[ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΗ ΕΚΔΟΧΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ ΠΟΥ ΔΟΘΗΚΕ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ]
Όπως σημειώσαμε σε προηγούμενο σχετικό κείμενό μας, βασικός στόχος του νέου Προγράμματος Σπουδών στο μάθημα της Αρχαίας Γραμματείας από Μετάφραση είναι η μελέτη των αρχαίων κειμένων ως λογοτεχνημάτων· η εστίαση δηλαδή στις εγγενείς εκείνες ιδιότητες του κειμένου που συντείνουν στην αισθητική (και διαισθητική) απόλαυση, αλλά καθιστούν επίσης το κείμενο όχημα γόνιμου διαλόγου με τις αρχές, τις αξίες, τις αγωνίες και τους προβληματισμούς μιας εποχής (ή περισσοτέρων). Τα «πραγματολογικά στοιχεία» που αφορούν στον κόσμο της ομηρικής Ιλιάδαςμας ενδιαφέρουν – και πρέπει να αποτελούν αντικείμενο εξέτασης – μόνο στον βαθμό που μας βοηθούν να κατανοήσουμε βασικές ιδιαιτερότητες του ποιήματος και με προϋπόθεση ότι εντάσσονται οργανικά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο λογοτεχνικής ερμηνείας.
Όσα αφορούν στον κόσμο της Ιλιάδας ως κόσμο ηρώων, ο οποίος διασκελίζει την περίοδο των μυκηναϊκών βασιλείων και των αρχαϊκών αριστοκρατιών, ή όσα παρεμφερή αφορούν στην «ανθρωπομορφική» θρησκεία του Ομήρου, που παρουσιάζει θεούς (και θεϊκές κοινωνίες) κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν των ανθρώπων (και των ανθρώπινων κοινωνιών), αποτελούν αντικείμενα που παραδοσιακά έδειχναν να προσφέρονται για “αρχαιογνωστικές” προσεγγίσεις.
Πράγματι, τα «πραγματολογικά» και τα «αρχαιογνωστικά» του ηρωικού κώδικα αξιών που θα μπορούσαμε «να μπούμε στον πειρασμό» να διδάξουμε διά μακρών είναι πολλά:
- το μυκηναϊκό και το αρχαϊκό ιστορικό υπόστρωμα του ομηρικού κόσμου·
- η πολιτική οικονομία του κόσμου των ηρώων σε σχέση με τον κόσμο των μη ηρώων·
- ο θεσμός της φιλοξενίας και των δώρων·
- η υλική και εξωστρεφής διάσταση της τιμῆς·
- η κοινωνιολογία της ἀριστείας και της ομηρικής μάχης – και πολλά άλλα.
Η επισήμανση βεβαίως τέτοιων στοιχείων ούτε άχρηστη ούτε άσκοπη ούτε ανούσια είναι.Πρωτίστως όμως οφείλουμε, κατά τη γνώμη μου, να διδάξουμε τον ηρωικό κώδικα ως ποιητική πρώτη ύλη για τον ποιητή της Ιλιάδας. Πώς με βοηθά λοιπόν η αντίληψη του ηρωικού ιδεώδους να ερμηνεύσω την Ιλιάδα ως λογοτεχνία; Τι είναι αυτό που καθιστά το ηρωικό ιδεώδες βασικό ερμηνευτικό κώδικα για το έπος; Πώς σχετίζεται με τον ποιητικό του προβληματισμό, τη χαρακτηρολογία ή άλλες λογοτεχνικές διαστάσεις του; Η αρχαιογνωστική πληροφορία, αν σερβίρεται αυτόνομη, ξεκομμένη από μια πλατύτερη, συνθετικότερη ερμηνευτική προσέγγιση του έπους ως λογοτεχνίας, αποπροσανατολίζει.
Διαβάστε περισσότερα στη σελίδα antonispetrides.wordpress.com
