Νεοελληνική Γλώσσα Α´ Γυμνασίου: Επαναληπτικές ασκήσεις (Ενότητες 1, 2 & 4)

Νεοελληνική Γλώσσα Α´ Γυμνασίου: Επαναληπτικές ασκήσεις (Ενότητες 1, 2 & 4)

ΕΝΟΤΗΤΑ 1^η

 

·      Mια πρόταση, η οποία έχει ολοκληρωμένο νόημα, μας δίνει απάντηση στις ερωτήσεις «ποιος» και «τι» και από την οποία δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε τίποτα, λέγεται απλή πρόταση ·      H πρόταση από την οποία λείπουν στοιχεία / λέξεις λέγεται ελλειπτική ·      H πρόταση που εκτός από τα βασικά έχει κι επιπλέον στοιχεία λέγεται επαυξημένη

 

·      Oι προτάσεις που χρησιμοποιούμε συνήθως για να δώσουμε μια πληροφορία λέγονται αποφαντικές ·      Oι προτάσεις που χρησιμοποιούμε συνήθως για να ζητήσουμε μια πληροφορία λέγονται ερωτηματικές. Σε αυτές τις προτάσεις, όταν γράφουμε, βάζουμε ερωτηματικό. ·      Oι προτάσεις που χρησιμοποιούμε συνήθως για να ζητήσουμε από κάποιον να κάνει κάτι ή να τον παρακαλέσουμε για κάτι λέγονται προστακτικές. Σε αυτές τις προτάσεις, όταν γράφουμε, βάζουμε τελεία ή θαυμαστικό. ·      Oι προτάσεις που εκφράζουν ένα έντονο συναίσθημα λέγονται επιφωνηματικές. Σε αυτές τις προτάσεις, όταν γράφουμε, βάζουμε θαυμαστικό.

 

·      Oι προτάσεις που δεν έχουν άρνηση λέγονται καταφατικές. ·      Oι προτάσεις που περιέχουν άρνηση [δε(ν), μη(ν)] λέγονται αρνητικές.

 

 

Α. Να διακρίνεται τις παρακάτω προτάσεις ανάλογα με τα συστατικά τους σε απλές, επαυξημένες και ελλειπτικές.

 

• Σήμερα Μαθηματικά, αύριο Χημεία και τέρμα.
• Ο Πέτρος βοήθησε πολύ με το χιούμορ του.
• Η Άννα είδε τον Γιώργο.
• Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα.
• Ο Μιχάλης έδωσε στον Νίκο το τετράδιο.
• Το τηλέφωνο χτύπησε.
• Οι μαθητές βγήκαν στην αυλή.
• Τα μαθήματα είναι εύκολα;
• Βαρέθηκα.
• Η καθηγήτρια της φυσικής είναι πολύ αυστηρή.

 

 

Β. Να μετατρέψετε τις παρακάτω απλές προτάσεις σε επαυξημένες, προσθέτοντας επίθετα, επιρρήματα ή άλλους προσδιορισμούς.

• Ο Γιώργος φώναξε την Ελένη
• Η αυλή είναι μικρή.
• Ο καιρός είναι καλός.
• Η μητέρα διαβάζει εφημερίδα.
• Ο θεατής παρακολουθεί τον αγώνα.
• Ο Γιώργος γράφει εξετάσεις.
• Το χωριό είναι χιονισμένο.
• Η Ελένη τρώει σοκολάτες.
• Ο Αχιλλέας σκότωσε τον Έκτορα.
• Ο διευθυντής τιμώρησε τον μαθητή.

 

 

Γ. Να μετατρέψετε τις παρακάτω επαυξημένες προτάσεις σε απλές, αφαιρώντας όποιους όρους θεωρείται απαραίτητο.

• Ο Γιάννης αγόρασε ένα κόκκινο αυτοκίνητο.
• Σήμερα προβλέπονται ισχυρές βροχοπτώσεις.
• Τα παιδιά παρέδωσαν στον επιστάτη το άδειο πορτοφόλι.
• Μετά το σχολείο εγώ και ο Γιάννης θα παίξουμε μπάσκετ.
• Η Δήμητρα και η Γιάννα είναι πολύ καλές φίλες.
• Ο Μηνάς έχασε το ακριβό του ρολόι στο γήπεδο.
• Η Θάλεια είναι ξαδέρφη της Μαρίας.
• Ο Γιάννης βοήθησε πολύ με το χιούμορ του.
• Ο Γιώργος είναι μαθητής της Α’ Γυμνασίου.
• Οι ελεύθερες ώρες μειώθηκαν.

