Συχνά πυκνά λοιπόν διαβάζουμε για τις χώρες αυτές, όπου:
- «ο εκπαιδευτικός αυτοαξιολογείται και αποδίδει με τρόπο υποδειγματικό»,
- «ο μαθητής έχει το απόγευμα ελεύθερο, γιατί η μελέτη στο σχολείο είναι αρκετή»,
- «ο γονιός δεν ξέρει τι σημαίνει η λέξη “φροντιστήριο”» (τι καταραμένη λέξη και αυτή…),
- «τα παιδιά βγάζουν τα παπούτσια τους (γιατί άραγε;) και εκπαιδεύονται σε τάξεις με διαδραστικούς πίνακες, πιάνο και προτζέκτορες»,
- «οι μαθητές μαθαίνουν μέσω βίντεο, εμπειρικών δράσεων και υψηλού επιπέδου διδασκαλίας από εκπαιδευτικούς-κατόχους μεταπτυχιακού τίτλου»,
- «το σχολείο της γειτονιάς δεν υστερεί σε τίποτε από το καλύτερο ιδιωτικό σχολείο»,
- «οι εκπαιδευτικοί αμείβονται με 3.000 ευρώ το μήνα και διδάσκουν μόλις… 4 ώρες καθημερινά και μόνο το μάθημα της ειδικότητάς τους»,
- «παρά το τσουχτερό κρύο και το χιόνι, οι Φινλανδοί κάνουν συχνά μάθημα έξω από τις αίθουσες (άλλο πάλι και τούτο…) στο πλαίσιο της εμπειρικής μάθησης»,
- «υπάρχει ειδική μέριμνα για την ενσωμάτωση των μεταναστών στην εκπαίδευση»,
- «το σχολείο, που λειτουργεί με ολοήμερο πρόγραμμα, προσφέρει μεσημεριανό γεύμα σε όλα τα παιδιά»,
- «οι εκπαιδευτικοί ενισχύουν με δωρεάν φροντιστήριο τους αδύναμους μαθητές τους μετά το τέλος του σχολικού προγράμματος» (κατά τα άλλα η λέξη «φροντιστήριο» είναι άγνωστη…),
- «τα σχολικά συγκροτήματα σχεδιάζονται από τους καλύτερους αρχιτέκτονες της χώρας και διακρίνονται για την αισθητική τους»,
- «σε ορισμένα σχολεία δεν χρησιμοποιούνται θρανία και επιτρέπεται η ελεύθερη κινητικότητα των παιδιών μέσα στην τάξη»,
- «τα παιδιά κάνουν μάθημα ταυτόχρονα με παιδιά από μικρότερες και μεγαλύτερες τάξεις, ώστε να προωθείται η άμιλλα»,
- «τα επαγγελματικά λύκεια έχουν μεγάλο κύρος και παρέχουν εκπαίδευση υψηλού επιπέδου»,
- «ο επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων είναι οργανωμένος με βάση την… πρόβλεψη των γεννήσεων (!), ώστε κάθε μαθητής να γνωρίζει ποια επαγγέλματα θα έχουν ζήτηση στο μέλλον»,
- «το εκπαιδευτικό σύστημα δεν αλλάζει κάθε φορά που αλλάζει και η κυβέρνηση»!
Δεν έχω λόγο ν’ αμφιβάλλω για την εγκυρότητα και την ακρίβεια όλων αυτών των πληροφοριών που μάς έρχονται από τη βόρεια Ευρώπη, παρότι αυτά που διαβάζω μού φαίνονται πολύ ωραία, για να είναι (όλα) αληθινά! Εξάλλου, είναι θετικό να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης για όσα κάνουμε ή δεν κάνουμε εδώ στην Ελλάδα σε σχέση με το εκπαιδευτικό μας σύστημα! Οφείλω όμως ν’ αναφερθώ σε δύο βασικές ενστάσεις που προκύπτουν μέσα μου, κάθε φορά που διαβάζω τις συγκρίσεις των ξένων εκπαιδευτικών συστημάτων με τη δική μας πραγματικότητα!
