«Μας πολεμάνε χώρες που οι μεγαλύτερες προσωπικότητες που έχουν αναδείξει είναι ο Χίτλερ και ο Άγιος Βασίλης» (!!!) αναφέρει μια viral εικόνα που είδα σήμερα το πρωί και μ’ έκανε να μελαγχολήσω για το επίπεδο αντίληψης των ανθρώπων που επιδοκιμάζουν, με μέγα πάθος μάλιστα, αυτού του είδους τις απόψεις και τις νοοτροπίες! Κατανοώ ότι η μακρόχρονη οικονομική κρίση έχει υπονομεύσει τις ψυχικές και πνευματικές αντοχές του σύγχρονου Έλληνα, όμως, μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να υιοθετούνται, τόσο άκριτα και τόσο αντίθετα στην κοινή λογική και την πραγματικότητα, απόψεις που προσβάλουν τον άνθρωπο και την ιστορική αλήθεια, υπάρχει μια μεγάλη απόσταση, η οποία δυστυχώς φαίνεται ότι, υπό το βάρος των πολιτικών εξελίξεων, καλύπτεται χωρίς το δισταγμό της νηφάλιας σκέψης και της ψυχραιμίας!
Είχα επισημάνει σε προηγούμενη δημοσίευση («Μάθημα Αρχαίων Ελληνικών») με ποιον τρόπο η γερμανική και γενικότερα η σημερινή κραταιά ευρωπαϊκή πολιτική τάξη αντέγραψε «κατά γράμμα» τη στρατηγική που ακολούθησαν το 404 π.Χ. οι Λακεδαιμόνιοι, για να εξαναγκάσουν τους Αθηναίους να συμβιβαστούν με την ταπεινωτική τους ήττα στον πελοποννησιακό πόλεμο! Δεν αποτελεί μυστικό ότι η αρχαία ελληνική γραμματεία και ειδικότερα τα ιστορικά κείμενα του Ξενοφώντα και του Θουκυδίδη αποτελούν, εδώ και πολλές δεκαετίες, αντικείμενα εμπεριστατωμένης και σχολαστικής μελέτης σ’ όλες τις μεγάλες πανεπιστημιακές σχολές πολιτικής, πολεμικής, διοικητικής, εμπορικής, επιχειρηματικής, κοινωνικής, ψυχολογικής και διαφημιστικής στρατηγικής της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που, στη δική μου αντίληψη, οι ξένοι ερευνητές φαίνεται να μελετούν και να ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ την ελληνική ιστορία πολύ καλύτερα και πολύ βαθύτερα απ’ όσο τη γνωρίζουμε εμείς οι Έλληνες…
Η τακτική του «οικονομικού πνιγμού» που εφάρμοσαν οι Γερμανοί απέναντι στους διαφωνούντες και «επαναστατούντες» εταίρους (Κύπρος, Ελλάδα) δεν αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα που επιβεβαιώνει αυτή την εκτίμηση! Ένας «αστικός μύθος», αν και δεν πρέπει να απέχει και πολύ από την πραγματικότητα, αναφέρει ότι την περίοδο του ψυχρού πολέμου οι Αμερικανοί είχαν κάνει τον Θουκυδίδη «φύλλο και φτερό» προσπαθώντας να κατανοήσουν τις στρατηγικές που εφάρμοζαν οι Αθηναίοι ενάντια στους Λακεδαιμονίους, ώστε να επιβάλλουν την ηγεμονία τους σε ολόκληρο τον τότε ελληνικό κόσμο! Το ωραίο δεν είναι μόνο ότι τις κατανόησαν! Το ωραίο είναι ότι τις εφάρμοσαν κιόλας!
