Μόνιμες Στήλες

Με τη σημερινή εγκαινιάζεται σειρά αναρτήσεων, η οποία εξετάζει κυρίως θεσμικά και οργανωτικά ζητήματα του αρχαίου θεάτρου. Οι αναρτήσεις έχουν τη μορφή των ερωταποκρίσεων. Οι ερωτήσεις που συμπεριλαμβάνονται έχουν κατά καιρούς τεθεί στις τελικές εξετάσεις της Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 31: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρου του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, εξ ου και η αποσπασματικότητα-επιλεκτικότητα των πληροφοριών που παρέχονται.

Αφενός, o απόλυτος διαχωρισμός μεταξύ μύθου και ιστορίας είναι σύλληψη των πραγμάτων που ανάγεται στους νεότερους χρόνους, όχι στην αρχαία Ελλάδα. Αφετέρου, ο όρος ιστορική τραγωδία κινδυνεύει να δώσει την εντύπωση ότι πρόκειται για έργο το οποίο επιχειρεί να αφηγηθεί τα γεγονότα με την ακρίβεια, την αντικειμενικότητα και τη μεθοδολογία του ιστορικού ή έστω με τον τρόπο με τον οποίο ιστορικά έπη, όπως οι Κτίσεις, π.χ., επιχειρούσαν «να εξακριβώσουν μια εποχή». Οι Πέρσες δεν επιχειρούν σε καμία περίπτωση να κάνουν κάτι τέτοιο· ούτε και ανταποκρίνεται στη φύση της τραγωδίας τέτοιο εγχείρημα. Οι Πέρσες δεν δεσμεύονται να καταγράψουν την ιστορική αλήθεια με κάθε ακρίβεια και λεπτομέρεια· πάντως όμως δεν αλλοιώνουν (ούτε και θα ήταν δυνατό να το πράξουν) το γενικό περίγραμμα των γεγονότων και το πνεύμα της εποχής.

Συνεχίζουμε σήμερα τη σειρά των βίντεο με θέμα το αρχαίο θέατρο, τα οποία φτιάξαμε ως τμήμα του εκπαιδευτικού υλικού της Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 31 του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Στη σειρά συμπεριλαμβάνονται ήδη ένα βίντεο για την Παράβαση στην Παλαιά Κωμωδία και ένα για τονΕπιρρηματικό Αγώνα. Το σημερινό βίντεο, που έχει διάρκεια δεκαπέντε περίπου λεπτών, αποτελείγενική εισαγωγή στην Παλαιά Κωμωδία ως θεατρικό είδος (η σειρά είναι λίγο ανάποδη, αλλά συγχωρέστε μας!).

To 2014 ανακηρύχθηκε δικαίως έτος Κώστα Μόντη, καθώς φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση και δέκα χρόνια από τον θάνατο ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες Κυπρίους ποιητές του 20ου αιώνα. Σήμερα, 3 Μαρτίου, την επέτειο της θυσίας του Γρηγόρη Αυξεντίου, οι “Λωτοφάγοι” τιμούν από κοινού τους δύο ανεκτίμητους αυτούς ανθρώπους χαρίζοντάς σας τη μικρή ποιητική ανθολογία που ακολουθεί. Περιλαμβάνει τα καλύτερα ποιήματα που έγραψε ο Κώστας Μόντης για τον Γρηγόρη Αυξεντίου.

Σήμερα, 1η Μαρτίου, συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τον θάνατο του Κώστα Μόντη, ενός από τους σπουδαιότερους Έλληνες Κύπριους ποιητές του 20ου αιώνα. Επειδή οι σπουδαίοι ποιητές δεν πεθαίνουν, απλά ” μετακομίζουν τους στίχους τους”, οι “Λωτοφάγοι” θα τιμήσουν τη μνήμη του Μόντη ανθολογώντας μερικά από τα πολλά ποιήματα που απηύθυνε, σε τρίτο ή και σε δεύτερο ενικό πρόσωπο, σαν φίλος προς φίλη, “Προς Ζωήν”. Κάποια από τα ποιήματα αυτά είναι εξομολογητικά, άλλα νοσταλγικά, άλλα ελαφρώς μελαγχολικά, τα περισσότερα όμως βγάζουν κάτι που μοιάζει σαν παιγνιδιάρικο μάλωμα, σαν το παράπονο του εραστή προς τη φευγαλέα του αγαπημένη. Στη συλλογή Πικραινόμενος εν Εαυτώ (1975), την κατεξοχήν εισβολική συλλογή του Μόντη, την πιο ελεγειακή, την πιο αληθινά πικραμένη, ο διάλογος εξελίσσεται σε κανονικό ερωτικό καυγαδάκι. Στα Κύπρια Ειδώλια (1980), συλλογή στην οποία η θνητότητα και η προοπτική του θανάτου προβάλλουν πιο αληθινές από ποτέ στα μάτια του ποιητή, λαμβάνει χώρα και η πιο εκτεταμένη συνομιλία με τη Ζωή.

Η Θεσσαλονίκη λοιπόν, η πάλαι ποτέ χοάνη των βαλκανικών λαών, που υποτάσσεται κι αυτή στη μοίρα του μεταπολεμικού ελληνισμού, είναι το μεγάθεμα στην πεζογραφία του Γιώργου Ιωάννου. Στενά συνυφασμένη με αυτό το θέμα της ιστορικής διαδρομής μιας πόλης είναι και η αφύπνιση της ερωτικής, και δη της ομοερωτικής, συνείδησης του ατόμου. Στον Ιωάννου, άλλωστε, η ατομική και η συλλογική εμπειρία, αμφότερες κατά κανόνα τραυματικές, συγκλίνουν, στον ίδιο ιστορικό χωροχρόνο και συχνά σε μια μοναδική, κυριολεκτικά και μεταφορικά “εκρηκτική” στιγμή, όπως φανερώνεται στο διήγημα “Η Σειρήνα” (από τησυλλογή Η Σαρκοφάγος, 1976). Στο διήγημα αυτό η παρθενική εμπειρία του πολέμου (ο πρώτος βομβαρδισμός) συμπίπτει ακριβώς με την παρθενική εμπειρία του “έρωτα” (την πρώτη ονείρωξη).