Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Καθορίστηκαν τα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα στις απολυτήριες εξετάσεις της Γ’ τάξης στο πλαίσιο της τράπεζας θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας, η εξεταστέα ύλη καθώς και ο τρόπος αξιολόγησης αυτών κατά το σχολικό έτος 2022 – 2023
Είναι αλήθεια ότι βαδίζοντας, αισίως, στην ολοκλήρωση του πρώτου τετραμήνου, από εδώ και πέρα -όλο και περισσότερο- μαθητές και εκπαιδευτικοί θα έχουν το βλέμμα… στραμμένο στις εξετάσεις που θα σηματοδοτήσουν το τέλος και του φετινού σχολικού έτους, τόσο τις πανελλαδικές όσο φυσικά και τις απολυτήριες… Στο πλαίσιο, λοιπόν, αυτό ανακοινώθηκαν από το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων τα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα στις απολυτήριες εξετάσεις της Γ’ τάξης ΕΠΑ.Λ., η εξεταστέα ύλη καθώς και ο τρόπος αξιολόγησης αυτών κατά το σχολικό έτος 2022 – 2023.
Αρχικά, πρέπει να τονιστεί ότι τα γραπτώς εξεταζόμενα μαθήματα στις απολυτήριες εξετάσεις της Γ’ τάξης των ημερήσιων και εσπερινών ΕΠΑ.Λ., στο πλαίσιο της τράπεζας θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας, είναι τα «Νέα Ελληνικά», η «Άλγεβρα» (Μαθηματικά) καθώς και τα μαθήματα ειδικότητας.
Τα «Νέα Ελληνικά»
Για την εξέταση στο μάθημα «Νέα Ελληνικά» δίνονται στους μαθητές δύο κείμενα (ένα λογοτεχνικό και ένα μη λογοτεχνικό), που δεν εμπεριέχονται στα βιβλία τα οποία έχουν οριστεί ως εξεταστέα ύλη στη Γ’ ΕΠΑΛ, τα οποία ανταποκρίνονται στην αντιληπτική ικανότητά τους και σχετίζονται με θεματικό κύκλο οικείο από τη σχολική διδασκαλία. Το ένα κείμενο αναφέρεται στο γνωστικό αντικείμενο της Γλώσσας και είναι μη λογοτεχνικό (δημοσιογραφικό κείμενο ή επιστημονικό ή πληροφοριακό άρθρο, συνέντευξη, κριτική, ομιλία, επιστολή, επιφυλλίδα ή δοκίμιο), ενώ το άλλο αναφέρεται στο γνωστικό αντικείμενο της Λογοτεχνίας και είναι ποιητικό ή πεζό (διήγημα ή απόσπασμα από μυθιστόρημα ή θεατρικό έργο). Τα δύο κείμενα έχουν θεματική συνάφεια και συνοδεύονται από σύντομο εισαγωγικό σημείωμα χωρίς ερμηνευτικά σχόλια. Το μη λογοτεχνικό κείμενο μπορεί να είναι διασκευασμένο για τις ανάγκες της αξιολόγησης.
Στο πλαίσιο, λοιπόν, αυτό οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήματα που περιλαμβάνονται σε τρεις δραστηριότητες που συνοδεύουν κάθε κείμενο, από τις οποίες μία αφορά στην κατανόηση του κειμένου (μπορεί να διαιρείται σε δύο ερωτήματα ίδιας περίπου βαρύτητας και βαθμολογείται με 15 μονάδες), μία αφορά στην προσέγγιση της δομής και της
γλώσσας του κειμένου (μπορεί να διαιρείται σε δύο ερωτήματα και βαθμολογείται με 10 μονάδες) και μία αφορά στην ερμηνεία – παραγωγή λόγου (βαθμολογείται με 25 μονάδες). Συνολικά, οι δραστηριότητες κατανόησης και προσέγγισης της γλώσσας των δύο κειμένων βαθμολογούνται με 50 μονάδες και οι δραστηριότητες παραγωγής λόγου με 50 μονάδες.
Όσον αφορά στο μη λογοτεχνικό κείμενο, οι υποψήφιοι καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήματα που περιλαμβάνονται σε τρεις δραστηριότητες που το συνοδεύουν. Αρχικά, με την πρώτη δραστηριότητα, που αφορά στην κατανόηση του κειμένου, ελέγχεται η ικανότητα των υποψηφίων με ποικίλες ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου να εντοπίζουν και να παρουσιάζουν τις πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο, τις βασικές ιδέες και τα επιχειρήματα του συγγραφέα, το πρόβλημα που θέτει, τις θέσεις που υποστηρίζει, να συσχετίζουν το βασικό μήνυμα του κειμένου με τις περιστάσεις επικοινωνίας και το σκοπό για τον οποίο γράφτηκε, καθώς και με τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στο κείμενο ή/και να αποδίδουν περιληπτικά και να πυκνώνουν το νόημα μέρους του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο.