Στρατηγικοί όροι όπως «τακτική εξουθένωσης», «αποφυγή υπερεξάπλωσης», «εσωτερική και εξωτερική εξισορρόπηση», «αποτροπή μέσω αντιποίνων», «δημιουργία ισοδύναμου τετελεσμένου», «αρχή ασύμμετρης ανταπόδοσης», «αποτροπή μέσω άρνησης», «στρατηγική καμένης γης», «αποτροπή μέσω επίδειξης δύναμης», «μέθοδος εξαναγκασμού», «οριζόντια κλιμάκωση», «διεθνής νομιμοποίηση μέσω τετελεσμένου», «αποφυγή στρατηγικού αιφνιδιασμού» θεωρείται ότι αποτελούσαν βασικούς κανόνες των αμερικανικών στρατιωτικών εγχειριδίων την εποχή του μεγάλου ανταγωνισμού με την πάλαι ποτέ κραταιά αντίπαλο Σοβιετική Ένωση! Πρόκειται για στρατιωτικές τακτικές που περιγράφονται με κάθε λεπτομέρεια στο ιστορικό έργο του Θουκυδίδη! Μάλιστα, η ίδια η λειτουργία και ο τρόπος οργάνωσης της Βορειοατλαντικής Συμμαχία (ΝΑΤΟ) θεωρείται ότι θυμίζουν πολύ έντονα την Α’ Αθηναϊκή ή Δηλιακή Συμμαχία του 479 π.Χ. Γενικότερα, ο τρόπος που οι Η.Π.Α. «έστησαν» την ιμπεριαλιστική τους πολιτική απέναντι στην Ε.Σ.Σ.Δ., κατά τη διάρκεια του δευτέρου μισού του 20ου αιώνα, παρομοιάζεται συχνά με τον ανταγωνισμό Αθηναίων και Σπαρτιατών την εποχή του «Χρυσού Αιώνα» του Περικλή…
Η ευρύτερη κοινή γνώμη θεωρεί ότι οι αρχαίοι Έλληνες κληροδότησαν στο σύγχρονο κόσμο μόνο ωραία ιδανικά, δημοκρατία, κλασική τέχνη, ποίηση, θέατρο, ανθρωπισμό, φιλοσοφία, επιστήμες και λόγο! Μεγάλο λάθος! Οι αρχαίοι Έλληνες μάς δίδαξαν επίσης τις πολιτικές της «οικονομικής λιτότητας» (κλασική Σπάρτη) και του «ιμπεριαλισμού» (Αθήνα 5ου αιώνα π.Χ.), τις πολεμικές στρατηγικές (Περσικοί Πόλεμοι και Πελοποννησιακός Πόλεμος) και βέβαια τον… λαϊκισμό του πολιτικού λόγου (Αθηναίοι δημαγωγοί 4ου αιώνα π.Χ.)… Ειδικά στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., ο Ισοκράτης και ο Δημοσθένης έκαναν συχνές εκκλήσεις και παρακλήσεις στους λόγους τους για τον σεβασμό του δικαιώματος της «ισηγορίας», δηλαδή του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης της προσωπικής άποψης, το οποίο ομολογουμένως δεν ετύγχανε του απόλυτου σεβασμού των Αθηναίων πολιτών την εποχή της παρακμής της αθηναϊκής δημοκρατίας! Πρόκειται για την εποχή που οι «δημαγωγοί» ή «δημοκόλακες» πολιτικοί είχαν τη δύναμη να «ελέγχουν» το θυμικό του αθηναϊκού δήμου επηρεάζοντας άμεσα τις αποφάσεις του προς όφελός τους…
Όλα αυτά τα «διδάγματα», τόσο τα θετικά όσο και τα λιγότερα θετικά, «διδάγματα» που ο ελληνικός πολιτισμός κληροδότησε στο σύγχρονο δυτικό κόσμο, αποτελούν πρακτικές της καθημερινής πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη, που ενισχύονται βέβαια σήμερα από τη επιρροή που ασκούν στις δυτικές κοινωνίες τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές πολιτικές ηγεσίες όχι μόνο επιδεικνύουν, εδώ και δεκαετίες, χαρακτηριστική αδυναμία αξιοποίησης της πολύτιμης παρακαταθήκης των αρχαίων προγόνων, αλλά πολύ συχνά δείχνουν σαν να βρίσκονται σε κατάσταση… ολοκληρωτικής ΑΓΝΟΙΑΣ της παρακαταθήκης αυτής! Τα πρόσφατα πολιτικά γεγονότα στη χώρα μας δείχνουν ότι η πολιτική ηγεσία του τόπου αγνοεί, δυστυχώς επιδεικτικά, ακόμα και πιο πρόσφατα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, όπως είναι ο εθνικός διχασμός της περιόδου 1915-1922, ο εμφύλιος της περιόδου 1945-1949 και η ακραία πόλωση της περιόδου 1965-1974, γεγονότα που όλα δυστυχώς οδήγησαν σε μεγάλες εθνικές τραγωδίες…