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 2^η

 

Στις παρακάτω παραγράφους να εντοπίσετε τη θεματική πρόταση, τις λεπτομέρειες και την κατακλείδα (αν υπάρχει). Να δώσετε από ένα πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο.

1. Ο υπολογιστής σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί, βέβαια, να αντικαταστήσει το δάσκαλο και το βιβλίο. Ο δάσκαλος παίζει και πρέπει να παίζει κεντρικό ρόλο, ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες. Χρησιμοποιεί ως κύριο εργαλείο το λόγο, που κινητοποιεί τη φαντασία. Επίσης, ο ρόλος του βιβλίου είναι σημαντικός. Αποτελεί τη βάση, όπου μπορεί να ανατρέξει ο μαθητής κάθε στιγμή. Μεταφέρεται και ξεφυλλίζεται εύκολα. Όμως, πιστεύουμε ότι η χρήση ποιοτικού εκπαιδευτικού λογισμικού μπορεί να βοηθήσει το έργο του δασκάλου και να συμπληρώσει κενά στη λειτουργία του συμβατικού εντύπου-βιβλίου. Ενώ ο δάσκαλος με χρήση του λόγου κινητοποιεί τη φαντασία, το εκπαιδευτικό λογισμικό και τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας μπορούν να δράσουν συμπληρωματικά και να κινητοποιήσουν τις αισθήσεις. Επιπλέον, τα πολυμέσα σε σχέση με τα συμβατικά εποπτικά μέσα, video, audio κ.λπ., προσφέρουν κάτι περισσότερο. Ο μαθητής δεν παρακολουθεί παθητικά. Δε μετατρέπεται σε θεατή. Συμμετέχει, αυτενεργεί. Σε ένα τέτοιο μαθητοκεντρικό μαθησιακό περιβάλλον, ο ρόλος του εκπαιδευτικού αλλάζει, από απλός «αναμεταδότης» γνώσεων και «αυθεντία» γίνεται συνεργάτης και σύμβουλος του μαθητή.

 

2. Στο πλαίσιο του προγράμματος «Οικολογικά Σχολεία», υπό την καθοδήγηση της Εταιρείας Προστασίας της Φύσης, εκδόθηκε το βιβλίο «Νερό» από το 13ο και το 21ο Δημοτικό σχολείο Κερατσινίου. Το βιβλίο περιέχει τις εργασίες που έγιναν κατά τη σχολική χρονιά 1997-98 με θέμα το νερό και είναι το δεύτερο βιβλίο της σειράς (το πρώτο είχε τίτλο «Απορρίμματα»). Τα παιδιά «βούτηξαν στα βαθιά», όπως φαίνεται και από τους τίτλους των κεφαλαίων: Υγρότοποι, Το νερό στη γλώσσα μας, στη φιλοσοφία, στη λογοτεχνία, Ρύπανση του νερού, Θερμές πηγές, Iαματικά νερά, Σκέψεις, Παροιμίες, Eκφράσεις, Παιχνίδια με το νερό, Η ύδρευση της Αθήνας, Παραμύθια, Tραγούδια, Ποιήματα, Παραδόσεις για το νερό κ.λπ. Ξεφυλλίζοντάς το, καταλαβαίνουμε ότι είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας.

 

3. Για τις ανάγκες της βιβλιοθήκης ζητούνται μαθητές που θα αναλάβουν τη θέση του βιβλιοθηκάριου. Θα φροντίζουν για την ταξινόμηση των βιβλίων με τη βοήθεια καθηγητών και θα ετοιμάζουν τις ειδικές κάρτες για όσα παιδιά γίνουν μέλη της βιβλιοθήκης και πάρουν βιβλία. Ακόμα, θα καταγράφουν όσα βιβλία δανείζονται οι συμμαθητές τους και θα ελέγχουν τα βιβλία που επιστρέφονται. Μέσα στο ευχάριστο περιβάλλον της βιβλιοθήκης, ανάμεσα σε τόμους λογοτεχνίας κι επιστημονικής φαντασίας, εγκυκλοπαίδειες κι επιστημονικά βιβλία, οι βιβλιοθηκάριοι μπορούν τώρα να ψυχαγωγούνται και να βοηθήσουν τους συμμαθητές τους να ψυχαγωγηθούν.

