Αρχαία Ελληνικά Α´ Λυκείου: Θουκυδίδου “Ιστορίαι” 3. 71-72.2 (Κριτήριο αξιολόγησης-Απαντήσεις)

ΚΕΙΜΕΝΟ                                                                                                  

Δράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους εἶπον ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων, τό τε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ᾽ ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέμιον ἡγεῖσθαι. Ὡς δὲ εἶπον, καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώμην. Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας ὡς ξυνέφερε καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν, ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται. Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν. Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ, καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

 

1. Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα: Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας… κατέθεντο ἐς Αἴγιναν.

 

2. «Δράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους… καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώμην»: Ποια απόφαση πήρε η συνέλευση των Κερκυραίων με πρωτοβουλία των ολιγαρχικών και κάτω από ποιες συνθήκες; (μονάδες 6) Να σχολιάσετε την αντιφατικότητα των ενεργειών αξιοποιώντας στοιχεία του κειμένου. (μονάδες 4)

Μονάδες 10

3. «Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν.»: Πώς αντέδρασαν οι Αθηναίοι στην άφιξη της πρεσβείας, που έστειλαν οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί στην Αθήνα (μονάδες 4); Να κρίνετε τις ενέργειές τους, λαμβάνοντας υπόψη αφενός τη σημασία του θεσμού της πρεσβείας στην αρχαιότητα και αφετέρου τις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες (μονάδες 6).

Μονάδες 10

4. Έφτασαν τότε ένα αθηναϊκό κ’ ένα κορινθιακό καράβι με πρέσβεις το καθένα. Έγινε δημοσία συζήτηση και, μετά από ψηφοφορία, οι Κερκυραίοι αποφάσισαν να μείνουν σύμμαχοι των Αθηναίων σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης, αλλά να διατηρούν, όπως και πριν, φιλικές σχέσεις με τους Πελοποννησίους. Αρχηγός των δημοκρατικών ήταν τότε ο Πειθίας, πρόξενος των Αθηναίων. Οι πρώην αιχμάλωτοι, φίλοι των Κορινθίων, του έκαναν μήνυση με την κατηγορία ότι θέλει να υποδουλώσει την Κέρκυρα στους Αθηναίους. Ο Πειθίας αθωώθηκε κ’ έκανε μήνυση εναντίον πέντε απ’ τους πλουσιότερους αντιπάλους του με την κατηγορία ότι για να στηρίζουν τα κλήματά τους, έκοβαν βέργες από τους ιερούς περιβόλους του Διός και του Αλκίνου. Θουκυδίδου Ἱστορίαι, 3, 70.2-70.4 [μτφ. ΄Αγγελος Βλάχος].

 

Αξιοποιώντας αναφορές και από τα δύο κείμενα που σας έχουν δοθεί (πρωτότυπο και μεταφρασμένο), να εξηγήσετε πώς η Αθήνα και η Σπάρτη παρεμβαίνουν στα εσωτερικά της Κέρκυρας δημιουργώντας κάθε φορά νέα δεδομένα.

Μονάδες 10

 

5. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: ελλιπής, ναυτικός, καθηγητής, πίστη, λήψη.

Μονάδες 10

 

6. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: (μονάδες 5)

βέλτιστα: στην ίδια πτώση στον συγκριτικό αριθμό

νηί: στην ονομαστική πτώση στον πληθυντικό αριθμό

πλέον: στην ίδια πτώση στον υπερθετικό βαθμό

πεπραγμένων: στην ονομαστική πτώση στον πληθυντικό αριθμό στο ίδιο γένος

πείσοντας: στη δοτική πτώση στον ενικό αριθμό

β. Στον ακόλουθο πίνακα να αναγνωριστούν από γραμματική άποψη (πρόσωπο, αριθμός, έγκλιση, χρόνος, φωνή) οι εξής ρηματικοί τύποι: εἶπον, εἴη, ξυνέφερε, γένηται, ἐνίκησαν. (μονάδες 5)