Με τη δεύτερη δραστηριότητα, που αφορά στην προσέγγιση της δομής και της γλώσσας του κειμένου, ελέγχεται η ικανότητα των υποψηφίων
να αναγνωρίζουν τη βασική δομή του κειμένου ή τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης μιας παραγράφου, να εντοπίζουν τις διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις που βοηθούν στη συνοχή και νοηματική αλληλουχία, να αποδίδουν το περιεχόμενο των παραγράφων ή ενοτήτων του κειμένου με πλαγιότιτλους, να μετασχηματίζουν λέξεις ή φράσεις ή μέρη ή και ολόκληρο το κείμενο αλλάζοντας τη γραμματική μορφή, τη σύνταξη, το λεξιλόγιο (συνώνυμα ή συνώνυμες φράσεις, αντώνυμα, παράγωγα, σύνθετα κ.λπ.), τα σημεία στίξης, σύμφωνα με συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας καθώς και να σχολιάζουν το επικοινωνιακό αποτέλεσμα, να ερμηνεύουν λέξεις – φράσεις του κειμένου με βάση τα κειμενικά συμφραζόμενα και το επικοινωνιακό πλαίσιο. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να αναπτύσσεται σε δύο ερωτήματα.
Με την τρίτη δραστηριότητα, που αφορά στην παραγωγή λόγου, ζητείται από τους υποψήφιους να συντάξουν δικό τους κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο σε συνάρτηση με το κείμενο αναφοράς, στο οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν σημεία του κειμένου ή αναπτύσσουν τεκμηριωμένα προσωπικές απόψεις. Το κείμενο αναπτύσσεται με τη μορφή κειμένου επιχειρηματολογίας (δημόσια ομιλία, επιστολή, άρθρο) και έχει έκταση 200 – 250 λέξεις.
Όσον αφορά στο λογοτεχνικό κείμενο, οι υποψήφιοι καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήματα που περιλαμβάνονται σε τρεις δραστηριότητες. Ειδικότερα, με την πρώτη δραστηριότητα, που αφορά στην κατανόηση του κειμένου, ελέγχεται η ικανότητα των υποψηφίων με ποικίλες ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου να εντοπίζουν στο κείμενο πληροφορίες όπως πρόσωπα, χώρο, χρόνο, κοινωνικό πλαίσιο δράσης των προσώπων, τα γεγονότα / αίτια που κατευθύνουν τη δράση των αφηγηματικών ηρώων, τα βασικά θέματα, ιδέες που απασχολούν τον λογοτέχνη και τη στάση που υιοθετεί απέναντι σε αυτά / αυτές, τεκμηριώνοντας την άποψή τους με στοιχεία του κειμένου, να αναλύουν κάποιον από τους χαρακτήρες με
βάση τα δεδομένα του κειμένου, να επισημαίνουν τα σύμβολα, τις φωνές, τις σιωπές σε ένα ποιητικό ή θεατρικό κείμενο και να παρουσιάζουν με δικά τους λόγια το νόημα που τους δίνουν. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να αναπτύσσεται σε δύο ερωτήματα ίδιας βαρύτητας περίπου. Σε κάθε περίπτωση, μόνο ένα από αυτά μπορεί να είναι ερώτηση ανοικτού τύπου και η απάντηση στην ερώτηση ανοικτού τύπου μπορεί να κυμαίνεται από 50 έως 60 λέξεις.
Με τη δεύτερη δραστηριότητα, που αφορά στην προσέγγιση της γλώσσας του κειμένου, ελέγχεται η ικανότητα των υποψηφίων -με ερωτήσεις ποικίλων τύπων- να διακρίνουν «τι» λέει το κείμενο από το «πώς» το λέει το κείμενο και να αναγνωρίζουν τα βασικά σημεία οργάνωσης της αφηγηματικής πλοκής ή της ποιητικής γραφής, να εντοπίζουν μέσα στο κείμενο συγκεκριμένους δείκτες (αφηγηματικούς τρόπους, αφηγηματικές τεχνικές, τα ρηματικά πρόσωπα κ.ά.), να εντοπίζουν εκφραστικά μέσα – τρόπους (μεταφορές, παρομοιώσεις, επαναλήψεις, αντιθέσεις, εικόνες κ.λπ.) και να ερμηνεύουν τη λειτουργία τους στο κείμενο. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να αναπτύσσεται σε δύο ερωτήματα, στα οποία η βαθμολογία επιμερίζεται.
Με την τρίτη δραστηριότητα, που αφορά στην ερμηνεία και την παραγωγή λόγου σε ένα θέμα αναγνωστικής ανταπόκρισης, ζητείται από τους υποψήφιους να αξιολογήσουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με βάση είτε τα κειμενικά συμφραζόμενα είτε τα ιστορικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής παραγωγής του έργου (εφόσον τους δίνονται σχετικές πληροφορίες), να τις συγκρίνουν με αυτές του σήμερα ή να τις συσχετίσουν με προσωπικές εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα κ.λπ.. Η έκταση του μαθητικού κειμένου μπορεί να κυμαίνεται από 100 έως 150 λέξεις.
Τέλος, θα ήταν παράλειψη να μην υπογραμμίσουμε ότι τα κείμενα, η τρίτη δραστηριότητα του γνωστικού αντικειμένου της Γλώσσας που βαθμολογείται με 25 μονάδες και η τρίτη δραστηριότητα του γνωστικού αντικειμένου της Λογοτεχνίας, που επίσης βαθμολογείται με 25 μονάδες, λαμβάνονται με κλήρωση από την τράπεζα θεμάτων. Οι υπόλοιπες δραστηριότητες ορίζονται από τους διδάσκοντες το μάθημα.
