Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ παρουσιάζουν την ομιλία “ΌΜΗΡΟΣ, Ο ΈΝΘΕΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ”. Η καλλιέργεια του ήθους των Ελλήνων μέσω των Ομηρικών Επών.
Αναλύει και τεκμηριώνει ο κ. ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΑΡ. ΓΙΑΡΕΝΗΣ, Δρ. Δημόσιας Διοίκησης Παντείου Πανεπιστημίου, Στρατιωτικός Εισαγγελεύς και Συγγραφέας.
Η ομιλία δόθηκε στην Αθήνα, στον πολυχώρο «Αθηναίων Πολιτεία», (Ακάμαντος 1 & Αποστ. Παύλου, Θησείο), στις 7 Μαΐου 2018.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
Ο μεγάλος Ηρόδοτος είχε την γνώμη ότι “ο Ησίοδος και ο Όμηρος ήταν εκείνοι που εποίησαν για τους Έλληνες τη γενεαλογία των θεών, που έδωσαν στους θεούς τις επωνυμίες τους, που μοίρασαν τις τιμές και τις ασχολίες τους και σηματοδότησαν τις μορφές τους”. (Ἡσίοδον γὰρ καὶ Ὅμηρον δοκέω… οὗτοι δέ εἰσι οἱ ποιήσαντες θεογονίην Ἕλλησι καὶ τοῖσι θεοῖσι τὰς ἐπωνυμίας δόντες καὶ τιμάς τε καὶ τέχνας διελόντες καὶ εἴδεα αὐτῶν σημήναντες). Βλ. Ηρόδοτος, 2.53.2
Η απαρχή βέβαια του έπους αναγόταν στην Φημονόη, την κόρη του θεού Απόλλωνος και πρώτη ιέρεια-πυθία στο Μαντείο των Δελφών, η οποία έδινε τους χρησμούς της σε δακτυλικό εξάμετρο. Σ’ αυτήν μάλιστα αποδιδόταν από πολλούς και η ανεγραμμένη στο χρηστήριο των Δελφών ρήση “Γνώθι Σαυτόν”.
Οι μεταγενέστεροι του Ομήρου δημιουργοί, ποιητές και φιλόσοφοι, τον αναγνώριζαν ως τον θεϊκότερο των ποιητών και φιλοσόφων. Τα ομηρικά έπη από πολύ νωρίς θεωρήθηκαν απόσταγμα ύψιστης σοφίας και πηγή γνώσης για κάθε σχεδόν τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Ο Δημόκριτος (DK Β 21) εκτιμούσε ότι “Ὃμηρος φύσεως λαχών θεαζούσης ἐπέων κόσμον ἐτεκτήνατο παντοίων” (Ο Όμηρος, έχοντας προικισθεί με μια ευαίσθητη στη θεία επιρροή φύση, έχτισε μια αρμονική κατασκευή (Κόσμον) από λέξεις κάθε είδους).
Ο Ξενοφώντας στο Συμπόσιό του (4,6) μας λέει: “ Ὃμηρος ὁ σοφώτατος, πεποίηκε σχεδόν περί πάντων τῶν ἀνθρωπίνων, ὅστις ἂν οὖν ὑμῶν βούληται ἢ οἰκονομικὸς ἢ δημηγορικὸς ἢ στρατηγικὸς γενέσθαι ἢ ὅμοιος ᾿Αχιλλεῖ ἢ Αἴαντι ἢ Νέστορι…”, ενώ ο Ξενοφάνης θεωρούσε (DK B10) πως “ἐξ ἀρχῆς καθ’ Ὃμηρον μεμαθήκασι πάντες”.
Ο ομιλητής αναφέρθηκε σε πολλές ακόμη γνώμες περί Ομήρου, του Ισοκράτους, του Αριστοφάνους, του Πλάτωνος, ο οποίος μας πληροφορεί (Πολιτεία 10, 606e) ότι: “τήν Ἑλλάδα πεπαίδευκε οὗτος ὁ ποιητής” και πως: “Ὅμηρον ποιητικώτατον εἶναι καὶ πρῶτον τῶν τραγῳδοποιῶν” αλλά και του Αριστοτέλους. Γενικότερα, ο χαρακτηρισμός «ὁμηρικώτατος» για τους μεταγενέστερους δημιουργούς, αποτελούσε μέγιστη τιμή για τον ποιητή στον οποίο αποδιδόταν.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Έφορο, το όνομα του Ομήρου ετυμολογείται από το «ο μή ορών», δηλαδή αυτός που δεν βλέπει. Η τυφλότητα αποτελούσε συμβολισμό της «εσωτερικής όρασης», καθώς όπως αναφέρει αργότερα και ο Πρόκλος (Εις τας Πλάτωνος Πολιτείας Υπόμνημα 1.174), ο Όμηρος αποκάλυψε ύψιστες ανθρωπολογικές, κοσμολογικές και θεολογικές έννοιες, για την γνώση των οποίων δεν χρειάζεται η όραση και οι φυσικές μας αισθήσεις, αλλά η εσωτερική μας όραση (διόραση-νόηση).
Εκτός όμως από μέγιστος επικός ποιητής, ο Όμηρος ήταν και ο κατεξοχήν διαμορφωτής του ήθους των Ελλήνων (όπου ήθος = το σύνολο των τάσεων, ροπών, έξεων, διαθέσεων, σκέψεων, συμπεριφορών που συγκροτούν τον χαρακτήρα κάθε ανθρώπου και οδηγούν στις τέτοιες ή άλλες πράξεις ή παραλείψεις του.
Κατά τον λόγο αυτό ο ομιλητής αναφέρθηκε και στην εσωτερική διάσταση των ομηρικών επών, καθώς η διδασκαλία του Ομήρου και κάθε αληθινά σοφού δημιουργού, έγκειται στο να δείξει στους ανθρώπους, που μπορούν να καταλάβουν, ότι οι σκέψεις μας, οι οποίες με βάσει τα συναισθήματα και τα άλλα στοιχεία του χαρακτήρος μας (δηλ. του “ήθους” μας), μετατρέπονται σε πράξεις ή παραλείψεις (ακριβώς μέσω του ήθους και της διανοίας μας), είναι το καθοριστικό εκείνο στοιχείο που επηρεάζει τον εαυτό μας, τους γύρω μας και, συνακόλουθα, τον κόσμο μας…
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗ
Βιογραφικό σημείωμα Δρ. Ευγένιου Αρ. Γιαρένη: https://drive.google.com/file/d/1xBkj…
Δείτε video στον παρακάτω σύνδεσμο
Όμηρος, ο Ένθεος Ποιητής και Διδάσκαλος