 

4. Πρώτα απ’ όλα ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε συνοπτικά το Internet και ειδικότερα τον παγκόσμιο ιστό web με μια αναλογία. Ας φανταστούμε τον κυβερνοχώρο ως μια τεράστια έκθεση. Ο κάθε «εκθέτης» δημιουργεί το δικό του περίπτερο (site) που καταχωρείται σε μια διεύθυνση (www address). Ο χρήστης του διαδικτύου, μέσα από τους τηλεπικοινωνιακούς διαδρόμους που δημιούργησε η σύζευξη τηλεφώνου υπολογιστή, επισκέπτεται αυτήν την άυλη, διαρκή και παγκόσμια ψηφιακή έκθεση. Περνά από διάφορα sites, επικοινωνεί με τον «εκθέτη», και βεβαίως μπορεί να πάρει (κατεβάσει) πληροφοριακό υλικό. Αρκεί να έχει εξασφαλίσει την είσοδο του μέσω ενός προμηθευτή (provider) σύνδεσης στο Internet!)

 

5. Ένα χάσμα χωρίζει το Σωκράτη από τους σοφιστές. Ο Σωκράτης ζήτησε τη μια και καθολική έννοια, τη μια και καθολική αλήθεια, ενώ οι σοφιστές υποστήριζαν τις πολλές γνώμες για το ίδιο πράγμα. Επίσης και στον τρόπο ζωής υπάρχει ριζική αντίθεση μεταξύ σοφιστών και Σωκράτη. Οι σοφιστές ήταν έμποροι γνώσεων, ενώ ο Σωκράτης υπήρξε ένα άμισθος δάσκαλος και ερευνητής της αλήθειας. Το μόνο κοινό μεταξύ των σοφιστών και του Σωκράτη ήταν ότι κι αυτός κι εκείνοι διαπίστωσαν ότι η παραδεδομένη μόρφωση και παιδεία δεν ήταν αρκετή για την εποχή τους.

 

Με ποιες συνδετικές λέξεις ή φράσεις επιτυγχάνεται μια «αρμονική» σύνδεση των νοημάτων (συνοχή) στις παρακάτω παραγράφους

1. Αυτές τις δύο μέρες στο συνέδριο αυτό λέγονται κάποιες απόψεις που αφορούν τον τρόπο διαπαιδαγώγησης των νέων. Πάνω σ’ αυτό θα ήθελα να εκφράσω και τις απόψεις των μαθητών για τα θετικά και τα αρνητικά τα οποία βλέπουμε εμείς στον τρόπο διδασκαλίας που εφαρμόζετε εσείς.

Πρώτον, θα συμφωνήσουμε με πολλούς από σας ότι η παιδαγωγική κατάρτιση πολλών καθηγητών δεν είναι στο απαραίτητα υψηλό επίπεδο. […]

Τέλος, θα ήθελα να πω ότι από τα σχολεία θα πρέπει να βγαίνουν πρώτα απ’ όλα άνθρωποι και έπειτα καλοί μαθητές. Και γι’ αυτό χρειάζεται ουσιαστική προσπάθεια από μέρους σας και όχι ανούσιες και επιφανειακές κινήσεις που τίποτα δεν προσφέρουν στον χώρο της Παιδείας. Ευχαριστώ

Εκπρόσωπος μαθητών σε συνέδριο της OΛΜΕ

 

 

2. Εμείς τα παιδιά είμαστε πρόθυμοι και ανυπομονούμε για μια συνάντηση με τη Δημοτική Aρχή, για να συζητήσουμε με τον Δήμαρχο κάποιες προτάσεις μας αλλά και τους προβληματισμούς μας. Μ’ αυτές τις προτάσεις μας μπορεί να βοηθήσουμε στη λύση τους, που πιστεύουμε πως δεν είναι πάρα πολύ δύσκολη. Πρώτα πρώτα, θα θέλαμε ο δρόμος γύρω από το σχολείο μας να ήταν πιο ασφαλής για μας, με λιγότερες λακκούβες, που γεμίζουν με βρόμικα νερά τον χειμώνα,αλλά και σκουπίδια που φεύγουν από τους σκουπιδοτενεκέδες. Ακόμα, θα ήταν χρήσιμο να υπήρχε το πρωί και το μεσημέρι κάποιος που θα φρόντιζε, ώστε να μην κινδυνεύουμε από τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά, που, πολλές φορές, μας αγνοούν. Παράλληλα, ζητάμε οι τουαλέτες του σχολείου μας να είναι συνέχεια καθαρές, για να μπορούμε να τις χρησιμοποιούμε με μεγαλύτερη ασφάλεια για την υγεία μας. Επίσης, καλό θα ήταν, πιστεύουμε, όλες οι τάξεις του σχολείου μας να ήταν μεγάλες, με ωραία χρώματα βαμμένες.

