Του Νίκου Τσούλια
Πρόκειται για την πρώτη επέκταση της παιδαγωγικής λειτουργίας, είναι μια βασική «συνάντηση» στην όλη λειτουργία του σχολείου, είναι όμως και ένα από τα αγκάθια της εκπαίδευσής μας. Από πού απορρέει η κρισιμότητα της σχέσης γονέων και εκπαιδευτικών; Είναι αυτονόητο. Είναι οι δύο βασικοί συντελεστές της διαπαιδαγώγησης και της κοινωνικοποίησης των νέων. Μοιράζονται την ίδια αγωνία για την προκοπή και την πρόοδο των παιδιών.
Σε αρκετές χώρες, σε αναπτυγμένες χώρες, οι σχέσεις αυτές έχουν αποκτήσει έναν επαγγελματικό χαρακτήρα. Συχνά οι γονείς μέσα από τη συμμετοχή τους στη Διοίκηση του σχολείου ή και μέσα από τις επιρροές τους στη Διοίκηση του σχολείου επηρεάζουν και τη λειτουργία του εκπαιδευτικού προσωπικού. Σε μερικές περιπτώσεις, όπου η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών έχει πάρει νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά, οι γονείς έχουν λόγο και στις προσλήψεις αλλά και στις απολύσεις εκπαιδευτικών. Πρόκειται σαφώς για μια μορφή θεσμικής αλλοίωσης της όλης παιδαγωγικής εικόνας του σχολείου.
Στην άλλη άκρη του φάσματος των σχέσεων γονέων και εκπαιδευτικών είναι η μεγάλη απόσταση των γονέων από το σχολείο ή και η αποστασιοποίησή τους από τα εκπαιδευτικά ζητήματα είτε γενικά στην όλη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματός μας είτε ειδικά στη ζωή του δικού τους σχολείου. Αλλά η ευθύνη γι’ αυτή τη λειψή σχέση δεν είναι μόνο των γονέων. Την μοιράζονται εξίσου και οι εκπαιδευτικοί ή πιο ορθά ο Σύλλογος Διδασκόντων που δεν έρχεται και δεν επανέρχεται διαρκώς στην υλοποίηση της ανάγκης για στενή σχέση γονέων και σχολείου. Μερικοί εκπαιδευτικοί ίσως να σκέπτονται ότι «όσους λιγότερους έχουμε στα πόδια μας, τόσο μεγαλύτερη παιδαγωγική αυτονομία έχουμε και επομένως τόσο καλύτερα είναι για τη λειτουργία μας». Προφανώς πρόκειται για τη φενακισμένη εικόνα της παιδαγωγικής αυτονομίας, αφού παιδαγωγική αυτονομία σημαίνει αφενός μεγαλύτερη ευθύνη αφετέρου στενότερη συνεργασία των συντελεστών της παιδαγωγικής συγκρότησης.
Υπάρχουν δύο βασικές όψεις της σχέσης γονέων – σχολείου. Πρώτον, η θεσμική μέσω της γενικής λειτουργίας και της δράσης του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων και δεύτερον, μέσω της προσωπικής και ειδικής παρέμβασης ενός εκάστου γονέα προς καλύτερη αξιολόγηση και υποβοήθηση της μαθησιακής εξέλιξης του παιδιού του. Ας δούμε, κατ’ αρχάς, για ποιους λόγους είναι απαραίτητη η δεύτερη λειτουργία του γονέα. Κανένας δεν γνωρίζει καλύτερα έναν μαθητή και μια μαθήτρια από τον γονέα του / της. Και είναι αυτή η γνώση απαραίτητη τόσο για το σχεδιασμό της εκπαιδευτικής δράσης όσο και για την αρτιότερη παιδαγωγική καλλιέργεια. Γνωρίζουμε ότι η μάθηση απαιτεί την καλή γνώση του εκπαιδευόμενου από την πλευρά του εκπαιδευτικού και δεν μπορεί να υπάρξει συστηματική εκπαίδευση χωρίς την πλήρη εικόνα των δεξιοτήτων, των ικανοτήτων και των αδυναμιών κάθε παιδιού.
Ένα άλλο στοιχείο είναι το γεγονός του εν τοις πράγμασι ενδιαφέροντος του γονέα προς το σχολείο. Η παιδαγωγική λειτουργία, ως μια κατ’ εξοχήν κοινωνική και ανθρωπιστική λειτουργία, εξαρτάται πολύ από τη «συνάντηση» των συντελεστών της. Όταν ο εκπαιδευτικός δεν βλέπει συχνά ή και καθόλου τον γονέα στο σχολείο, χαλαρώνει και δικαιολογεί τη στάση του με την τετριμμένη δικαιολογία «αφού δεν νοιάζεται ο ίδιος ο γονέας του, τι να κάνω εγώ…». Ένα τελευταίο στοιχείο είναι η αντιμετώπιση των διαφόρων ειδικών προβλημάτων που μπορεί να έχει ο μαθητής και η μαθήτρια, προβλήματα υγείας (που θέλουν διακριτικότητα και ειδική σχετική προσέγγιση), προβλήματα μαθησιακών προβλημάτων (που θέλουν και έγκαιρη και συστηματική δράση), προβλήματα οικογενειακά (που είναι ίσως και τα πιο δύσκολα, αφού επηρεάζουν φοβερά την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού), προβλήματα συμπεριφοράς κλπ
Η θεσμική όψη της σχέσης γονέων – σχολείου είναι και αυτή πολύ σημαντική. Το σχολείο είναι μια μικρή κοινότητα και φυσικά συναντάει συχνά δύσκολα και πολύπλοκα προβλήματα, η επίλυση των οποίων μπορεί να γίνει μόνο με την στενή συνεργασία όλων των παραγόντων της παιδαγωγικής σχέσης. Η αντιμετώπιση προβλημάτων υποδομών, η διοργάνωση εκπαιδευτικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων, η ανάληψη ευρύτερων μορφωτικών πρωτοβουλιών είναι πεδία όπου θεωρείται απαραίτητη η μόνιμη παρουσία των γονέων και θεσμική και προσωπική.
Όσο πιο πλούσια είναι η σχολική ζωή, όσο πιο δραστήριο είναι το σχολείο, τόσο καλύτερη είναι και η γενικότερη μόρφωση των μαθητών / μαθητριών. Και ο σχολικός πλούτος είναι πλούτος που απορρέει από την καλλιέργεια των ανθρώπινων σχέσεων, των σχέσεων μαθητών – εκπαιδευτικών, γονέων – παιδιών, γονέων – εκπαιδευτικών. Εδώ έγκειται και η δυναμική της παιδαγωγικής λειτουργίας.