Η πρώτη ένσταση
Καταρχάς, οι συγκρίσεις αυτές κρίνονται εκ των πραγμάτων άδικες, από τη στιγμή που ο βασικός σκοπός τους είναι η απαξίωση της ελληνικής εκπαίδευσης! Κανείς δεν παραγνωρίζει ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και ελλείψεις, που προέρχονται κυρίως από την κρατική υποχρηματοδότηση, όμως, παρά τα εμπόδια και τα προβλήματα, δεν έπαψε ποτέ να παράγει καλούς επιστήμονες και άρτια καταρτισμένους ανθρώπους, πολλοί μάλιστα από τους οποίους (μερικές εκατοντάδες χιλιάδες για την ακρίβεια) αναγκάστηκαν μέσα στα χρόνια της κρίσης να ξενιτευτούν, για να συνεχίσουν την ακαδημαϊκή τους σταδιοδρομία ή να βρουν ευκολότερα εργασία. Δεν είναι μυστικό ότι οι Έλληνες επιστήμονες είναι από τους πιο περιζήτητους στο εξωτερικό και αυτό είναι αποτέλεσμα του ελληνικού σχολείου, η κριτική του οποίου πολλές φορές οδηγείται σε υπερβολές.
Σ’ αυτά μπορούμε να προσθέσουμε και τα ακόλουθα. Σε μια πρόσφατη έρευνα του Ο.Ο.Σ.Α. (Science, Technology and Industry Scoreboard 2015: Innovation for growth and society), που βασίστηκε σε στοιχεία που χρονικά φτάνουν μέχρι και το 2012, η Ελλάδα κατέλαβε την τιμητικότατη 6η θέση μεταξύ των 40 περισσότερο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου για το επίπεδο του επιστημονικού της δυναμικού στους τομείς της Τεχνολογίας, της Μηχανολογίας και των Μαθηματικών! Περίπου το ίδιο χρονικό διάστημα έγινε γνωστό ότι 30 Έλληνες εκπαιδευτικοί επιλέχθηκαν στο παγκόσμιο πρόγραμμα «Microsoft Innovative Educator (M.I.E.) Expert», στο πλαίσιο του οποίου χιλιάδες καινοτόμοι εκπαιδευτικοί απ’ όλο τον κόσμο έχουν την ευκαιρία να μοιραστούν ιδέες, να δοκιμάσουν νέες εκπαιδευτικές μεθόδους και να μάθουν ο ένας από τον άλλον μέσα σε μια παγκόσμια κοινότητα που έχει ως στόχο τη βελτίωση των επιδόσεων των μαθητών με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Ακόμα, μεγάλη πρωτιά, μεταξύ δεκάδων κρατών, κέρδισε η χώρα μας πρόσφατα, όταν 255 Έλληνες εκπαιδευτικοί της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έλαβαν την Ευρωπαϊκή Ετικέτα Ποιότητας στα πλαίσια της δράσης eTwinning, γεγονός που αποδεικνύει την ικανοποιητική κατάρτιση των εκπαιδευτικών σε θέματα εφαρμογής των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) στην εκπαίδευση και τη δημιουργικότητα των Ελλήνων εκπαιδευτικών και μαθητών γενικότερα!
Η δεύτερη ένσταση
Ακόμα και αν ξυπνήσουμε μία μέρα με τη σφοδρή επιθυμία να γίνουμε… «Φινλανδία» ή «Σουηδία» στην εκπαίδευση, υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα που θα λειτουργήσει ανασταλτικά για τον σκοπό αυτό: δεν έχουμε τα χρήματα να το κάνουμε! Και δυστυχώς όλες αυτές οι αλλαγές που απαιτούνται, για να φτάσουμε στο επίπεδο των χωρών της βόρειας Ευρώπης, απαιτούν πολλά, πάρα πολλά χρήματα, τα οποία δεν υπάρχουν στο ελληνικό κράτος! Για την ακρίβεια στη σύγχρονη ιστορία του κράτους μας, ποτέ δεν περίσσεψαν τα χρήματα για την εκπαίδευση! Το ελληνικό κράτος δεν έθεσε ποτέ στην κορυφή των προτεραιοτήτων του τις ανάγκες του ελληνικού σχολείου, ούτε καν κατά την περίφημη «εποχή των παχιών αγελάδων», πόσω μάλλον σήμερα που ταλαιπωρείται από τη χειρότερη οικονομική κρίση των πολλών τελευταίων δεκαετιών! Το γιατί συμβαίνει αυτό σίγουρα θ’ αποτελέσει κάποτε αντικείμενο έρευνας της ιστορικής επιστήμης, αν και, κατά την ταπεινή μου γνώμη, θα έπρεπε να έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο έρευνας του… εισαγγελέα του παρόντος!
