α πληθυντικού προσώπου. Ενώ η ερμηνεία ή/και η μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική ή το ανάποδο έχει να ζητηθεί από το 2013.

Επειδή την τελευταία τετραετία οι εξεταστές επιλέγουν σταθερά ένα θέμα που τα μη εμφανισμένα, αξίζει να αναφέρουμε τέτοιου είδους θέματα ως πιθανές επιλογές για το 2019. Τα γνωρίσματα του άρθρου, τα γνωρίσματα του αποδεικτικού δοκιμίου, ο χαρακτηρισμός συλλογισμού με κριτήριο τις προκείμενες, ο χαρακτηρισμός του ύφους, τα γνωρίσματα του διαφημιστικού ή του πολιτικού λόγου, η ερμηνεία των στατιστικών, η αξιολόγηση επαγωγικού συλλογισμού, η αξιολόγηση των τεκμηρίων, η ερμηνεία του μακροπερίοδου ή μικροπερίοδου λόγου, η ερμηνεία του παρατακτικού ή υποτακτικού ύφους, η ερμηνεία του λόγιου ή λαϊκού λεξιλογίου, η ερμηνεία του χρόνου ή της έγκλισης του ρήματος, η ερμηνεία του επικοινωνιακού σκοπού του συγγραφέα και το διάγραμμα αποτελούν ασκήσεις που δεν έχουν εμφανιστεί ποτέ μέχρι σήμερα και αποτελούν υποψήφια θέματα για το 2019. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και θέματα που έχουν εμφανιστεί μόλις μια φορά στο παρελθόν όπως ο χαρακτηρισμός και η αξιολόγηση παραγωγικού συλλογισμού, ο μετασχηματισμός ύφους από επίσημο σε ανεπίσημο, η δημιουργία περιόδων κειμένου από λέξεις και τα γνωρίσματα του στοχαστικού δοκιμίου. Μόλις το 2010 ζητήθηκαν τα γνωρίσματα του επιστημονικού κειμένου.

Στο θέμα των συνώνυμων και αντώνυμων αξίζει να επισημάνουμε ότι τα τελευταία δύο χρόνια (2017, 2018) οι εξεταστές ζητούν τα συνώνυμα μέσα σε περιόδους κειμένου, ώστε ο υποψήφιος να δώσει το απόλυτα ακριβές και κατάλληλο συνώνυμο που ταιριάζει νοηματικά στο περιεχόμενο της πρότασης. Γι’ αυτόν τον λόγο οι υποψήφιοι πρέπει να είναι προσεκτικοί σε αυτή την άσκηση.

Τέλος, στο θέμα της παραγωγής λόγου μπορούμε να κάνουμε χρήσιμες επισημάνσεις για τη μορφή και το περιεχόμενο του ζητούμενου κειμένου. Όσον αφορά τη μορφή, παρατηρούμε ότι, την τελευταία δεκαετία, οι εξεταστές έχουν επιλέξει μόνο τις μορφές του άρθρου και του προετοιμασμένου προφορικού λόγου (εισήγηση, ομιλία) και μάλιστα σε αλληλουχίες συνεχόμενων ετών. Επειδή το 2018 ζητήθηκε άρθρο, πιθανότατα και τη φετινή χρονιά ζητούμενη μορφή θα είναι αυτή του άρθρου. Γι’ αυτόν το λόγο οι υποψήφιοι οφείλουν να εφαρμόσουν καλά την τεχνική παραγωγής τίτλου και τα βασικά μορφικά χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου κειμενικού είδους. Όσον αφορά το περιεχόμενο της παραγωγής λόγου, παρατηρούμε ότι οι εξεταστές έχουν μια ιδιαίτερη συμπάθεια σε ζητούμενα που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την παιδεία, την εκπαίδευση και την αγωγή του (νέου) ανθρώπου. Γι’ αυτόν το λόγο οι υποψήφιοι του 2019 οφείλουν μεν να έχουν προετοιμαστεί ικανοποιητικά σε όλες τις θεματικές ενότητες. Αλλά ιδιαίτερα στα θέματα της παιδείας και της αγωγής να έχουν δώσει μια μεγαλύτερη προσοχή.