Άρτεμις Ζωγράφου – Κωνσταντίνος Μπάρτζης (μαθητές), από την ιστοσελίδα του Δημοτικού σχολείου Ζευγολατιού Κορινθίας, http://dim-zergof.kor.sch.gr

 

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 4^η

H ονοματική φράση μπορεί να έχει απλή μορφή (π.χ. άρθρο + ουσιαστικό → τα παιδιά) ή διευρυμένη μορφή (π.χ. άρθρο + επίθετο + ουσιαστικό → τα υγιή άτομα). H διευρυμένη μορφή της ονοματικής φράσης μπορεί να περιέχει οποιοδήποτε άλλο μέρος του λόγου που μπορεί να λειτουργήσει ως συμπλήρωμα ή προσδιορισμός του ουσιαστικού (π.χ. αριθμητικό, επίθετο ή και ολόκληρη ονοματική πρόταση).

H ρηματική φράση είναι ο συνδυασμός του ρήματος με τα συμπληρώματα και τους προσδιορισμούς του. Mια ονοματική φράση μπορεί να είναι μέρος μιας ρηματικής φράσης

 

 

Να χωρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν στο ονοματικό και το ρηματικό τους μέρος.

• Η Σαλαμίνα είναι τόπος παραθερισμού.
• Τα καράβια χάνονται.
• Ένας ψαράς και η γυναίκα του περνούσαν μεγάλες φτώχειες.
• Ο ψαράς γύρισε στην καλύβα του.
• Η σωστή διατροφή αποτελεί τον τελικό στόχο.
• Η προσπάθεια απέδωσε καρπούς.
• Η φύση υπήρξε γενναιόδωρη με τη Μήλο.
• Ο Άγιος Νικόλαος έχει πανέμορφα νερά.
• H κοινωνία μεταφέρει στα νέα μέλη της το σύνολο του πολιτισμού της.
• Η Λαμπέτη κι ο Χορν κοιτάζονται άναυδοι.
• Η πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής παρέχει μία διαγραμματική απεικόνιση των συστάσεων.

 

Να γράψετε τα ονοματικά σύνολα στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού. 

 

• τον ευσεβή άνθρωπο
• ο νομοταγής πολίτης
• των προσεχών εβδομάδων
• των αναιδών γειτόνων
• το αειθαλές δέντρο
• των επικερδών εργασιών
• τη συνεχή φροντίδα
• τα ακριβή δεδομένα
• του επιεικούς δασκάλου
• τη μεγαλοπρεπή είσοδο
• ο ζηλιάρης σύζυγος
• του ελεύθερου πολίτη
• μετρίου αναστήματος
• θηλυκιά αλεπού
• βαθιού πηγαδιού
• των διεθνών αεροδρομίων
• τον μετριόφρονα πολιτικό

 

 

Να γράψετε τη γενική ενικού και πληθυντικού των παρακάτω επιθέτων

 

Επίθετα	Γενική ενικού	Γενική πληθυντικού
άδικος
μοντέρνος
κερδοφόρος
κρύος
γνωστικός
χρυσαφής
βραχύς
ζαβολιάρης
διεθνής
συνήθης
ενδιαφέρων
απών
μετριόφρων
πολύς
επείγων
επιτυχών
επιμελής
παραπονιάρης
θρασύς
παχύς

 

 

Να γράψετε τη γενική ενικού και πληθυντικού των παρακάτω ουσιαστικών

Ουσιαστικά	Γενική ενικού	Γενική πληθυντικού
αγώνας
γείτονας
βουλευτής
σεισμός
αμαξάς
μπάρμπας
βιολιτζής
τραγουδιστής
καναπές
δουλειά
βλάβη
γνώση
άνοδος
γιαγιά
νερό
παιδί
βέλος
παρελθόν
γάλα
φωνήεν