ρημ. τύπος	πρόσωπο	αριθμός	έγκλιση	χρόνος	φωνή	ρήμα
εἶπον
εἴη
ξυνέφερε
γένηται
ἐνίκησαν

Μονάδες 10

7. α.Να προσδιορίσετε την κύρια συντακτική λειτουργία των υπογραμμισμένων λέξεων του κειμένου (μονάδες 5):

ταῦτα:	είναι ……………………	στ……………………………………………
πολέμιον:	είναι ……………………	στ …………………………………
πράσσειν:	είναι ……………………	στ …………………………………
τῶν Κερκυραίων:	είναι ……………………	στ …………………………………
τριήρους:	είναι ……………………	στ …………………………………

 

β.«Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας ὡς ξυνέφερε καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν, ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται»: Στο απόσπασμα περιγράφονται οι επιμέρους στόχοι της αποστολής πρεσβείας από τους Κερκυραίους ολιγαρχικούς στην Αθήνα, καθώς και ο τελικός σκοπός της. Με ποιες διαφορετικές γλωσσικές επιλογές εκφράζονται τα παραπάνω; (μονάδες 5)

Μονάδες 10

8. Να αντιστοιχίσετε καθεμία από τις φράσεις της στήλης Α του παρακάτω πίνακα με μία φράση από τη στήλη Β που συμπληρώνει ορθά το νόημά της.

Α	Β
1.     Η παιδική και νεανική ηλικία του Θουκυδίδη συμπίπτει	α. με τα λαμπρότερα χρόνια της αθηναϊκής δύναμης.
	β. με την παρακμή της Αθήνας.
2.     Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, η μόνη αξία στην οποία μπορεί να στηριχθεί ο άνθρωπος είναι	α. η πίστη στους θεούς.
	β. η λογική.
3.     Ο Θουκυδίδης σχετικά με τα γεγονότα της εποχής του Πελοποννησιακού πολέμου συμπεριέλαβε στο έργο του	α. αυτά για τα οποία είχε προσωπική γνώση και για τα οποία είχε κάνει έρευνα.
	β. στοιχεία που αντλούσε μόνο  από τη μελέτη των κρατικών αρχείων.
4.     Οι δημηγορίες στο έργο του Θουκυδίδη	α. βρίσκονται σε αναντιστοιχία με τα μεγάλα γεγονότα του πολέμου.
	β. βρίσκονται σε αντιστοιχία μεταξύ τους με το σχήμα «θέση» – «αντίθεση».
5.     Στην προσπάθεια του Θουκυδίδη για χρονολογική ακρίβεια στην έκθεση των γεγονότων	α. βοηθούσε το γεγονός ότι οι ελληνικές πόλεις-κράτη είχαν ενιαίο χρονολογικό σύστημα.
	β. οι δυσκολίες ήταν μεγάλες.

Μονάδες 10

 

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

 

 

1.Στέλνουν ακόμη και στην Αθήνα αμέσως πρέσβεις και για να εξηγήσουν για όσα έγιναν πως ήταν τα συμφέροντα και να πείσουν αυτούς  που είχαν καταφύγει εκεί να μην προβαίνουν σε καμιά εχθρική ενέργεια, για να μην υπάρξει καμιά τιμωρία (αντεκδίκηση). Όταν λοιπόν ήρθαν, οι Αθηναίοι αφού συνέλαβαν και τους πρέσβεις ως υποκινητές ταραχής, και όσους (οι πρέσβεις) έπεισαν, τους συγκέντρωσαν για ασφάλεια στην Αίγινα.

 

 