Ταυτόχρονα, ο μέσος Έλληνας πολίτης συναγωνίζεται στην ιστορική άγνοια με τις πολιτικές του ηγεσίες! Δεν μπορεί να εξηγηθεί διαφορετικά η ευκολία με την οποία η ελληνική κοινή γνώμη διχάζεται σε ακραίο βαθμό για ασήμαντα ψευδο-διλήμματα που εμφανίζονται στην επικαιρότητα! Αυτός ο ίδιος ο μέσος Έλληνας πολίτης, που «πνίγηκε» στη δίνη μιας ανούσιας πόλωσης, θα πάει μετά να «σηκώσει» στον προσωπικό του φεϊσμπουκικό λογαριασμό την άποψη ότι η μεγαλύτερη προσωπικότητα της γερμανικής ιστορίας είναι… ο Χίτλερ! Λογικό θα πει κάποιος! Αν ο μέσος Έλληνας δεν γνωρίζει τη δική του ιστορία, πώς θα γνωρίζει την ιστορία ενός άλλου λαού; Πώς θα γνωρίζει ότι η Γερμανία δεν έχει αναδείξει μόνο τον… Χίτλερ, αλλά έχει αναδείξει και τον Γουτεμβέργιο, τον Λούθηρο, τον Λάιμπνιτς, τον Καντ, τον Γκαίτε, τον Χέγκελ, τον Σοπενχάουερ, τον Βιτγκενστάιν, τον Νίτσε, τον Σέγκελ, τον Χάιντεγκερ, τον Μπαχ, τον Μπετόβεν, τον Μαρξ, τον Μπεντς, τον Αϊνστάιν, τον Μπρεχτ, τον Σίντλερ, τον Βέρνερ φον Μπράουν, την Μαρλέν Ντίτριχ και πολλές, πολλές ακόμα σπουδαίες προσωπικότητες…
Την ίδια ώρα, οι Ευρωπαίοι όχι μόνο έχουν συνείδηση της ιστορικής τους πορείας μέσα στο χρόνο, αλλά έχουν μελετήσει, με κάθε λεπτομέρεια, ακόμα και τη… δική μας, την ελληνική ιστορία, αρχαία και σύγχρονη, αξιοποιώντας τα διδάγματά της κατά το δοκούν και σύμφωνα με τα συμφέροντά τους! Έχουν μελετήσει τέλεια όλες τις μεγάλες προσωπικότητες του αρχαίου και σύγχρονου ελληνισμού, το έργο τους, την πορεία τους, τα κίνητρά τους, τα επιχειρήματά τους, τις σκοπιμότητές τους, τις σκέψεις τους, την ψυχοσύνθεσή τους, τα επιστημονικά τους πορίσματα… Η ιστορία εκδικείται αυτούς που δεν την κατέχουν! Λέγεται συνήθως ότι λαός που δεν γνωρίζει το παρελθόν του δεν έχει μέλλον! Στη δική μας περίπτωση αυτό φαίνεται πως έχει ήδη… ξεπεραστεί! Ο σημερινός Έλληνας βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, όχι μόνο επειδή ο ίδιος δεν γνωρίζει τη δική του, την ελληνική ιστορία, αλλά και επειδή οι ανταγωνιστές του φαίνεται πως γνωρίζουν την ελληνική ιστορία πολύ καλύτερα απ’ αυτόν…
Συμφωνώ γενικά με τη σημασία της γνώσης της Ιστορίας και για τους ηγέτες και για τους πολίτες. Αλλά δεν κατάλαβα τι ακριβώς και ποιοι ακριβώς αγνοούν. Νομίζω ότι η γενίκευση σε τέτοια θέματα μπορεί να αποδειχθεί εξίσου επικίνδυνη με την άγνοια. Όταν αναφέρεστε π.χ. στη σημερινή κατάσταση, τονίζετε τον εθνικό διχασμό, αλλά δεν μιλάτε για τον πόλεμο που υφίσταται η χώρα και η σημερινή ηγεσία της, για τον οποίο έχει να διδαχθεί από άλλες ιστορικές συγκυρίες.