Β μέρος Έκθεσης

11 εμφανίσεις

• Δομή και ανάπτυξη παραγράφου (2000, 2004, 2005, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018)

8 εμφανίσεις

• Μεταφορική (ποιητική) λειτουργία γλώσσας (2002, 2004, 2006, 2009, 2011-2014)

7 εμφανίσεις

• Διαρθρωτικές λέξεις/συνοχή (2000, 2001, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018)

5 εμφανίσεις

• Τρόποι και μέσα πειθούς (2003, 2006, 2007, 2009, 2012)

4 εμφανίσεις

• Σχηματισμός λέξεων από άλλες λέξεις (2001, 2004, 2005, 2008)
• Σωστό-Λάθος (2015-2018)

3 εμφανίσεις

• Ερμηνεία ή/και μετατροπή ενεργητικής-παθητικής σύνταξης (‘09, ‘12, ‘13)
• Ερμηνεία εισαγωγικών (2011, 2014, 2016)
• Ερμηνεία ερωτηματικού/ερώτησης/ρητορικού ερωτήματος (2003, 2013, 2017)

2 εμφανίσεις

• Γνωρίσματα επιστημονικού λόγου (2002, 2010)
• Ερμηνεία διπλής παύλας (2013, 2015)
• Ερμηνεία α πληθυντικού προσώπου (2007, 2016)

1 εμφάνιση

• Συλλογιστική πορεία παραγράφου (2002)
• Χαρακτηρισμός και αξιολόγηση συλλογισμού (2004)
• Διατύπωση άποψης για χωρίο (2005)
• Μετασχηματισμός ύφους από επίσημο σε ανεπίσημο (2007)
• Δημιουργία περιόδων κειμένου από λέξεις (2008)
• Γνωρίσματα στοχαστικού δοκιμίου (2008)
• Ερμηνεία γ προσώπου (2015)
• Ερμηνεία β ενικού προσώπου (2016)
• Η ερμηνεία της παρένθεσης (2016)
• Η ερμηνεία του ασύνδετου σχήματος (2017)
• Εντοπισμός και ερμηνεία παθητικής φωνής για το ύφος (2018)

Ασκήσεις που δεν έχουν εμφανιστεί ποτέ στις Πανελλήνιες

• Ο χαρακτηρισμός ενός συλλογισμού με κριτήριο τις προκείμενες
• Η αξιολόγηση ενός επαγωγικού συλλογισμού
• Η αξιολόγηση των τεκμηρίων
• Τα γνωρίσματα του διαφημιστικού λόγου
• Τα γνωρίσματα του πολιτικού λόγου
• Ο χαρακτηρισμός του κειμενικού ύφους
• Τα γνωρίσματα του αποδεικτικού δοκιμίου
• Τα γνωρίσματα του άρθρου
• Η ερμηνεία των στατιστικών στοιχείων και των αναλογιών
• Η ερμηνεία της επιλογής του μακροπερίοδου ή μικροπερίοδου λόγου
• Η ερμηνεία της επιλογής του παρατακτικού ή υποτακτικού λόγου
• Η ερμηνεία της επιλογής του λόγιου ή λαϊκού λεξιλογίου
• Η ερμηνεία του επικοινωνιακού σκοπού του συγγραφέα
• Η ερμηνεία της επιλογής του χρόνου ή της έγκλισης του ρήματος
• Το διάγραμμα μιας παραγράφου

Για το δεύτερο μέρος της εξέτασης της Νεοελληνικής Γλώσσας Γενικής Παιδείας όλοι οι υποψήφιοι πρέπει να είστε καλά προετοιμασμένοι στα συνηθέστερα θέματα. ||| Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εμφανιστεί εκφώνηση για τη δομή/ανάπτυξη παραγράφου. Πιθανό είναι φέτος και το θέμα της δήλωσης/συνυποδήλωσης. ||| Τα τελευταία χρόνια οι εξεταστές προτιμούν την ερμηνεία διαρθρωτικών λέξεων. ||| Παλαιότερα ήταν συχνές οι εκφωνήσεις που ζητούσαν την αυθεντία, την ανάλυση σύνθετων λέξεων και τη σύνθεση νέων. ||| Μετά από χρόνια ενδέχεται να επανεμφανιστεί η μετατροπή ενεργητικής σε παθητική ή το αντίθετο. Ιδιαίτερη προσοχή να δοθεί στις λειτουργίες των συντάξεων. ||| Τα 2 τελευταία χρόνια ζητήθηκε η ερμηνεία των εισαγωγικών, της παρένθεσης και του ερωτηματικού. Η διπλή παύλα και η διπλή τελεία ενδέχεται να ζητηθούν φέτος. ||| Μεγάλη προσοχή να δώσουμε ακόμα στα γνωρίσματα του επιστημονικού λόγου, στην ερμηνεία του α πληθυντικού και των α και β ενικού προσώπων. |||Φίλες και φίλοι, κάντε εγγραφή στο κανάλι της Ψηφιακής Μάθησης. Γράψτε σχόλια και παρατηρήσεις κάτω από το βίντεο. Για τις απορίες ή τους προβληματισμούς σας επικοινωνήστε μαζί μας στα social media. Και να θυμάστε: σύντομα η Ψηφιακή Μάθηση θα υπάρχει στον κόσμο του εκπαιδευτικού διαδικτύου. Καλή δύναμη και καλή συνέχεια στην προσπάθειά σας.