2. Οι ολιγαρχικοί στην Κέρκυρα αμέσως μετά το πραξικόπημα εναντίον των δημοκρατικών συγκαλούν τη συνέλευση. Εξηγούν στα μέλη της συνέλευσης ότι το νέο πολιτικό σκηνικό ήταν προς το συμφέρον όλων και ότι δεν θα υπήρχε έτσι περιθώριο υποδούλωσης του νησιού στην Αθήνα (εἶπον ὅτι … ὑπ᾽ Ἀθηναίων). Γι’αυτό και προτείνουν, όπως και στο παρελθόν, την ουδετερότητα υπό όρους, τόσο προς τους Αθηναίους όσο και προς τους Πελοποννησίους, γεγονός που σήμαινε διάλυση της επιμαχίας με την Αθήνα, όχι όμως και ολοκληρωτική αποκοπή των δεσμών της Κέρκυρας με την υπερδύναμη αυτής της εποχής (τότε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι … πολέμιον ἡγεῖσθαι). Στη συνέχεια, οι ολιγαρχικοί εξαναγκάζουν τους Κερκυραίους να επικυρώσουν την πρότασή τους για ουδετερότητα μέσα σε κλίμα ψυχολογικής βίας και τρομοκρατίας.(μονάδες 6).

Η αντιφατικότητα των ενεργειών τους είναι προφανής. Από τη μία, οι ολιγαρχικοί συγκαλούν συνέλευση (ξυγκαλέσαντες) και επιχειρηματολογούν υπέρ της πρότασής τους (εἶπον) σε μια προσπάθεια να προσδώσουν μία επίφαση δημοκρατικής νομιμότητας στο όλο εγχείρημα, προκειμένου να καθησυχάσουν τους Κερκυραίους μετά τον φόνο των δημοκρατικών. Από την άλλη, δεσμεύουν τη βούληση του δημοκρατικού αυτού οργάνου (ἠνάγκασαν ἐπικυρῶσαι τὴν γνώμην) ασκώντας ασφυκτική πίεση με κάθε τρόπο. (μονάδες 4)

 

3.Οι Αθηναίοι κινούνται ταχύτατα μετά την άφιξη τους πρεσβείας των Κερκυραίων στην Αθήνα. Συλλαμβάνουν ως ομήρους τους πρέσβεις, καθώς και τους Κερκυραίους δημοκρατικούς που είχαν καταφύγει αρχικά στη Αθήνα και πείστηκαν από τα λόγια των πρέσβεων. Κατόπιν τους οδηγούν στην Αίγινα (τούς τε πρέσβεις… κατέθεντο ἐς Αἴγιναν), για την τύχη των οποίων ο Θουκυδίδης δεν κάνει ξανά λόγο. (μονάδες 4) Η σύλληψη τους πρεσβείας είναι μια πράξη ανίερη, αντίθετη σε κάθε κανόνα «διεθνούς δικαίου» τους εποχής, αλλά και τον ηθικό νόμο. Οι πρέσβεις θεωρούνταν από όλους πρόσωπα ιερά, σεβαστά και απαραβίαστα. Η βίαιη αντιμετώπισή τους από τους Αθηναίους αποδεικνύει πόσο ο εμφύλιος πόλεμος έχει εξαχρειώσει τα πνεύματα και αλλοιώσει τους θεμελιώδεις και διαχρονικές αξίες μιας κοινωνίας. Ωστόσο, θα μπορούσε σε κάποιο βαθμό, δεδομένων των ιστορικών συνθηκών, να δικαιολογηθεί η αντίδραση των Αθηναίων, καθώς οι πρέσβεις ερχόμενοι στην Αθήνα λειτούργησαν ανάρμοστα επιχειρώντας να μεταπείσουν τους Κερκυραίους δημοκρατικούς που είχαν καταφύγει εκεί. Δεν ενήργησαν δηλαδή στο πλαίσιο του θεσμού τους πρεσβείας, αλλά ως υποκινητές στάσης (ὡς νεωτερίζοντας). Καθοριστική, τους, υπήρξε και η βίαιη, πραξικοπηματική ανατροπή του πολιτεύματος στην Κέρκυρα από τους ολιγαρχικούς, που άλλαζε την εξωτερική πολιτική του νησιού εις βάρος των Αθηναίων (μονάδες 6).