Πέρα όμως απ’ τον καταλογισμό των ευθυνών, οφείλουμε να δούμε κατάματα την πραγματικότητα, να την αποδεχθούμε και να θέσουμε ρεαλιστικούς στόχους! Χρήματα στο ελληνικό κράτος δεν υπάρχουν! Άρα εκπαίδευση τύπου Φινλανδίας ή Σουηδίας δεν μπορούμε ν’ αποκτήσουμε! Εκτός και αν ξυπνήσουμε ένα πρωί και ανακαλύψουμε ότι το κράτος μας πλούτισε και έχει και τη βούληση να ξοδέψει πολλά χρήματα, για να φτιάξει καλύτερα σχολεία, να επενδύσει στις σύγχρονες τεχνολογίες, να χρηματοδοτήσει τη συγγραφή καλύτερων βιβλίων, να επιμορφώσει τους εκπαιδευτικούς, να πληρώσει για όλες τις αναγκαίες θεσμικές και παιδαγωγικές βελτιώσεις που χρειάζεται το ελληνικό σχολείο! Μέχρι τότε η εκπαίδευσή μας θα συνεχίσει να επιβιώνει και να λειτουργεί χάρη στο φιλότιμο των μαθητών και κυρίως των εκπαιδευτικών που αγωνίζονται καθημερινά κάτω από αντίξοες συνθήκες! Των μαθητών που κόντρα στο ρεύμα της απαξίωσης της γνώσης συνεχίζουν να ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο! Και των εκπαιδευτικών (του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα) που μ’ ελάχιστα μέσα αφιερώνουν καθημερινά την ψυχή τους στο επίπονο λειτούργημά τους, προσπαθώντας να προσφέρουν όχι μόνο γνώσεις και σκέψη αλλά και ευρύτερη συγκρότηση και καλλιέργεια στους νέους ανθρώπους!
Την ίδια στιγμή η Ελληνική Πολιτεία, χωρίς βέβαια να εξαιρείται ούτε η σημερινή ηγεσία του τόπου, εξακολουθεί ν’ αντιλαμβάνεται τις μεταρρυθμίσεις των εκπαιδευτικών μας θεμάτων ως πεδίο κομματικής εκμετάλλευσης και πελατειακών σχέσεων, εξακολουθεί ν’ αδιαφορεί για τις πραγματικές ανάγκες των σχολείων και των πανεπιστημίων και πολλές φορές όχι μόνο δεν διευκολύνει τη λειτουργία του συστήματος αλλ’ αντίθετα τήν παρακωλύει βάζοντας εμπόδια στους ανθρώπους που την υπηρετούν με αφοσίωση, μεράκι και φιλότιμο! Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, όπως είναι φυσικό, το «φινλανδικό» (ή το «σουηδικό») όνειρο της ελληνικής εκπαίδευσης θα παραμείνει όνειρο κενό και το υπουργείο Παιδείας θα συνεχίσει ν’ αναζητά χίμαιρες, εξιλαστήρια θύματα και αποδιοπομπαίους τράγους στην προσπάθειά του να δικαιολογήσει τ’ αδικαιολόγητα!
Έχετε απόλυτο δίκιο!
Σε όλα αυτά να προσθέσω τη διαφορετική κουλτούρα των λαών και της εκάστοτε κοινωνίας…τα οποία παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο.