Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης.
Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵγε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳτὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται˙ὁδὲμετὰλόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐτοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται –οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη– ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴαὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁτοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. Καὶτοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν˙ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. Τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὓς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱσοὶπολῖται˙ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον καὶ Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων παρασκευαστὸν εἶναι καὶ διδακτὸν ἀρετήν. Ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται.
Παρατηρήσεις
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω θέσεις, τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένη:
1.Ο Πρωταγόρας αποκλείει από τη σημασία του κολάζειν την άλογη και τυφλή εκδίκηση.
2.οἵτε ἄλλοι ἄνθρωποι οὓς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται: επικαλείται τη γνώμη της πλειοψηφίας καθώς αυτή αποτελεί το μόνο έγκυρο κριτήριο στον κόσμο της σχετικότητας.
3.Ο Πρωταγόρας υποστηρίζει ότι η αρετή είναι διδακτή εάν οι ποινές είχαν σωφρονιστικό χαρακτήρα.
4.Στην τελευταία φράση του Πρωταγόρα ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται διακρίνεται μια δόση αυθαιρεσίας και αυταρέσκειας.
5.Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ: η λέξη Ἔνθα αναφέρεται στα ελαττώματα που δεν είναι επίκτητα.
(Μονάδες 5)
Α2.Να ορίσετε τη διττή σημασία της έννοιας του λόγου.
(Μονάδες 5)
Β1.Πώς ο Πρωταγόρας μέσα από την ανάλυση της θέσης του για την επιβολή τιμωριών φτάνει να αποδείξει ότι η πολιτική αρετή διδάσκεται; Αξιολογήστε την πειστικότητα του επιχειρήματός του.
(Μονάδες 10)
Β2.Πώς συσχετίζεται το σόφισμα λήψης ζητουμένου που χρησιμοποιεί ο Πρωταγόρας σε αυτή την ενότητα με τη φράση «ἀποδέδεικταί σοι, ὦΣώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται.»
(Μονάδες 10)
Β.3.Κρέοντας: «Αλλά είτε είναι κόρη της αδερφής μου είτε η πιο στενή συγγενής από όλο μας το συγγενικό κύκλο ,αυτή και η αδερφή της δε θα γλιτώσουν από τον πιο ατιμωτικό θάνατο. Γιατί κι εκείνη κατηγορώ ότι έχει το ίδιο μερίδιο στο σχεδιασμό αυτής της ταφής».
(Σοφοκλέους Αντιγόνη στιχ. 486-490)
Αξιοποιώντας το παραπάνω παράθεμα να αποδείξετε ότι ο Πρωταγόρας παρουσιάζεται υπέρμαχος μιας πρωτοποριακής άποψης σχετικά με την παιδευτική σημασία της τιμωρίας.
(Μονάδες 10)
Β4.Να γράψετε στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω θέσεις, τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένη:
1.Η ιδεώδης πολιτεία του Πλάτωνα ονομάζεται καλλίπολιν.
2.Οι φιλόσοφοι – βασιλεῖς διαθέτουν μόνο πείρα ζωής, διοικητικές ικανότητες και αδαμάντινο χαρακτήρα.
- Διάδοχος του Πλάτωνα στην ηγεσία της σχολής ήταν ο Ξενοκράτης.
- Ο Σωκράτης αντιπρότεινε ως ποινή στους δικαστές την ισόβια σίτισή του στο Πρυτανείο.
- Ο Πλάτωνας ήλθε σε επαφή με τον Πυθαγορισμό κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του.
(Μονάδες 10)
Β.5. α.Να βρείτε στο παραπάνω πρωτότυπο διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής:
υποτιμητικός, ειδεχθής, φαεινός, ισθμός, εγγονός
β.Να δώσετε από δύο ομόρριζα στη νέα ελληνική για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: νουθετεῖ, μαθήσεως, κτητῆς, ἠδίκησεν, πραχθέν
(Μονάδες 10)
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του έγραψε για τα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.). Η αφήγησή του τελειώνει με τα γεγονότα του 411 π.Χ. Τη συνέχεια του πολέμου έγραψε ο Ξενοφώντας. Στο παρακάτω απόσπασμα βρισκόμαστε χρονικά στο πέμπτο έτος του πολέμου, με αναφορά στην αποστασία των Μυτιληναίων. Ο Διόδοτος παλεύει σκληρά κάτω από το βάρος των κατηγοριών του Κλέωνα ότι οι υποστηρικτές της επιείκειας προς τη Μυτιλήνη ενεργούσαν για το συμφέρον του εχθρού. Γι’ αυτό πασχίζει να υποστηρίξει τη θέση του Περικλή σχετικά με την αξία της ήρεμης συζήτησης.
Τοιαῦτα μὲν ὁ Κλέων εἶπεν· μετὰ δ᾽ αὐτὸν Διόδοτος ὁ Εὐκράτους, ὅσπερ καὶ ἐν τῇ προτέρᾳ ἐκκλησίᾳ ἀντέλεγε μάλιστα μὴ ἀποκτεῖναι Μυτιληναίους, παρελθὼν καὶ τότε ἔλεγε τοιάδε. οὔτε τοὺς προθέντας τὴν διαγνώμην αὖθις περὶ Μυτιληναίων αἰτιῶμαι, οὔτε τοὺς μεμφομένους μὴ πολλάκις περὶ τῶν μεγίστων βουλεύεσθαι ἐπαινῶ, νομίζω δὲ δύο τὰ ἐναντιώτατα εὐβουλίᾳ εἶναι, τάχος τε καὶὀργήν, ὧν τὸ μὲν μετὰ ἀνοίας φιλεῖ γίγνεσθαι, τὸ δὲ μετὰ ἀπαιδευσίας καὶ βραχύτητος γνώμης. τούς τε λόγους ὅστις διαμάχεται μὴ διδασκάλους τῶν πραγμάτων γίγνεσθαι, ἢ ἀξύνετός ἐστιν ἢ ἰδίᾳτι αὐτῷ διαφέρει· ἀξύνετος μέν, εἰ ἄλλῳ τινὶ ἡγεῖται περὶ τοῦ μέλλοντος δυνατὸν εἶναι καὶ μὴ ἐμφανοῦς φράσαι, διαφέρει δ᾽ αὐτῷ, εἰ βουλόμενός τι αἰσχρὸν πεῖσαι εὖ μὲν εἰπεῖν οὐκ ἂν ἡγεῖται περὶ τοῦ μὴ καλοῦ δύνασθαι, εὖ δὲ διαβαλὼν ἐκπλῆξαι ἂν τούς τε ἀντεροῦντας καὶ τοὺς ἀκουσομένους.
Θουκυδίδης, 3.41.1-42.2
Λεξιλόγιο
- μέμφομαι: κατηγορώ
- βουλεύομαι: σκέφτομαι, αποφασίζω, σκέφτομαι και αποφασίζω
- ἄνοια: ανοησία
- φιλεῖγίγνεσθαι: συνυπάρχει, συμβαδίζει, συμπορεύεται
- βραχύτης γνώμης: στενοκεφαλιά, στενότητα σκέψης
- ἰδίᾳτι αὐτῷδιαφέρει: έχει κάποιο ιδιαίτερο συμφέρον, ιδιοτελής
- εὖδιαβάλλω: συκοφαντώ επιδέξια
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1 α).Να μεταφραστεί το παρακάτωαπόσπασμα του κειμένου: «ἀξύνετος μέν… τοὺς ἀκουσομένους».
(Μονάδες 10)
1 β).Γιατί ο Διόδοτος πιστεύει ότι «εκείνος που δεν παραδέχεται ότι οι αγορεύσεις πρέπει να καθοδηγούν τις πράξεις μας είναι ή ανόητος ή ιδιοτελής»;
(Μονάδες 10)
- α)τούς τε λόγους ὅστις διαμάχεται μὴδιδασκάλους τῶν πραγμάτων γίγνεσθαι: να μεταφερθεί στον άλλο αριθμό.
β)τούς τε λόγους ὅστις διαμάχεται μὴδιδασκάλους τῶν πραγμάτων γίγνεσθαι, ἢἀξύνετόςἐστινἢἰδίᾳτι αὐτῷδιαφέρει: να γραφεί το β’ ενικό προστακτικής αόριστου (α’ ή β’ ή παθητικού) των παραπάνω ρηματικών τύπων (όπου υπάρχει παραπάνω από ένας τύπος αορίστου να γραφούν όλοι οι πιθανοί τύποι).
(Μονάδες 10)
- α)τοὺς προθέντας τὴν διαγνώμην αὖθις περὶΜυτιληναίων αἰτιῶμαι: να αναγνωριστούν συντακτικά όλοι οι όροι της πρότασης.
β)Να βρεθούν οι υποθετικοί λόγοι (υπόθεση – απόδοση – είδος) της τελευταίας περιόδου και να μεταγραφούν ώστε να δηλώνουν το προσδοκώμενο.
(Μονάδες 10)
|
Μαθήματα: Πρωταγόρας
|
