Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Λίγοι θα διαφωνήσουν με την άποψη πως η βία κάθε λογής αποτελεί, πλέον, ένα καθημερινό φαινόμενο στη χώρα μας αφού πληθαίνουν τα περιστατικά αυτής μέσα στην κοινωνία μας. Δεν πάει πολύς καιρός, άλλωστε, που ένα νέο παιδί έχασε τη ζωή του απλά και μόνο γιατί έτυχε να είναι οπαδός διαφορετικής ποδοσφαιρικής ομάδας από τους δολοφόνους του… Η βία, όμως, δυστυχώς έχει μεταφερθεί και στην εκπαιδευτική κοινότητα όπου πολλές φορές γινόμαστε θεατές καταστάσεων που σίγουρα δεν μας τιμούν ούτε ως χώρα αλλά ούτε και ως κοινωνία…
Αφορμή για όλες τις παραπάνω σκέψεις αποτελεί σε κάθε περίπτωση μία πραγματικά συγκλονιστική ιστορία που ήρθε στο φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες. Φυσικά και δεν είναι η μόνη καθώς κατά καιρούς διαβάζουμε και ακούμε πάρα πολλά… Όπως έγινε, λοιπόν, γνωστό, κάποιος μαθητής Γυμνασίου, εντοπίστηκε στο χώρο σχολείου της πρωτεύουσας έχοντας μαζί του αεροβόλο όπλο, διότι σύμφωνα με καταγγελίες δεχόταν απειλές από μεγαλύτερους μαθητές του σχολείου που πιθανότατα τον είχαν παρενοχλήσει και στο παρελθόν. Άμεσα ενημερώθηκε η Αστυνομία και μετά από έρευνα εντόπισε το αεροβόλο όπλο, σχηματίστηκε δικογραφία και στη συνέχεια έπειτα από εντολή εισαγγελέα ο μαθητής αφέθηκε ελεύθερος.
Επιπρόσθετα, όπως καταγράφεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, άνθρωποι από το οικογενειακό του περιβάλλον φέρονται να είχαν ενημερώσει το σχολείο για τη βίαιη συμπεριφορά που δεχόταν με εκείνο, όμως, να μην προχωρά στις απαραίτητες ενέργειες. Σε κάθε περίπτωση ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι ένα ζήτημα που πρέπει να το αντιμετωπίζουμε επιφανειακά και σίγουρα δεν αρκεί να λαμβάνονται μέτρα μόνο όταν τα πράγματα φτάνουν στο απροχώρητο… Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η πρόληψη είναι το νούμερο ένα «όπλο» με το οποίο και μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία τέτοιους είδους παθογένειες και φαινόμενα…
Τόσο η σχολική βία όσο και ο εκφοβισμός που εκδηλώνεται μεταξύ των μαθητών αποτελούν ένα πολύ σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα το οποίο, δυστυχώς, ενισχύεται από τη λάθος αντιμετώπισή του, καθόσον πάρα πολλά περιστατικά αποσιωπώνται, αφού θεωρείται ότι στιγματίζουν τους θύτες, τα θύματα και το κύρος του σχολείου. Ωστόσο, το φαινόμενο αυτό έχει πολλές και σοβαρές επιπτώσεις, τόσο στη σωματική και ψυχική υγεία, όσο και στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, ενίοτε με επικίνδυνες συνέπειες και τραγικά αποτελέσματα… Και επειδή το παρελθόν πρέπει να αποτελεί οδηγό για το μέλλον, δεν χρειάζεται να θρηνήσουμε θύματα προκειμένου να διορθώσουμε ή ακόμη καλύτερα να εξαλείψουμε τη σχολική βία και το σχολικό εκφοβισμό από την εκπαιδευτική κοινότητα…
Αναντίρρητα, είναι ουτοπικό να πιστεύει κάποιος ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί το «τέρας» της ενδοσχολικής βίας μόνο από τους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς… Η ίδια μας η κοινωνία οφείλει να δείξει τα αντανακλαστικά της και να δραστηριοποιηθεί, ώστε να καταστεί εφικτή τόσο η πρόληψη όσο και η λύση… Στο πλαίσιο αυτό οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να επιδιώκουν με κάθε ευκαιρία την ευαισθητοποίηση των μαθητών στο κρίσιμο αυτό ζήτημα μέσα από δράσεις στο πλαίσιο του μαθήματος (συζητήσεις, προβολή ενημερωτικών βίντεο, συμπλήρωση ανώνυμων ερωτηματολογίων, εικαστικές παρεμβάσεις), ώστε να κατανοήσουν πλήρως τα παιδιά τον αντίκτυπο που έχουν τέτοιες συμπεριφορές. Επιπρόσθετα, μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία οφείλουν να δώσουν μια πιο δημιουργική διάσταση στο μάθημα, ενισχύοντας και τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών.
Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αρχίσουν να ασχολούνται πολύ πιο ενεργά με αυτά τα θέματα, να προσπαθούν να παρατηρούν τη συμπεριφορά των μαθητών και εκτός των μαθημάτων, όσο είναι δυνατό φυσικά κάτι τέτοιο. Αυτό το φαινόμενο πρέπει να περιορισθεί όσο το δυνατόν περισσότερο και γιατί όχι να υπάρξει και σχετικό μάθημα στο ωρολόγιο πρόγραμμα ώστε να διευκολύνονται κατά κάποιο τρόπο οι μαθητές να αναφέρουν όσα περιστατικά πέφτουν στην αντίληψή τους.
Οι γονείς με τη σειρά τους οφείλουν κι αυτοί να βρίσκονται σε επαγρύπνηση καθότι και ο δικός τους ρόλος είναι ιδιαίτερα σημαντικός αφού είτε το παιδί τους είναι το θύμα του εκφοβισμού είτε ο θύτης, οφείλουν να λειτουργήσουν με ευαισθησία και αν ακόμη δεν μπορούν να το διαχειριστούν τότε θα πρέπει να ζητήσουν τη συνδρομή των ψυχολόγων προκειμένου να μπορέσουν να κινηθούν πιο αποτελεσματικά.
Φυσικά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι και το ίδιο το κράτος έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης για τη συγκεκριμένη κατάσταση γι’ αυτό και πρώτιστα οφείλει να στελεχώσει κάθε σχολείο με ψυχολόγο, ώστε οι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα να βρίσκουν την κατάλληλη βοήθεια και καθοδήγηση, κάθε φορά που τη χρειάζονται. Ακόμη, επειδή οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση με τα παιδιά καθημερινά θα πρέπει κι αυτοί να επιμορφωθούν πάνω στη διαχείριση των θεμάτων που άπτονται της ενδοσχολικής βίας, για να είναι σε θέση να τα αντιμετωπίσουν με ευαισθησία, λεπτότητα και αποτελεσματικότητα και όχι με επιπολαιότητα ή αδιαφορία…
Η ενδοσχολική βία και ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι φαινόμενα που πρέπει να τα αφήσουμε να διαιωνίζονται… Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να προσβάλλει, να χτυπάει, να εκφοβίζει και να τρομοκρατεί τον άλλο μετατρέποντας το σχολείο που έπρεπε να είναι χώρος ασφάλειας, εκπαίδευσης, αρχών και ωραίων αναμνήσεων, σε «κολαστήριο» και πηγή θλίψης και κακών αναμνήσεων που κυνηγούν τα θύματα μια ζωή με μόνιμες συνέπειες. Αν δεν ευαισθητοποιηθούμε και δεν αποφασίσουμε να δώσουμε λύσεις κοιτώντας το πρόβλημα εν τη γενέσει του και όχι επιφανειακά και σπασμωδικά, απλά για το «θεαθήναι», θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε πολύ χειρότερες καταστάσεις στο μέλλον… Και τότε δεν θα υπάρχει καμία δικαιολογία…
Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι όσο συνηθισμένο κι αν ακούγεται, τα πάντα είναι θέμα παιδείας… Καλές οι νουθεσίες και οι συμβουλές αλλά πρώτιστα οφείλουμε εμείς οι μεγαλύτεροι να δίνουμε το καλό παράδειγμα με τις πράξεις μας προσέχοντας με τι τροφοδοτούμε τα μυαλά και τις συνειδήσεις τους, δημιουργώντας μία παιδαγωγική κουλτούρα τόσο στα σχολεία όσο και μέσα στην οικογένεια, δείχνοντας μηδενική ανοχή σε τέτοιας φύσεως περιστατικά… Πώς να τα βάλουμε, άλλωστε, με τα παιδιά όταν εμείς οι ίδιοι δεν προσπαθούμε να κάνουμε τον κόσμο μας λιγάκι καλύτερο και παραμένουμε σιωπηλοί – παθητικοί δέκτες, ευχόμενοι το πρόβλημα να μη χτυπήσει την πόρτα μας;