Στην εξέταση της Νεοελληνικής Γλώσσας Γενικής Παιδείας ορισμένες εκφωνήσεις του δεύτερου μέρους είναι λιγότερο ή καθόλου συνηθισμένες, αλλά αξίζουν την προσοχή μας στην τελευταία επανάληψη. ||| Τέτοια θέματα είναι ο χαρακτηρισμός και η αξιολόγηση συλλογισμού, τα γνωρίσματα του στοχαστικού δοκιμίου, ο μετασχηματισμός του ύφους, η δημιουργία περιόδων από λέξεις, η αναγνώριση των μέσων πειθούς στην επίκληση του συναισθήματος και οι τρόποι σύνδεσης παραγράφων. ||| Θέματα που δεν έχουν εμφανιστεί ποτέ είναι η αναγνώριση συλλογισμού με κριτήριο τις προκείμενες, τα γνωρίσματα του άρθρου, ο τρόπος οργάνωσης και τα γνωρίσματα του αποδεικτικού δοκιμίου, η διάκριση/ερμηνεία του λόγιου και λαϊκού λεξιλογίου, η αναζήτηση του ειδικού λεξιλογίου και η λειτουργία των αναφορικών προτάσεων. ||| Περισσότερα θέματα που δεν έχουν εμφανιστεί μέχρι σήμερα μπορείτε να δείτε στην περιγραφή του βίντεο.  Καλό είναι να μην υποτιμούμε αυτά τα θέματα και αξίζει να σημειωθεί ότι η ερμηνεία των β και γ ενικού, της παρένθεσης και του ασύνδετου αποτελούν θέματα που οι εξεταστές τίμησαν δεόντως μόλις τα 3 τελευταία χρόνια. ||| Φίλες και φίλοι, κάντε εγγραφή στο κανάλι της Ψηφιακής Μάθησης. Γράψτε σχόλια και παρατηρήσεις κάτω από το βίντεο. Για τις απορίες ή τους προβληματισμούς σας επικοινωνήστε μαζί μας στα social media. Και να θυμάστε: σύντομα η Ψηφιακή Μάθηση θα υπάρχει στον κόσμο του εκπαιδευτικού διαδικτύου. Καλή δύναμη και καλή συνέχεια στην προσπάθειά σας.

…………………………………………

Περισσότερα θέματα που δεν έχουν εμφανιστεί ποτέ στο β μέρος της εξέτασης του μαθήματος

– αξιολόγηση επαγωγικού συλλογισμού

– αναγνώριση και αξιολόγηση τεκμηρίων

– γνωρίσματα διαφημιστικού και πολιτικού λόγου

– γνωρίσματα επιφυλλίδας

– αναγνώριση ύφους

– ερμηνεία στατιστικών στοιχείων και αναλογίας

– λειτουργία παραδειγμάτων ως τεκμηρίων στην επίκληση της λογικής

– παραγωγή ομόρριζων λέξεων

– ερμηνεία μακροπερίοδου ή μικροπερίοδου λόγου

– ερμηνεία παρατακτικού ή υποτακτικού λόγου

– ερμηνεία χρόνου ή έγκλισης ρήματος

– αναγνώριση και ερμηνεία επικοινωνιακού σκοπού συγγραφέα

– μετασχηματισμός ρηματικού συνόλου σε ονοματικό

– διάγραμμα παραγράφου

Καλή αρχή, καλή δύναμη και καλή επιτυχία σε όλες τις υποψήφιες  και σε όλους τους υποψήφιους.