 

4. Στα δύο κείμενα (μεταφρασμένο και πρωτότυπο) εντοπίζεται η παρέμβαση των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, της Αθήνας και της Σπάρτης στα εσωτερικά μιας μικρότερης δύναμης, της Κέρκυρας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα το μεταφρασμένο κείμενο η άφιξη του αθηναϊκού και του κορινθιακού πλοίου (Έφτασαν τότε… με πρέσβεις το καθένα) οδηγεί τους Κερκυραίους σε μία εξισορροπητική απόφαση η οποία προβλέπει τη διατήρηση αφενός της συμμαχίας/επιμαχίας με τους Αθηναίους (σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης του 433 π.Χ.), κι αφετέρου των φιλικών σχέσεων με τους Πελοποννησίους (Έγινε δημοσία συζήτηση …με τους Πελοποννησίους). Είναι φυσικό η ταυτόχρονη άφιξη της αθηναϊκής και σπαρτιατικής πρεσβείας να προκαλεί, πολιτικό αδιέξοδο, και γι’ αυτό οι Κερκυραίοι προσπαθούν με την παραπάνω απόφαση να βγουν αλώβητοι από τις συγκρούσεις των ισχυρών. Η προσπάθεια αυτή βέβαια, όπως δείχνουν και τα αιματηρά γεγονότα που ακολουθούν, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

Στη συνέχεια, και σύμφωνα με το πρωτότυπο κείμενο, η εκ νέου άφιξη του κορινθιακού πλοίου και των πρέσβεων από τη Σπάρτη στην Κέρκυρα αλλάζει και πάλι τα δεδομένα. Οι ολιγαρχικοί αισθάνονται πιο ασφαλείς, λόγω της παρουσίας των Πελοποννησίων στο νησί, και εκμεταλλευόμενοι την ευκαιρία προβαίνουν σε επίθεση εναντίον των δημοκρατικών και νικούν (Ἐν δὲ τούτῳ …μαχόμενοι ἐνίκησαν). Η εμφύλια σύρραξη πλέον γενικεύεται. Η νέα σπαρτιατική αποστολή αποτελεί σαφέστατα αντίδραση της Σπάρτης στις προηγούμενες ενέργειες των Αθηναίων σε ένα σχήμα δράσης – αντίδρασης. Βλέπουμε, λοιπόν, πως η Σπάρτη παρεμβαίνει απροκάλυπτα πια στις πολιτικές εξελίξεις στην Κέρκυρα, καθώς απειλούνται τα συμφέροντά της στο νησί και θέλει να εκκαθαρίσει άμεσα την κατάσταση προς όφελός της μέσω των Κερκυραίων ολιγαρχικών.

 

5. λοιπὸν, νηὶ, ἡγεῖσθαι, πείσοντας/ἔπεισαν, ξυλλαβόντες

 

6.α. βελτίονα/βελτίω, νῆες, πλεῖστον, πεπραγμένα, πείσοντι

β. εἶπον: γ πληθυντικό, οριστική, αόριστος β, ενεργητική φωνή, λέγω – εἴη: γ ενικό, ευκτική, ενεστώτας, ενεργητική φωνή, εἰμί – ξυνέφερε: γ ενικό, οριστική, παρατατικός, ενεργητική φωνή, ξυμφέρω – γένηται: γ ενικό, υποτακτική, αόριστος β, μέση φωνή, γίγνομαι – ἐνίκησαν: γ πληθυντικό, οριστική, αόριστος β, ενεργητική φωνή, νικάω-ῶ

7. α. ταῦτα: υποκείμενο στο (ρήμα) εἴη [αττική σύνταξη], πολέμιον: κατηγορούμενο [του αντικειμένου] στο τὸ πλέον, πράσσειν: αντικείμενο στη (μετοχή) πείσοντας [τελικό απαρέμφατο], τῶν Κερκυραίων: ετερόπτωτος προσδιορισμός (γενική διαιρετική) στη (μετοχή) οἱ ἔχοντες, τριήρους: υποκείμενο στη (μετοχή) ἐλθούσης [γενική απόλυτη]

β. διδάξοντας-πείσοντας (τελικές μετοχές) – επιμέρους στόχοι (2 μονάδες) και ὅπως μη τις ἐπιστροφὴ γένηται (δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση) – τελικός σκοπός (3 μονάδες)

 

7. 1-α, 2-β, 3-α, 4-β, 5-β

 

Ακολουθείστε μας και στο Tik Tok

«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».